Truyền thông - “chìa khóa” mở cánh cửa thay đổi nhận thức
Trong bức tranh tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi Nghệ An, nâng cao chất lượng dân số được xác định là một trong những nhiệm vụ then chốt, mang tính nền tảng lâu dài. Thông qua việc triển khai đồng bộ nội dung 2 Nâng cao chất lượng dân số vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thuộc Dự án 7, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719), Nghệ An đang từng bước tạo chuyển biến tích cực trong chăm sóc sức khỏe, cải thiện thể chất và nâng cao chất lượng dân số khu vực miền núi.
Theo ngành Y tế Nghệ An, truyền thông, tuyên truyền được xác định là khâu mở đầu và đóng vai trò quyết định trong việc thay đổi nhận thức, hành vi của người dân đối với chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển. Những năm qua, đội ngũ cán bộ, cộng tác viên dân số ở vùng miền núi đã bền bỉ “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng”, linh hoạt tuyên truyền ở bất cứ đâu để đưa chính sách, kiến thức y tế, dân số đến gần hơn với người dân.
Từ khi triển khai Dự án 7 của Chương trình MTQG 1719, công tác truyền thông càng được chú trọng cả về quy mô lẫn nội dung. Các thông điệp tuyên truyền tập trung vào chăm sóc sức khỏe sinh sản; phòng tránh mang thai ngoài ý muốn; phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; mất cân bằng giới tính khi sinh; sàng lọc trước sinh và sơ sinh; phòng chống bệnh tan máu bẩm sinh (Thalassemia); già hóa dân số và phát huy vai trò người cao tuổi… Qua đó, góp phần hình thành thói quen chủ động chăm sóc sức khỏe, từng bước nâng cao chất lượng dân số vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Lồng ghép khám chữa bệnh, đưa dịch vụ y tế đến gần dân
Một điểm nhấn quan trọng góp phần thực hiện hiệu quả nội dung 2, Dự án 7 là việc lồng ghép truyền thông với cung cấp dịch vụ y tế, giúp người dân không chỉ “nghe – hiểu” mà còn “được làm – được hưởng”. Thời gian qua, tỉnh Nghệ An đã tuyển dụng nhiều bác sĩ về công tác tại các xã vùng sâu, vùng xa; tổ chức hàng chục đợt đào tạo, chuyển giao khoa học kỹ thuật; hỗ trợ hàng nghìn điểm tiêm chủng ngoại trạm, góp phần nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ y tế cho người dân miền núi.
Cùng với đó, toàn tỉnh đã thường xuyên tổ chức các cuộc tư vấn, khám sức khỏe và tầm soát trước sinh; triển khai các hoạt động chăm sóc sức khỏe người cao tuổi; hoạt động truyền thông về chăm sóc sức khỏe sinh sản và nâng cao chất lượng dân số; mở các lớp tập huấn chăm sóc sức khỏe sinh sản với sự tham gia của hàng nghìn người dân; xây dựng các mô hình chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ đầu đời; mô hình chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em… Những hoạt động này góp phần phát huy hiệu quả của Dự án 7 trong việc nâng cao chất lượng dân số.
Không chỉ dừng lại ở tuyên truyền miệng, các cấp, ngành, hội ở Nghệ An đã linh hoạt đổi mới hình thức truyền thông phù hợp với từng địa bàn. Nhiều câu lạc bộ như “Bà nội, Bà ngoại”; “Nam giới với sức khỏe sinh sản”; “Nam nông dân với sức khỏe sinh sản”… được thành lập và duy trì hiệu quả. Các hội thi, hội diễn, sinh hoạt chuyên đề với nội dung gần gũi, dễ hiểu như: “Hội thi Phụ nữ với công tác dân số trong tình hình mới”; “Hội thi Là con gái để tỏa sáng”; “Hội thi người cao tuổi sống vui, sống khỏe”; “Hội thi Rung chuông vàng tìm hiểu kiến thức về sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên”…đã thu hút đông đảo người dân, học sinh tham gia góp phần lan tỏa mạnh mẽ thông điệp về dân số và sức khỏe sinh sản.
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai Nội dung 2, Dự án 7 vẫn đối mặt với không ít thách thức. Địa bàn miền núi rộng, giao thông cách trở; người dân đi làm ăn xa; rào cản ngôn ngữ khiến công tác truyền thông vận động chưa đồng đều. Kinh phí cho hoạt động dân số quá ít, có thời điểm còn chậm, khó giải ngân.
Tuy nhiên, từ thực tiễn triển khai cho thấy, khi nội dung, hình thức truyền thông phù hợp, dịch vụ y tế được đưa đến tận bản làng, nhận thức của người dân đã có những chuyển biến rõ rệt, tạo nền tảng cho thay đổi lâu dài.
Với mục tiêu cải thiện toàn diện sức khỏe, thể trạng và tầm vóc người DTTS, Nghệ An tiếp tục phân loại đối tượng, địa bàn; ưu tiên vùng sâu, vùng xa; tập trung vào các nhóm đặc thù như phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, trẻ em, thanh thiếu niên, người cao tuổi. Việc triển khai Nội dung 2, Dự án 7 gắn chặt giữa truyền thông thay đổi hành vi với cung cấp dịch vụ y tế thiết yếu, từng bước nâng cao chất lượng dân số vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Có thể khẳng định, nội dung 2 của Dự án 7, Chương trình MTQG 1719 không chỉ mang ý nghĩa chăm sóc sức khỏe đơn thuần, mà còn là giải pháp chiến lược, lâu dài nhằm tạo nguồn nhân lực khỏe mạnh, nâng cao chất lượng sống, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững vùng đồng bào DTTS và miền núi Nghệ An trong giai đoạn mới.
