>> Bài 1: Cán bộ lớp trước chưa sẵn sàng nhường 'ghế'
 |
| Lựa chọn của trí thức trẻ, trở thành chuyên gia hay vào quan trường? Ảnh: Phạm Yên - Hưng Bình. |
Bệnh cơ cấu còn nặng
Theo ông, hiện nay yếu kém trong công tác cán bộ bộc lộ ở những khâu nào?
Vì sao cho đến nay mọi người vẫn chưa hài lòng? Khâu đầu tiên là tiêu chuẩn. Ta có tiêu chuẩn song còn quá chung chung, áp dụng vào cương vị nào, thời nào cũng được. Đại thể là kiên định về chính trị, tích cực làm việc, có tinh thần đổi mới, đoàn kết, không tham nhũng tiêu cực… Ai cũng như ai, ở cơ sở cũng na ná như ở trung ương!
Đáng ra, tiêu chuẩn của cán bộ bên lập pháp phải khác bên hành pháp hoặc tư pháp. Quản lý một thành phố lớn phải khác hẳn một quản lý tỉnh nhỏ, thuần nông hay miền núi. Cán bộ thời công nghiệp hóa phải khác cán bộ của xã hội nông nghiệp; người đứng đầu Đảng phải khác người đứng đầu Quốc hội hoặc Chính phủ.
Cái chuẩn ấy phải phù hợp với từng giai đoạn, cương vị, quy mô công việc và phải càng cụ thể càng tốt.
Phải chăng do tiêu chuẩn chung chung nên thiếu cơ sở đánh giá năng lực cán bộ hoặc đánh giá chung chung?
 |
| Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan. |
Muốn chọn và sử dụng người tài cần có cơ chế đánh giá toàn diện, nhiều chiều và công khai. Muốn đánh giá đúng thì lại phải có tiêu chuẩn thật cụ thể chứ không đánh giá chung chung, kiểu: lập trường vững vàng, tích cực, năng động…
Một khâu đánh giá rất quan trọng là nhân dân thông qua các cuộc điều tra xã hội. Ở nhiều nước tỷ lệ tín nhiệm đối với tổng thống, thủ tướng đều thể hiện qua điều tra xã hội và công khai.
Tiếp đến là khâu chọn lựa nhân sự. Đây là việc đại sự nhưng theo tôi lại yếu. Việc chọn lựa hiện nay còn nằm trong diện hẹp, bệnh cơ cấu vẫn còn nặng nề. Chẳng thế mà có câu “cả đời phấn đấu không bằng một lần cơ cấu”, vì thế phải làm mọi cách để nhảy vào cơ cấu.
Hơn nữa, cơ cấu đâu có cứng mà luôn phải điều động. Do vậy, cơ cấu có khi cũng chẳng thành cơ cấu, có tỉnh quan trọng nhưng không có ủy viên T.Ư đứng đầu, vì sau đại hội bị điều động đi mất!
Vì chuẩn chung chung nên nhiều khi dùng người vào đâu cũng được. Mỗi người chỉ có năng lực ở một lĩnh vực, làm sao cái gì cũng giỏi được?
Việc bồi dưỡng cũng phải đúng người, đúng việc, đúng vị trí. Anh làm giám đốc doanh nghiệp thì phải có nghiệp vụ quản lý, kinh doanh. Hiệu trưởng một trường không nhất thiết là giáo sư, mà phải là nhà quản lý. Ở ta không thực sự coi trọng tính chuyên nghiệp mà coi trọng bằng cấp, quá trình. Mọi người bị dồn hết vào quan trường, rất thiếu chuyên gia. Còn các nước phát triển dồn vào 2 kênh: kênh chuyên gia và kênh quản lý.
Trăm ngàn kế chạy chức
Dư luận hiện còn rất bức xúc về nạn chạy chức, chạy quyền, quan điểm của ông về vấn đề này?
Thật đáng buồn là chuyện này có thật và thậm chí đã được ghi vào các văn kiện của Đảng! Chạy chức không đáng ngạc nhiên, ở đâu và thời nào cũng có, nhưng chạy được mới là điều đáng sợ nhất. Những kẻ chạy chức, chạy quyền dùng trăm phương ngàn kế: nịnh bợ, hối lộ công khai hoặc kín đáo. Không tiếp cận được ông thì tiếp cận bà, con cái, thư ký, trợ lý, và tìm mọi cách triệt tiêu những người cản trở…
Chạy được là do cơ chế chính sách có kẽ hở nhưng chủ yếu do sự tha hóa của một bộ phận người có chức có quyền trong việc sắp xếp cán bộ. Vấn đề đáng sợ nhất trong xã hội hiện nay là nhờn luật và bệnh thờ ơ.
Cũng có ý kiến lo ngại có hiện tượng một số “đại gia” đứng sau người nọ, người kia để thao túng công tác cán bộ?
Chính trị và kinh tế thường đi liền với nhau; đừng nghĩ người làm chính trị không có lợi ích kinh tế và ngược lại. Do đó, trong cơ chế thị trường, nhóm lợi ích là điều có thật; chúng tác động bằng nhiều cách, rất tinh vi, núp dưới nhiều hình thức. Trong tình trạng còn nhiều tiêu cực thì sự thao túng ấy càng khó kiểm soát. Tất nhiên không nên cường điệu hóa, cho rằng xã hội chịu sự thao túng của mafia.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong công tác cán bộ bởi chưa phát huy tốt quyền làm chủ của người dân trong lựa chọn cán bộ. Công việc này dường như vẫn khép kín trong phạm vi hẹp?
Đúng vậy! Công tác cán bộ phải có sự tham gia, đánh giá của người dân. Người dân có quyền chọn lựa, tiến cử lãnh đạo. Bầu cử phải có chọn lựa chứ không thể bầu tròn, phải có số dư qua sinh hoạt dân chủ đề lên chứ không thể chỉ tiến cử, vo tròn một người.
Bầu trực tiếp Tổng Bí thư: Phải nghiên cứu kỹ
Từ thực tế thí điểm bầu trực tiếp bí thư tại đại hội cấp tỉnh, theo ông có nên thí điểm bầu trực tiếp Tổng Bí thư không?
Đó là vấn đề lớn, phải do đại hội quyết định và phải thay đổi cả Điều lệ Đảng. Nay mới làm thí điểm ở một số địa phương. Tuy nhiên, cũng phải thấy cái gì cũng có hai mặt. Bầu trực tiếp là tốt, tạo không khí dân chủ, nâng cao trách nhiệm, quyền trực tiếp của đại biểu. Nhưng ngược lại, nếu ông có sai lầm khuyết điểm thì ai hạ ông xuống? Sẽ phải triệu tập đại hội bất thường hay sao? Nay mai điều ông ấy lại phải do đại hội quyết định chứ. Vấn đề này không đơn giản mà phải nghiên cứu kỹ.
Nhưng để bầu trực tiếp, dân chủ, khách quan thì phải có số dư, thưa ông?
Tất cả Đại hội thí điểm bầu trực tiếp bí thư các tỉnh thành vừa rồi hình như đều không có số dư mà là bầu tròn, chỉ xem số lượng phiếu cao hay không. Đại biểu không có sự chọn lựa. Theo tôi, đã bầu trực tiếp thì nên có số dư.
Thực tế bầu ủy viên T.Ư Đảng, các cấp ủy cũng có số dư nên việc đại hội bầu trực tiếp bí thư cũng nên có số dư. Việc này đã có tiền lệ khi Quốc hội bầu Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, chọn lựa giữa ông Đỗ Mười và Võ Văn Kiệt.
Xin cám ơn ông.
Phùng Sưởng - Phương Hiếu
