Chuã nhêåt 3/11/2024 5 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HANÂ H TÊTË CA Ã CACÁ NGAYÂ TRONG TUÊNÌ TAÂN PHAÁ, BIÏËN ÀÖÍI CÖNG NÙNG… Nhûäng nùm gêìn àêy, Viïåt Nam chûáng kiïën sûå núã röå cuãa caác dûå aán nghïå thuêåt cöng cöång. Riïng úã Haâ Nöåi, trong nöî lûåc àûa thaânh phöë gia nhêåp maång lûúái caác thaânh phöë saáng taåo cuãa UNESCO, àaä coá con àûúâng göëm sûá ven söng Höìng, phöë bñch hoåa Phuâng Hûng, khöng gian nghïå thuêåt liïn hoaân úã Phuác Tên… Àêy laâ nhûäng cöng trònh ñt nhiïìu àaä hoâa mònh vaâo khöng gian söëng cuãa ngûúâi dên Thuã àö, taåo nïn nhûäng àiïím nhêën àöåc àaáo cho àö thõ. Tuy nhiïn, trïn thûåc tïë, nhûäng taác phêím naây àang phaãi àöëi mùåt vúái nhiïìu thaách thûác, trûúác hïët laâ sûå taân phaá cuãa chñnh nhûäng ngûúâi àang thuå hûúãng caác giaá trõ cuãa noá. Conâ nhú,á ú ã thúiâ àiïmí trûúcá Covid, baoá chñ va â cöng luênå tûnâ g àönì g loatå lïn tiïnë g cho söë phênå cuaã “Thapá ”, mötå trong söë cacá tacá phêmí nghï å thuêtå sùpæ àùtå àûúcå thiïtë kï ë trïn vóa he â bú â àöng Hö ì Gûúm, nùmç bïn canå h thapá Hoaâ Phong. Chó qua ngayâ trûng bayâ thû á hai, tacá phêmí nayâ àa ä bõ mötå sö ë ngûúiâ vö y á thûcá sû ã dunå g nhû nha â vï å sinh, böcë muiâ nönì g nùcå khiïnë khacá h tham quan khöng damá àïnë gênì . Söë phêån cuãa con àûúâng göëm sûá coân thaãm hún, ngoaâi nhûäng maãng bong troác do thúâi gian vaâ taác àöång cuãa möi trûúâng, úã rêët nhiïìu àoaån àûúâng, ngûúâi dên coân thaãn nhiïn mang àöì àaåc cuä ra àöët khiïën caã maãng àûúâng öëp göëm bõ hun àen nhû àûúåc sún hùæc ñn. Toaân böå con àûúâng hiïån hêìu hïët àïìu trong tònh traång “lúã loeát” xêëu xñ. Hay múái àêy nhêët, chiïëc xe maáy cuä, àiïím nhêën cuãa sùæp àùåt “Kim vaâng gioåt lïå” trïn phöë Phuâng Hûng àaä bõ àêåp vúä hoaân toaân phêìn àuöi xe. Ngay bïn caånh àoá, taác phêím “Maáy nûúác cöng cöång” cuäng bõ nhiïìu ngûúâi biïën àöíi cöng nùng thaânh thuâng raác cöng cöång. “Coá nhiïìu nguyïn nhên dêîn àïën tònh traång naây. Thûá nhêët, yá thûác baão vïå di saãn vùn hoáa cuãa möåt böå phêån ngûúâi dên coân haån chïë. Caác dûå aán nghïå thuêåt cöng cöång thûúâng àûúåc àùåt taåi nhûäng khöng gian cöng cöång, núi bêët kyâ ai cuäng coá thïí tiïëp cêån. Àiïìu naây vûâa laâ cú höåi àïí nghïå thuêåt àïën gêìn hún vúái cöng chuáng, vûâa laâ thaách thûác khi nhûäng taác phêím naây dïî bõ taác àöång búãi haânh vi cuãa con ngûúâi. Nhiïìu ngûúâi chûa nhêån thûác àûúåc giaá trõ cuãa nghïå thuêåt cöng cöång, coi àoá chó laâ nhûäng vêåt trang trñ àún thuêìn. Thûá hai, viïåc thiïëu quy chïë quaãn lyá vaâ baão vïå caác taác phêím nghïå thuêåt cöng cöång cuäng laâ möåt nguyïn nhên quan troång. Thiïëu vùæng nhûäng quy àõnh roä raâng vïì viïåc baão vïå vaâ duy trò caác taác phêím nghïå thuêåt khiïën cho chuáng trúã nïn dïî bõ töín haåi”, hoåa sô Thaânh Trung lyá giaãi. Nghï å sô Nguyïnî Minh Têm phanã ûná g gay gùtæ hún: “Viïcå pha á hoaiå cacá tacá phêmí nghï å thuêtå cöng cönå g khöng chó gêy thiïtå haiå vï ì vêtå chêtë ma â conâ gêy ra nhûnä g hêuå qua ã nghiïm tronå g khacá . No á lamâ mêtë ài ve ã àepå cuaã àö thõ, lamâ giamã gia á trõ vùn hoaá cuaã cönå g àönì g va â anã h hûúnã g àïnë hònh anã h cuaã àêtë nûúcá ”. CÊÌN SÛÅ CHUNG TAY CUÃA BA BÏN Theo nhêån àõnh cuãa caác chuyïn gia, àïí phaát triïín nghïå thuêåt cöng cöång àoâi hoãi sûå kïët nöëi ba bïn, àoá laâ chñnh quyïìn, nghïå sô vaâ ngûúâi dên. Chñnh quyïìn xêy dûång cú chïë, quyïët àõnh nhûäng khöng gian thñch húåp. Nghïå sô baão àaãm lûåa choån taác phêím phuâ húåp khöng gian vaâ thêím myä. Ngûúâi dên thûúãng thûác, coá yá thûác baão vïå, giûä gòn khöng gian chung. “Nhaâ nûúác cêìn coá nhûäng chñnh saách cuå thïí àïí baão vïå vaâ phaát triïín nghïå thuêåt cöng cöång, nhû thaânh lêåp quyä baão trò, tùng cûúâng tuyïn truyïìn vïì yá thûác baão vïå di saãn vùn hoáa. Caác nghïå sô cêìn coá nhûäng saáng taåo phuâ húåp vúái àùåc àiïím cuãa khöng gian cöng cöång, àöìng thúâi tham gia vaâo cöng taác baão vïå taác phêím cuãa mònh. Cöång àöìng cêìn nêng cao yá thûác vïì giaá trõ cuãa nghïå thuêåt cöng cöång, tñch cûåc tham gia vaâo caác hoaåt àöång baão vïå vaâ phaát triïín nghïå thuêåt”, hoåa sô Nguyïîn Minh Têm nhêën maånh. Vúái kinh nghiïåm quan saát tûâ nhûäng nûúác phaát triïín, nhaâ töí chûác tua Àùång Haãi Yïën (nguyïn laâ möåt giaám tuyïín nghïå thuêåt) cho rùçng: “Viïåc taåo ra caác sên chúi saáng taåo khöng chó àún thuêìn laâ töí chûác caác hoaåt àöång nghïå thuêåt maâ coân laâ möåt chiïën lûúåc thöng minh àïí baão vïå vaâ phaát triïín nghïå thuêåt cöng cöång. Khi ngûúâi dên àûúåc trûåc tiïëp tham gia vaâo quaá trònh saáng taåo, hoå seä hònh thaânh möåt möëi liïn kïët sêu sùæc vúái caác taác phêím nghïå thuêåt, tûâ àoá coá yá thûác hún trong viïåc baão vïå vaâ gòn giûä chuáng. Nhûäng lúáp hoåc veä, àiïu khùæc, göëm sûá múã cûãa cho cöång àöìng khöng chó giuáp ngûúâi dên reân luyïån kyä nùng maâ coân taåo ra möåt khöng gian àïí hoå chia seã àam mï vaâ kïët nöëi vúái nhau. Caác cuöåc thi saáng taåo vúái chuã àïì àa daång seä khúi gúåi sûå saáng taåo vaâ khñch lïå tinh thêìn caånh tranh laânh maånh. Àùåc biïåt, caác dûå aán cöång àöìng nhû trang trñ tûúâng, taåo taác phêím àiïu khùæc ngoaâi trúâi seä giuáp biïën khöng gian söëng trúã nïn sinh àöång vaâ yá nghôa hún. Bùçng caách taåo ra nhûäng sên chúi saáng taåo, chuáng ta khöng chó baão vïå caác taác phêím nghïå thuêåt hiïån coá maâ coân taåo ra nhûäng giaá trõ múái, goáp phêìn laâm phong phuá àúâi söëng vùn hoáa cöång àöìng. Viïåc tham gia trûåc tiïëp vaâo quaá trònh saáng taåo seä giuáp ngûúâi dên hiïíu roä hún vïì nghïå thuêåt, tûâ àoá trên troång vaâ baão vïå nhûäng taác phêím nghïå thuêåt cöng cöång”. NGHÏÅ THUÊÅT CÖNG CÖÅNG COÁ THÏÍ “ÀEÃ RA TIÏÌN” Song song vúái giaá trõ tinh thêìn thò lúåi ñch lúán nhêët cuãa nghïå thuêåt cöng cöång chñnh laâ taåo nïn àöång lûåc phaát triïín du lõch, thêåm chñ kinh tïë cho möåt khu vûåc. Trïn thïë giúái, àaä coá khöng ñt vñ duå vïì nhûäng taác phêím nghïå thuêåt cöng cöång coá thïí laâm thay àöíi caã böå mùåt khu phöë vaâ thu huát hiïån kim vïì cho dên baãn àõa. Chó cêìn coá khaách du lõch tòm àïën, noá seä keáo theo sûå phaát triïín vïì dõch vuå, haâng hoáa, thûúng maåi… ÚÃ Myä, taác phêím Waterfall cuãa New York vúái tiïìn àêìu tû hún 15,5 triïåu USD àaä mang laåi cho thaânh phöë 69 triïåu USD chó sau 4 thaáng ra mùæt. Hay laâ “Cöíng mêy” úã Chicago, àûúåc “New York Times” goåi laâ “möåt taác phêím nghïå thuêåt phi thûúâng” vaâ laâ “nam chêm thu huát khaách du lõch”. Hoùåc úã Nhêåt, rêët gêìn thaáp truyïìn hònh Skytree (àûúåc coi nhû thaáp Eiffel cuãa chêu AÁ vaâ laâ möåt biïíu tûúång cuãa Tokyo) laâ truå súã cuãa cöng ty bia Asahi nöíi tiïëng vúái dêëu hiïåu nhêån biïët cûåc kyâ bùæt mùæt laâ möåt hònh àiïu khùæc maâu vaâng coá hònh daáng giöëng hïåt möåt... cuåc phên khöíng löì. Baãn thên nhûäng ngûúâi Nhêåt cuäng goåi cöng trònh naây laâ toâa nhaâ phên (unko biru). Qua nùm thaáng, “cuåc phên” naây dêìn trúã thaânh möåt àiïím tham quan khöng thïí boã qua àöëi vúái têët caã du khaách àïën Tokyo. Àaánh giaá vïì thïë maånh cuãa caác cöng trònh nghïå thuêåt cöng cöång, giaám tuyïín Bill Nguyïîn cho rùçng: “Nghïå thuêåt cöng cöång thûúâng mang tñnh linh hoaåt cao, coá khaã nùng kïët húåp vúái caác lônh vûåc nghïå thuêåt khaác nhû êm nhaåc, trònh diïîn, kõch, video… àïí taåo ra caác hoaåt àöång biïíu diïîn, trûng baây nghïå thuêåt coá tñnh töíng hoâa, àa chiïìu, àa chêët liïåu. Tûâ khöng gian cuãa möåt taác phêím nghïå thuêåt, noá coá thïí trúã thaânh khöng gian àa cöng nùng, àa muåc àñch”. Coâ n nhaâ töí chûá c tua Àùå ng Haã i Yïë n cho rùç ng taá c phêí m nghï å thuêå t cöng cöå ng chñnh laâ möå t veá thöng haâ nh thu huá t khaá ch du lõch. Chõ Yïë n phên tñch: “Nhûä ng taá c phêí m nghïå thuêå t cöng cöå ng àöå c àaá o, saá ng taå o hoaâ n toaâ n co á thïí trúã thaâ nh àiïí m nhêë n àùå c biïå t, giuá p caá c thaâ nh phöë trúã nïn nöí i tiïë ng vaâ thu huá t du khaá ch tûâ khùæ p núi trïn thïë giúá i. Nhûä ng taá c phêí m nghïå thuêå t àûúå c àùå t taå i caá c cöng viïn, quaã ng trûúâ ng, àûúâ ng phöë ... khöng chó laâ m àeå p khöng gian maâ coâ n taå o ra nhûä ng àiïí m dûâ ng chên lyá tûúã ng cho du khaá ch. Hoå coá thïí chuå p aã nh lûu niïå m, khaá m phaá nhûä ng cêu chuyïå n àùç ng sau taá c phêí m, va â têå n hûúã ng khöng khñ söi àöå ng cuã a thaâ nh phöë . Chûa kïí , nghï å thuêå t cöng cöå ng laâ möå t cöng cuå quaã ng baá hiïå u quaã . Hònh aã nh nhûä ng taá c phêí m nghïå thuêå t àöå c àaá o thûúâ ng àûúå c chia seã röå ng raä i trïn caá c phûúng tiïå n truyïì n thöng xaä höå i, thu huá t sûå chuá yá cuã a du khaá ch vaâ taå o ra hiïå u ûá ng lan toã a. Cuöë i cuâ ng, nghïå thuêå t cöng cöå ng goá p phêì n taå o ra nhûä ng traã i nghiïå m vùn hoá a àöå c àaá o cho du khaá ch. Bùç ng caá ch khaá m phaá caá c taá c phêí m nghïå thuêå t cöng cöå ng, du khaá ch coá cú höå i tòm hiïí u vïì lõch sûã , vùn hoá a vaâ con ngûúâ i cuã a àõa phûúng. Àiïì u naâ y giuá p hoå coá nhûä ng traã i nghiïå m sêu sùæ c vaâ àaá ng nhúá hún”. n Sû ã dunå g cöng trònh nghïå thuêtå nhû nhaâ vï å sinh cöng cönå g, tanâ pha,á böi bêní … la â cacá h ûná g xû ã lùpå ài lùpå laiå cuaã mötå bö å phênå cöng chuná g. Trong nhiïuì nùm qua, viïcå lamâ thï ë naoâ àïí co á thï í baoã vï å àûúcå nhûnä g cöng trònh nghïå thuêtå cöng cönå g vênî luön laâ mötå nan àï ì vúiá nghï å sô va â nhûnä g nha â quanã ly.á Khi cöng trònh nghïå thuêtå cöng cöång bõ taân phaá “Cöní g mêy” úã Chicago àûúcå coi la â nam chêm thu hutá khacá h du lõch [ HANÅ H ÀÖ Î ] Mötå gocá con àûúnâ g gömë sû á bõ tanâ phaá Xaä höåi
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==