Phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện còn vướng mắc
Đây là thông tin được Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH đưa ra tại phiên họp thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về tình hình thực hiện chính sách, chế độ BHXH và quản lý, sử dụng Quỹ BHXH năm 2018 của Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội tiến hành cuối tuần qua.
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Bùi Sỹ Lợi cho biết, trong năm 2018, ngành BHXH đã thanh tra, kiểm tra được 14.151 cuộc, tăng 61,9% so với năm 2017. Qua thanh tra, kiểm tra và lập 1.178 biên bản vi phạm hành chính trong lĩnh vực đóng BHXH, BH thất nghiệp, BHYT với tổng số tiền phạt 37,7 tỷ đồng.
Ngành LĐ-TB&XH cũng tích cực chủ trì, phối hợp với BHXH Việt Nam thanh tra đối với 179 doanh nghiệp (DN) tại 46 huyện thuộc 10 tỉnh, thành phố... Nhờ đó, hết năm 2018, tổng số người tham gia BHXH bắt buộc tăng 6,3% và số đơn vị tham gia tăng 12,55% so với năm 2017.
Đặc biệt, năm 2018 đã phát triển được 270.779 người tham gia BHXH tự nguyện (bằng 1,21 lần của cả giai đoạn 10 năm từ 2008 đến 2017); nâng tổng số người tham gia BHXH tự nguyện hiện nay lên trên 495.000 người.
Cùng với đó, năm 2018, cơ quan BHXH đã chi trả chế độ cho trên 2,5 triệu đối tượng với tổng số tiền gần 202.000 tỷ đồng. Trong đó, chi từ nguồn ngân sách nhà nước chiếm 22,86% và chi từ Quỹ BHXH chiếm trên 77%.
Tuy nhiên, theo ông Lợi, công tác mở rộng đối tượng tham gia BHXH tự nguyện vẫn còn vướng mắc, nhiều người dân chưa hiểu rõ chính sách. Số nợ BHXH bắt buộc đã giảm đáng kể, song vẫn còn hơn 5.300 tỷ đồng phải tính lãi (nợ của các DN ngoài quốc doanh chiếm đến 67%). Đặc biệt, có gần 700.000 người hưởng BHXH một lần (tăng 19,31% so với năm 2017 và bằng 77,82% số đối tượng tham gia BHXH tăng thêm năm 2018).
Chia sẻ những khó khăn trong công tác thực hiện chính sách BHXH, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho biết, hiện nay, cả nước có 610.000 DN hoạt động nhưng mới đang quản lý thu BHXH được 327.000 DN. Như vậy, còn tới 283.000 DN đang hoạt động nhưng chưa tham gia BHXH cho người lao động.
Bên cạnh đó, đến thời điểm hiện tại, quỹ BHXH đang có tổng số nợ khó thu lên đến 2.500 tỉ đồng do doanh nghiệp “mất tích”, phá sản, giải thể, chủ bỏ trốn. Vấn đề đặt ra là luật hiện hành chưa quy định cách nhận diện loại doanh nghiệp này. Vì vậy, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH đề nghị cơ quan chức năng bàn thêm giải pháp để xử lý.
Đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho người lao động
Giải trình một số vấn đề đại biểu nêu, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu cho biết: Theo quy định, quỹ BHXH hiện được quản lý tập trung tại BHXH Việt Nam và được Kiểm toán Nhà nước tiến hành kiểm toán toàn diện. Vừa qua, Thanh tra Chính phủ cũng tiến hành kiểm tra việc quản lý, sử dụng quỹ BHYT.
Do vậy, việc kiểm soát quỹ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp luôn theo luật và có tăng trưởng; riêng quỹ ốm đau, thai sản đang có chiều hướng thu không đủ chi, do Luật BHXH năm 2014 mở rộng quyền lợi hưởng cho NLĐ.
“BHXH Việt Nam đã có báo cáo gửi Bộ LĐ-TB&XH, Chính phủ và Quốc hội về số DN phá sản, giải thể, chủ bỏ trốn với số tiền và số NLĐ bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, hiện việc phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc còn đang vướng, do ngành Thuế gửi sang còn 220.000 DN phải điều tra. Theo quy trình, hết một năm, khi ngành Thuế quyết toán mới biết số lao động hằng năm trong DN là bao nhiêu”, ông Liệu cho hay.
Theo Báo cáo số 1387 ngày 2/5/2019 của BHXH Việt Nam gửi Bộ LĐ-TB&XH, đến tháng 12/2018, cả nước có 23.784 DN phá sản, giải thể, có chủ là người nước ngoài bỏ trốn; DN mất tích; DN chờ phá sản, giải thể không còn khả năng giao dịch. Những DN này còn nợ BHXH, BHYT với tổng số tiền trên 2.902,1 tỉ đồng và có 76.253 lao động bị ảnh hưởng.
Hiện, theo Phó Tổng Giám đốc Trần Đình Liệu, BHXH Việt Nam đang chia sẻ dữ liệu cho BHXH các địa phương, còn việc điều tra thì cơ quan BHXH phải xuống tận nơi xem DN đó có bao nhiêu lao động hợp đồng, bao nhiêu lao động không hợp đồng. Cơ quan BHXH đang phối hợp tích cực với ngành LĐ-TB&XH và Thuế phấn đấu đến hết năm 2019 điều tra số DN này.
Phát biểu kết luận buổi làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thuý Anh nhận định: Việc đề xuất giải quyết quyền lợi cho NLĐ tại các DN phá sản, giải thể, chủ bỏ trốn, Chính phủ đã có Báo cáo số 193 gửi Quốc hội.
“Chính phủ đã có báo cáo, nhưng chưa đưa ra hướng xử lý. Do đó, muốn trình ra Quốc hội cũng như đưa vào Nghị quyết của kỳ họp, thì Chính phủ phải trình Ủy ban TVQH với những số liệu cụ thể và phương án xử lý kèm theo. Chúng ta phải đưa ra phương án và phải đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho NLĐ, nhưng cũng phải tuân thủ nguyên tắc; vấn đề sớm giải quyết, không để kéo dài dai dẳng...”- Chủ nhiệm Nguyễn Thuý Anh nói; đồng thời yêu cầu Bộ LĐ-TB&XH phối hợp với BHXH Việt Nam để có phương án giải quyết đối với những DN giải thể, phá sản nợ BHXH.
