Dẫn chúng tôi thăm quan vườn thanh long xanh mướt trải dài theo sườn đồi, anh Nguyễn Đắc Thành thôn Hồng Thái, xã Lập Thạch kể: “Ngày xưa nơi đây chỉ có trồng keo, thu nhập chẳng được bao nhiêu, gia đình lúc nào cũng trong tình cảnh khó khăn. Bố tôi, ông Nguyễn Thành Long, luôn trăn trở tìm những giống cây mới về trồng để nâng cao hiệu quả sản xuất, nâng cao thu nhập. Năm 2005, ông mạnh dạn đưa cây thanh long ruột đỏ về thử nghiệm trồng và là người đầu tiên trồng thanh long ruột đỏ trên đất này. Thời điểm đó, ai cũng nghi ngờ khả năng “sinh tồn” của loại cây mới trên vùng đất cằn cỗi. Nhưng chỉ sau hơn một năm trồng và chăm sóc theo đúng quy trình kỹ thuật, thanh long đã cho thu hoạch và mang lại hiệu quả kinh tế vượt xa mong đợi".
Từ thành công của mô hình thí điểm do bố mình khởi xướng, anh Nguyễn Đắc Thành nhận thấy chất đất địa phương đặc biệt phù hợp với cây thanh long ruột đỏ. Anh tiếp tục học hỏi thêm kỹ thuật chăm sóc cây thanh long ruột đỏ trên các phương tiện truyền thông và mở rộng diện tích trồng của gia đình. Đồng thời, giúp nhiều hộ dân trong xã chuyển từ các loại cây truyền thống kém hiệu quả sang trồng thanh long. Chỉ sau khoảng 7 tháng gieo trồng, thanh long đã cho lứa quả đầu tiên, hương vị đậm đà, ngọt đặc trưng, được thị trường trong và ngoài tỉnh ưa chuộng. Giá trị kinh tế của loại cây này tăng gấp 10 – 12 lần so với các loại cây ăn quả khác, giúp người dân có thu nhập cao và ổn định hơn hẳn so với trước đây.
Hiện nay, gia đình anh Thành có hơn 10 ha thanh long ruột đỏ, trong đó 6 ha trồng trái vụ theo quy trình VietGAP. Thanh long trái vụ bán được khoảng 30 nghìn đồng/kg, cao hơn 40 – 50% so với chính vụ, giúp tăng lợi nhuận từ 30 – 40%. Sau khi trừ các chi phí như phân bón, nhân công và chăm sóc, lợi nhuận anh thu về khoảng hơn 1 tỷ đồng. anh Thành cho hay.
Trên cơ sở những kết quả đạt được và yêu cầu phát triển thực tiễn của cây thanh long tại địa phương, UBND tỉnh Vĩnh Phúc (cũ) đã tiến hành rà soát, quy hoạch và triển khai dự án trồng thí điểm thanh long giai đoạn 2011 – 2013. Đến năm 2018, tiếp tục thực hiện chương trình thí điểm đầu tư phát triển vùng sản xuất thanh long bền vững phục vụ xuất khẩu và tiêu thụ nội địa theo mô hình chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ, với quy mô 300 ha tập trung chủ yếu tại xã Lập Thạch (bây giờ).
Là một trong những hộ tham gia dự án từ năm 2012, chị Nguyễn Thị Minh Phương, thôn Tam Phú, xã Lập Thạch chia sẻ: “Gia đình tôi trước đây là hộ nghèo. Đất đồi thì rộng nhưng chỉ trồng bạch đàn, hiệu quả kinh tế rất thấp. Khi có dự án, được tỉnh hỗ trợ phân bón và kỹ thuật, chúng tôi mạnh dạn phá bỏ đồi bạch đàn để trồng 300 gốc thanh long ruột đỏ.”
Nhờ chuyển đổi cây trồng, cuộc sống gia đình chị Phương dần khởi sắc. Từ chỗ khó khăn, gia đình chị đã thoát nghèo, có thu nhập ổn định và đủ điều kiện mua thêm đất để mở rộng sản xuất. Hiện diện tích trồng thanh long của gia đình đã tăng lên 3,2 ha với 4.000 gốc. Với giá bán bình quân từ 25.000 - 30.000 đồng/kg, mỗi năm gia đình thu về khoảng 1,4 tỷ đồng, sau khi trừ chi phí còn lãi khoảng 600 triệu đồng.
Sau gần 20 năm đưa cây thanh long ruột đỏ về với đồng đất Lập Thạch đã góp phần ổn định thu nhập và phát triển kinh tế bền vững cho các hộ dân. Quy mô ngày càng được mở rộng, tập trung chủ yếu tại các thôn Tam Phú, Đồng Núi, Con Voi, Phao Tràng, Thành Công, Xuân Trạch, Rừng Trũng. Nhờ điều kiện khí hậu phù hợp và áp dụng kỹ thuật vào canh tác, năng suất bình quân đạt hơn 22 tạ/ha, sản lượng toàn vùng ước đạt gần 300 tấn mỗi năm. Với giá bán dao động từ 25.000 - 30.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí, mỗi hecta thanh long cho thu lãi từ 250 – 300.000 triệu đồng.
Trao đổi với phóng viên Báo Tiền Phong, ông Vũ Đình Thọ, Phó Trưởng ban Kinh tế - Ngân sách HĐND xã Lập Thạch cho biết: Toàn xã có hơn 100 hộ tham gia dự án trồng thanh long ruột đỏ, trong đó có 35% là hộ nghèo và cận nghèo. Chỉ sau 5 năm, hầu hết đều đã vươn lên thoát nghèo, nhiều hộ có kinh tế khá giả. Xã xác định thanh long ruột đỏ là cây kinh tế chủ lực, vì vậy chúng tôi sẽ mở rộng diện tích từ 200 ha lên 300 ha, đồng thời nâng tỷ lệ diện tích đạt chuẩn VietGAP, tiến tới GlobalGAP để phục vụ xuất khẩu chính ngạch.
