Xuân Ba

TP - Ân nhân? Có lẽ khó có từ nào khác? Mỗi lúc nghĩ đến càng luống những ngậm ngùi. Cái người mà GS Nguyễn Tài Cẩn có lần nhắc đến ấy…

TP - Vài chục năm sau sự kiện chiến hạm USS Constitution khai hỏa đại bác ở Đà Nẵng, triều đình nhà Nguyễn đã chủ động cử người sang Mỹ nhằm chắp nối quan hệ bang giao, có tài liệu nói là đi cầu viện kháng Pháp.

TP - Có thể nói, báo chí công giáo là những tờ báo xuất hiện sớm nhất trong làng báo Việt Nam. Trước năm 1945 nước ta có khoảng 40 tờ báo tôn giáo (Lịch sử báo chí Việt Nam 1865-1945 GSTS Đỗ Quang Hưng- NXB Khoa học xã hội) riêng công giáo nhiều nhất, trên 20 tờ.

TP - Nghĩ cũng ngồ ngộ mà không ngại sái rằng, hình như dân Việt mình cái gien (gene) báo cũng tiềm ẩn tiềm tàng như gien… thơ? Bằng cớ, thi thoảng lại phát lộ ở mọi nơi mọi lúc?

TP - Xin nói tiếp chuyện An Toàn Khu ở Yên Lộ - xóm An Chinh, xã Yên Lộ, huyện Hoài Đức, tỉnh Hà Đông (cũ) - nay là Tổ dân phố số 12, phường Yên Nghĩa, quận Hà Đông, TP Hà Nội những năm xa ấy.

TP - Vẫn Ngày thơ Việt Nam như lệ vào Rằm tháng Giêng 20 năm trước (hoãn mất 3 năm vì CoVid), nhưng lần này Ngày thơ Việt tại địa điểm mới Hoàng thành Thăng Long xuyên suốt ngày sang đêm rằm Nguyên Tiêu Quý Mão.

TP - Tin buồn vào một ngày lạnh. Ông Đoàn Mạnh Giao, từng nhiều năm đảm chức Chánh Văn phòng Chính phủ đã ra đi…

TP - Sử gia Dương Trung Quốc nhắc tôi đại loại tìm tới nhà riêng của học giả cao niên Nguyễn Đình Đầu không khó. Nhưng phải điện thoại trước cho người nhà của cụ. Sau khi nghe bẩm báo, nếu cụ cho hầu chuyện thì cụ sẽ bố trí thời gian.

TP - Trước mặt là Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XII. Và vẫn roi rói một thời Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ IV. Vậy mà đã 42 năm.

TP - Chuyện khởi tố. Giữa năm 1996 Báo Tiền Phong bị khởi tố với tội danh làm lộ bí mật quốc gia bởi một bài báo mà người viết bài này là tác giả!

TP - Rồi tôi cũng có được một cái hẹn với Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Văn Nên vào một ngày nghỉ lễ. Nghỉ cũng chỉ là cách nói để tự an lòng của người viết bài này. Bởi thấy áy náy vì sắp quấy phiền công việc của người đứng đầu một thành phố đầu tàu...

TP - Bất chấp dính mưa, chương trình nghệ thuật trong Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh Nghệ thuật Xòe Thái vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại diễn ra tại sân vận động Nghĩa Lộ, Yên Bái vào tối ngày 24/9/2022 do Tổng đạo diễn Lê Hải Yến dàn dựng đã để lại ấn tượng rất mạnh.

TP - Tòa nhà ấy ngay cạnh Hồ Gươm, số 79 Đinh Tiên Hoàng, Quận Hoàn Kiếm – Hà Nội. Địa chỉ này đương sừng sững hiện diện công trình Trụ sở UBND Thành phố Hà Nội.

TP - Lẩn thẩn nổi hứng dọn dẹp. Một tấm ảnh cũ rơi ra. Nép bên hai cụ Kim Lân và Thanh Châu! Tự dưng nhớ thêm nhiều chuyện về nhà văn Thanh Châu và làng Bồng Thượng - quê ngoại nhà văn.

TP - Cuốn sách không phải là những tác phẩm công trình về địa hạt ngôn ngữ học mà là những mảnh ghép từ miền ký ức. Là chuyện của thày có cái tên là Từ làng tôi đến làng đại học.

TP - Sáng ấy vừa đến Tòa soạn thì tôi được báo họp gấp! Cố vấn Đinh Văn Nam, nguyên Tổng Biên tập (TBT) khuôn mặt ít khi biểu lộ trạng thái tình cảm, nhưng hôm nay, chừng như ông đang xúc động? Chất giọng trở nên trầm rè khi ông thông báo tổ phóng viên (PV) của báo Tiền Phong do Trưởng ban Kinh tế Phạm Nguyên Bảng, PV Mạnh Việt, PV Báo Nông Dân Việt Nam Đào Hóa và lái xe Đỗ Văn Hà đang bị vây giữ ở thôn Bàn Mạch hơn một ngày đêm rồi! Một phương án, khi đó tạm gọi là giải cứu đã nhanh chóng được bàn soạn và thống nhất.

TP - Như chính sử đã rành rẽ, những ngày cam go của chính quyền cách mạng, để khôn khéo giữ gìn nền độc lập mới giành được, nhằm đuổi quân Tàu Tưởng về nước, cô lập quân Pháp, Hồ Chủ tịch đã ký Hiệp định Sơ bộ ngày 6/3/1946.

TP - Tôi đã có dịp ngồi với ông Đinh Ngọc Hiến, một trong số con trai của Đinh Ngọc Liên trong một căn hộ ở khu tập thể quân đội ở phố Phạm Ngũ Lão. Ngoài câu chuyện với ông Hiến lại có thêm cuốn tự truyện của Trung tá QĐNDVN Đinh Ngọc Liên.

TP - Biết phóng viên (PV) nhà Đài truyền hình Trần Bình Minh đã lâu. Nhất là dạo ông PV họ Trần này phụ trách mảng đồng bào xa Tổ quốc, nhà Đài Truyền hình Trung ương (THTƯ) mời tôi cộng tác thường xuyên. Như chương trình phối hợp với Đài phát thanh Matxcơva phản ánh về hiện trạng lao động xuất khẩu ở Liên Xô cũ. Trần Bình Minh lanh lẹ thi thoảng phát lộ nhiều ý tưởng độc đáo nên chất lượng chương trình khá bắt mắt...

TP - Từ thành phố Thanh Hóa, phải bảy tiếng đồng hồ qua quốc lộ 47, lên đường Hồ Chí Minh, quốc lộ 15A rồi tỉnh lộ 520, qua các huyện Đông Sơn, Triệu Sơn, Thọ Xuân, Ngọc Lặc, Lang Chánh, Bá Thước, Quan Hóa với non 300 km đường sá cheo leo, gập gềnh mới đến thị trấn Mường Lát.

TP - Rồi tôi cũng có được một cái hẹn với GS Nguyễn Quang Tuấn. Ngồi đối diện, tôi để ý bàn tay GS với những ngón móng cắt ngắn. Đôi bàn tay của một phẫu thuật viên, một bác sỹ. Hơn thế, một GS đầu ngành y, về chuyên khoa tim mạch. Bàn tay ấy đương đan cài vào nhau rồi gỡ duỗi ra một cách phân vân.

TP - Chuyến du lịch Paris tháng 9/2005, người lính già Đặng Văn Việt cũng đã hoàn thành một sứ mệnh ngoại giao độc đáo!

TP - Lưng buổi sáng ấy nhà ông Việt ở làng Khương có khách! Chuyện vị khách ấy tới làng Khương Hạ, ngoại thành Hà Nội nhiều năm đã qua đi mà dân làng nhiều người vẫn nhắc nhớ.

TP - Bà bạn đồng môn với tôi Khóa 17 Khoa Văn, Đại học Tổng hợp Nguyễn Thu Hà năm ấy là Phó Giám đốc Nhà xuất bản Phụ Nữ (NXB). Thu Hà vốn chơi thân với nhóm cộng tác viên dịch của NXB, những Phạm Toàn (Châu Diên), Nguyễn Xuân Khánh, Lê Đạt, Phạm Xuân Nguyên…Chỉ là thi thoảng gặp, nhưng trong không khí thân gần cũng hé lộ những góc khuất. Thu Hà có dịp rành rẽ thêm những chuyện mà trước đây láng máng...

TP - Khu tập thể báo Tiền Phong ở 128 Hàng Trống trên gác 2 có một căn phòng khoảng gần 50 mét vuông. Sau này được ngăn bằng cót ép cho các hộ gia đình mỗi ngăn như thế chỉ hơn 6 mét vuông. Thời ấy, chúng tôi gọi vui là những ô người Hàng Trống. Kề bên làn cót ép ấy là căn hộ của phóng viên báo Tiền Phong Lưu Quang Huyền.

TP - Kết liên lại thanh niên chúng ta cùng nhau đi lên… Ca từ của ca khúc Thanh niên làm theo lời Bác của nhạc sĩ Hoàng Hòa từng ngân vang suốt gần 70 năm qua kể từ thời điểm ra đời cuối năm 1953! Ca khúc nổi tiếng ấy đã được chọn là Đoàn ca!

TP - Ra Giêng ta, cứ mường tượng, thế nào mà cái chất giọng trầm khàn của tân Chủ tịch Hội nhà văn Nguyễn Quang Thiều lại chả bổng trầm cất lên trong Ngày thơ Việt ở Miếu Văn? Nhưng nạn Covid đã làm hỏng cả!

TP - Mùa hè 1992, tôi theo nhà văn Phạm Hoa vào Viện 108 thăm nhà viết kịch Tào Mạt đang nằm điều trị. Trước lúc đi, Phạm Hoa nói về Đại tá NSND Tào Mạt người từng cùng phòng Văn hóa văn nghệ ở số 4 Lý Nam Đế với chất giọng bao thương mến cùng cảm phục. Bệnh của Tào Mạt không thường mà là ung thư. Lại là thứ ưng thư hiếm gặp. Nhưng ông vẫn luôn lạc quan đùa tếu.

TP - Nghe oai! Oách? Bên một nhân vật khổng lồ thứ 16 (chữ của nhà thơ Thanh Thảo, ý chỉ một thành viên Bộ Chính trị của những năm đầu 2000)? Nhưng những suy đoán cùng suy diễn đều trật lấc. Số là tại Đại hội Nhà văn X, được ngồi bên nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, Đại biểu Đoàn Thừa Thiên – Huế, lại là vị trí ở hàng ghế cuối của Hội trường khách sạn La Thành.

TPO - Sáng mồng 7 tháng Giêng, lấn bấn bao thứ của buổi khai mạc Triển lãm cá nhân Người thổi sáo, nhà văn Nguyễn Quang Thiều Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cũng kịp ngỏ cho tôi cái tin buồn. Ông Trịnh Tiến, con trai ông hoàng thủy tinh Đông Dương Trịnh Đình Kính vừa mất!