Chuã nhêåt 3/11/2024 7 BAÁO TIÏÌN PHONG PHAÁT HAÂNH TÊËT CAà CAÁC NGAÂY TRONG TUÊÌN oåi yïu cêìu gúä röëi tú loâng xin gûãi vïì MR. BUÁP BÏ, baáo TIÏÌN PHONG CHUà NHÊÅT, 15 Höì Xuên Hûúng, Haâ Nöåi hoùåc qua e-mail: bupbeonline@gmail.com M Mr. Buáp Bï, laâm viïåc caã tuêìn, vaâ gùåp baån cuöëi tuêìn trong möîi söë baáo Tiïìn Phong Chuã nhêåt, cuâng baån gúä röëi tú loâng. Tú loâng nGIAÃI MAÄ CÖÎ MAÁY BÑ ÊÍN Cacá nha â sû ã hocå ú ã bang Maryland (My)ä àang nhúâ cöng chuná g giupá xacá àõnh mötå cö î mayá bñ êní àûúcå tùnå g cho mötå baoã tanâ g vaoâ nhûnä g nùm 1990. Höiå Lõch sûã Hatå Dorchester àaä àùng anã h lïn manå g xa ä höiå cho thêyë mötå cö î mayá gömì mötå mùtå banâ bùnç g gömë va â hai trucå quay giönë g nhû cêy caná bötå . Ba â Zoe Phillips, giamá àöcë àiïuì hanâ h cuaã höiå lõch sû,ã cho biïtë mötå gia ã thuyïtë cuaã cacá nha â sû ã hocå la â cö î mayá nayâ co á thï í àûúcå dunâ g àï í lamâ baná h quy cûná g, loaiå baná h tûnâ g rêtë phö í biïnë ú ã Maryland. “Chuná g töi nghô rùnç g àêy la â mötå mayá lamâ baná h quy. Àûúcå taoå ra búiã mötå ngûúiâ àanâ öng àang cö ë gùnæ g giupá dò mònh kinh doanh, mayá nayâ àa ä giupá àaná h tan botå khñ ra khoiã bötå baná h quy”, baâ Phillips noiá . Nhûnä g kha ã nùng khacá àûúcå àï ì xuêtë trong phênì bònh luênå cuaã baiâ àùng trïn Facebook bao gömì mayá lamâ mïmì thõt vaâ dunå g cuå lamâ àö ì da. THAN H LONG (theo upi.com) nTÒM LAÅI NHÊÎN SAU 54 NÙM Mötå ngûúiâ àanâ öng tû â bang Florida (My)ä àa ä tòm laiå àûúcå chiïcë nhênî tötë nghiïpå Hocå viïnå Haiã quên My ä sau hún nûaã thï ë ky.ã Öng David Lorenzo, 82 tuöií , cho biïtë öng àa ä àaná h mêtë chiïcë nhênî tötë nghiïpå khoaá nùm 1964 khi àang chúi golf vúiá cha mònh taiå Cêu lacå bö å Uniontown. “Noá àa ä sönë g sotá ú ã chiïnë trûúnâ g, nhûng khöng thïí sönë g sotá mötå trênå golf cuaã töi”, öng Lorenzo noiá . Öng Michael Zenert, 70 tuöií , àang chúi golf taiå cunâ g cêu lacå böå å nayâ gênì àêy khi öng phatá hiïnå ra mötå vêtå saná g lêpë laná h dûúiá àêtë . “Töi tûúnã g ào á la â mötå nùpæ lon bia. Töi àaoâ no á lïn àïí Anh P laâ con cuãa baån böë em. Anh êëy úã tónh leã vïì thaânh phöë hoåc haânh vaâ laâm viïåc nïn khaát voång àöíi àúâi cuãa anh rêët lúán. Böë meå em cûá vun veán cho em vaâ anh êëy vúái lyá do àoá laâ con ngûúâi coá chñ. Em khöng coá caãm tònh gò, thêåm chñ thêëy súâ súå trûúác möåt ngûúâi quaá lyá tñnh. Em phaãi laâm caách naâo cho böë meå em tûâ boã yá àõnh taác thaânh àoá ài? nhunglien…@ Ú, nhûng P coá thñch banå khöng nhó? Chaã thêyë kï!í Nïuë P khöng thñch thò chuyïnå lamâ sao xayã ra àûúcå cú chû.á Co á thï í banå ngaiå , nhûng viïcå cênì lamâ chñnh laâ gùpå gú ä va â noiá chuyïnå vúiá P. Nïn böë trñ mötå khung canã h thên thiïnå va â mötå têm thïë vui ve,ã àï í tïë nhõ tacá àönå g sao cho… P hiïuí ra rùnç g banå khöng phu â húpå vúiá anh êyë . Va â sao cho bayâ to ã àûúcå caiá sûå banå khöng thñch P – vúiá tû cacá h dûnå g xêy noå kia, vên vên va â mêy mêy; chûá conâ lamâ banå thò tötë . Röiì banå àem kïtë qua ã vï ì baoá cho phuå huynh biïtë . Thï ë la â xong thöi ma.â Tûâ ngaây àûúåc lïn chûác phoá giaám àöëc cöng ty, vúå em tham cöng tiïëc viïåc àïën mûác khöng coá ngaây nghó. Em baão búát viïåc ài àïí daânh thúâi gian cho gia àònh thò cö êëy khöng nghe vò lo bõ giaáng chûác, thu nhêåp seä giaãm ài. Em lo cho vúå maâ khöng biïët laâm thïë naâo, cuäng vò sûå thûåc laâ em ài laâm thu nhêåp rêët thêëp... chantrinh…@ Àuná g la â cunä g ngaiå qua.á Hiïuí têm tranå g va â suy nghô cuaã anh khi tûå thêyë mònh yïuë thï.ë Nhûng chûa lamâ àûúcå nhiïuì tiïnì , thò khöng coá nghôa laâ khöng àúä àênì àûúcå nhûnä g viïcå khacá giupá vú.å Anh àûnâ g tin caiá luênå thuyïtë bêyë lêu önì trïn manå g, rùnç g nhûnä g öng rûaã batá giupá vú å sau àïuì ly hön. Thöi thò thûúng vú,å hayä giupá vú å viïcå nha,â va â hayä thïm nhûnä g hanâ h àönå g yïu thûúng. Mong rùnç g cö êyë súmá öní àõnh àûúcå cöng viïcå va â têm thï,ë àï í gia àònh anh cên bùnç g hún. Chöìng em coá tñnh caã theâm choáng chaán, khöng kiïn nhêîn laâm àûúåc viïåc gò àïën núi àïën chöën. Tûâ àêìu nùm àïën giúâ anh êëy àaä nhaãy viïåc 3 lêìn, möîi lêìn ài laâm àûúåc 1 thaáng laâ nghó úã nhaâ quanh quêín cêu caá, choåi gaâ. Em chaán quaá maâ khöng biïët laâm thïë naâo bêy giúâ? thuybaby…@ Thêtå ra, àanâ öng maiä la â àûaá tre ã chó co á tuöií tùng lïn thöi, hiiii. Tuy nhiïn, coá àanâ öng biïtë tracá h nhiïmå cuaã mònh, vaâ àanâ öng khöng biïtë hoùcå khöng muönë thûcå thi tracá h nhiïmå . Chönì g banå co á thï í thuöcå loaiå thûá 2? Khöng biïtë gia canã h banå thï ë naoâ , àiïuì kiïnå kinh tïë co á kha á khöng. Nïuë khöng khaá thò àuná g la â qua á ngaiå ! Banå cênì nhênë manå h àïnë tracá h nhiïmå kiïmë tiïnì nuöi sönë g gia àònh vúiá anh chönì g (caiá ma â ngûúiâ ta thûúnâ g khöng muönë nhùcæ àïnë nhiïuì , hic!). Conâ nïuë chönì g vênî cö ë tònh khöng hiïuí , thò chùcæ phaiã tñnh… Öng Michael Zenert (phaiã ) tra ã nhênî cho öng David Lorenzo Phoáng sûå Thiïtë bõ bñ êní tû â thêpå niïn 90 àûa ra trong mötå höiå thaoã khoa hocå quöcë tï ë tû â nùm 1929! Nhûng thúiâ gian cûá vunâ vutå . Bao thû á lanä g quïn cunâ g vö tònh. Maiä khi ngûúiâ banå cunâ g lúpá Khoa vùn ÀHTH Àoanâ Vùn Tuyïnë va â Viïnå sô Vu ä Tuyïn Hoanâ g vï ì coiä , taiâ liïuå vï ì sû å kiïnå con rûúi úã Höiå thaoã quöcë tï ë êyë múiá àïnë àûúcå tay töi. Ào á la â cöng trònh coá tïn la â Con rûúi cuaã nha â khoa hocå Nguyïnî Cöng Tiïuî , àùng trïn baná nguyïtå san Khoa-hoc Tapå -chñ sö ë 2 (15.7.1931) vaâ sö ë 3 (1.8.1931). Àêy co á le ä la â baiâ baoá khoa hocå àêuì tiïn vï ì con rûúi Haiã Dûúng, dõch tû â banã tiïnë g Phapá tham luênå cuaã tacá gia ã taiå Höiå nghõ khoa hocå Thaiá Bònh Dûúng (Java, 1929). Tiïpë cênå vúiá cöng trònh nayâ nhû nöië daiâ nöië thïm caiá xuytá xoa khêm phucå nùm xa êyë cuaã nhaâ nöng hocå Vu ä Tuyïn Hoanâ g àöië vúiá thï ë hï å nöng hocå àanâ anh. Thúiâ àiïmí ào á Nguyïnî Cöng Tiïuî la â ngûúiâ banã àõa duy nhêtë àûúcå múiâ lamâ höiå viïn “Höåi Àöìng Nghiïn Cûáu Khoa Hoåc úã Àöng Dûúng” cuaã ngûúiâ Phapá . Con rûúi vunâ g duyïn haiã phña Bùcæ , vunâ g Haiã Dûúng khu vûcå cûaã söng Thaiá Bònh vaâ ú ã nhûnä g vunâ g co á nûúcá thuyã triïuì lïn xuönë g ma â nûúcá laiå húi mùnå va â nhûnä g ruönå g ú ã gênì söng sinh sùcæ sönë g àönå g dûúiá aná h nhòn khoa hocå cuaã Nguyïnî Cöng Tiïuî . Nhûnä g thö í nhûúnä g, nhûnä g têpå quaná sinh trûúnã g, thanâ h phênì dinh dûúnä g… nayâ khacá àa ä thuyïtë phucå cacá nha â khoa hocå thúiâ êyë ra sao. Töi co á camã giacá nha â xa ä höiå hocå thêpë thoaná g trong con ngûúiâ trong nhaâ khoa hocå Nguyïnî Cöng Tiïuî . Rùnç g dên An Nam hoå nhû tiïn phong trong àúiâ sönë g vùn minh hiïnå àaiå vúiá thû á thûcá ùn bö í dûúnä g laiå co á ca ã tacá dunå g chûaä bïnå h. Rùnç g taoå hoaá àa ä àoaiá thûúng ngûúiâ xû á mònh thûúnâ g quanh nùm tûá muaâ thiïuë ùn thiïuë mùcå , nïn hùnç g nùm cung àönë cho ngûúiâ nöng dên ngheoâ àoiá thûá thûcå phêmí bö í dûúnä g tû â caiá giönë g rûúi ngoá nhû thö lêuå ? Caiá cöng àöië ngoaiå , quanã g ba á sanã vêtå nûúcá Nam cuaã nha â khoa hocå khöng nho.ã Niïmì ao ûúcá nho ã nhoi gianã dõ trong ca dao mötå thûú ã mötå thúiâ Bao giúâ cho àïën thaáng mûúâi/ Baát cúm thò trùæng baát rûúi thò àêìy. Töi àang nghô àïnë caiá võ rûúi cunâ g quytá bïnå quïnå tû â thuú ã vúiâ xa cacá h nay hún 700 nùm trong sû ã Àaiå Viïtå . Àaiå Viïtå sû ã ky á toanâ thû tûnâ g dênî ra sû å kiïnå vua Trênì Nhên Töng sau chiïnë thùnæ g quên Nguyïn àaä giû ä gòn möië àoanâ kïtë nöiå bö å kheoá leoá . Nhên viïcå hai viïn quan cao cêpë (Àinh Cunã g Viïn- Lï Tonâ g Giaoá ) hucå hùcå chó vò mötå chuyïnå nho.ã Vua thên gùpå , ên cênì “Cuãng Viïn laâ Vùn quan, nhaâ ngûúi laâ Trung quan, coá viïåc gò maâ khöng hoaâ húåp vúái nhau àïën thïë? Nhaâ ngûúi laâm lûu thuã úã ThiïnTrûúâng, Rûúi coá, Quyát coá, ài laåi tùång biïëu cho nhau àïí giûä hoâa khñ thên gêìn thò coá haåi gò?” Möië bêtë hoaâ sau ào á àûúcå cúiã . Sû ã conâ chepá mötå võ quan thanh liïm, mötå quan Ngûå sû ã êyë la â Phamå Cöng Trû.á Trong hún mötå trùm àiïuì tûâ thuå yïëu quy (nhûnä g àiïuì , nhûnä g thû á tuyïtå àöië khöng àûúcå nhênå va â co á thï í àûúcå ) àïí chönë g nanå höië lö,å tham nhunä g, chó co á vaiâ àiïuì co á thï í “ thu”å (nhênå ). Ty ã nhû dunâ g sanã vêtå àõa phûúng, sanã vêtå tuyâ tûnâ g muaâ biïuë tùnå g nhau giûaä banå be â thên thñch giûaä bïnå h nhên vúiá thayâ thuöcë … Co á thêpë thoaná g hònh anã h con rûúi vaâ traiá quytá ào ã tûúi cuaã thö í ngúi, thöí nhûúnä g Àaiå Viïtå ! Cuaã giúiâ cho cunä g co á hanå . Rûúi bêy giú â àûúcå khoanh nuöi cêní thênå nhû töm caá bao nùm nay àang rö å lïn nanå khai thacá bûaâ baiä . Laiå thïm nanå thuöcë trû â sêu, nhan nhanã cacá loaiå thuöcë baoã vï å thûcå vêtå lan tranâ . Ma â giönë g rûúi cûcå ky â nhayå camã . Khoanã g ruönå g naoâ , khu vûcå naoâ dunâ g bêtë ky â thûá hoaá chêtë nayâ la â rûúi biïnë mêtë . Töi xin trñch ra àêy baoá caoá khoa hocå trong mötå Höiå thaoã khuyïnë nöng lamâ giauâ tû â con rûúi ú ã Haiã Phonâ g múiá àêy. …Trûúác àêy dên ta vêîn tûúãng vúát lïn sau möîi muâa nûúác rûúi “Thaáng chñn àöi mûúi, thaáng mûúâi muâng nùm” laâ caã thên mònh con rûúi nhûng àuáng ra àoá chó laâ… hïå thöëng sinh saãn cuãa rûúi. Phêìn àuöi chiïëm àïën hai phêìn ba cú thïí rûúi muâa giao phöëi bõ àûát àoaån nùçm dûúái buân vaâ tûå huãy àïí hi sinh cho hïå thöëng sinh saãn theo con nûúác nöíi lïn nhû möåt caái phao. Vúái con caái, hïå thöëng àoá göìm caã buöìng trûáng, con àûåc göìm caã tuái tinh. Àiïìu kyâ diïåu laâ chuáng vêîn di chuyïín àûúåc bònh thûúâng vò coá nhiïìu chên búi úã hai bïn vaâ coá “naäo” chó huy úã phña àêìu. … Àaáng buöìn laâ nguöìn lúåi rûúi àang àûúåc khai thaác triïåt àïí vaâo chñnh muâa sinh saãn cuãa chuáng. Saãn phêím rûúi àang sûã duång laâm thûåc phêím laâ nhûäng caá thïí mang trûáng. Trung bònh möîi maãnh ruöång nuöi rûúi thu hoaåch àûúåc tûâ 90-100kg vúái giaá baán tûâ 4-500.000-600000/ kg. Vaâ vúái caái àaâ àûúåc giaá vaâ ûa chuöång rûúi, chuáng ta caâng àêíy loaâi àùåc saãn naây vaâo chöî tuyïåt chuãng nïëu chó phuå thuöåc vaâo khai thaác tûå nhiïn. n Trang bòa Tapå chñ Khoa hocå do Nguyïnî Cöng Tiïuî chu ã trûúng. Triïní vonå g nuöi rûúi úã vunâ g baiä böiì
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==