Hiện thực hoá “giấc mơ” nông nghiệp xanh
Sáng đầu đông, khi sương mờ còn lảng bảng khắp vùng đồi Thọ Điền, xã Vũ Quang (Hà Tĩnh), anh Phan Đăng Vượng (trú thôn 3) đã lái máy múc lên đồi để thu hoạch những luống ba kích sau ba năm trồng. Mỗi nhát gầu chạm xuống đất, từng chùm rễ ba kích tím trắng phau theo đất trồi lên mang theo niềm hy vọng của người làm nông.
Đó là thành quả suốt thời gian dài anh Vượng chăm sóc, từ đây giấc mơ làm nông nghiệp trên đất đồi bạc màu dần được hiện thực hoá.
“Năm nay là vụ mùa đầu tiên thu hoạch rễ ba kích sau 3 năm trồng. Tôi đam mê làm nông nghiệp, đây là mô hình đầu tiên tôi thực hiện nên phấn khởi lắm”, anh Vượng chia sẻ.
Anh Vượng là con trai út trong gia đình đông anh chị em, cuộc sống còn nhiều vất vả. Sau khi tốt nghiệp, anh Vượng lựa chọn đi làm công nhân tại miền Nam để phụ giúp gia đình. Những năm tha hương đã cho anh thêm trải nghiệm, nhưng mỗi lần trở về, nhìn mảnh vườn đồi của gia đình nơi chỉ trồng keo cho thu nhập thấp, có thời điểm còn bị bỏ hoang anh lại trăn trở.
Trong lòng chàng trai dần nhen lên mong muốn làm điều gì đó mới mẻ hơn, tạo ra giá trị bền vững hơn ngay trên chính mảnh đất quê hương. Từ những suy nghĩ ấy, ý định tìm kiếm một loại cây phù hợp để canh tác và khai thác hiệu quả vùng đồi dần hình thành, trở thành động lực để anh mạnh dạn bước vào con đường làm nông nghiệp mà trước đây anh chưa từng nghĩ tới.
Nghĩ là làm, anh lên mạng tìm hiểu, học hỏi, tham quan các mô hình nông nghiệp xanh. Và điều đặc biệt khi một lần đến thăm nhà bạn chơi, nhìn thấy những luống ba kích tím phát triển khỏe mạnh, anh lập tức bị thu hút. Từ đó, anh tìm hiểu sâu về loại cây dược liệu này từ đặc tính cây trồng có phù hợp với thời tiết, địa chất ở địa phương hay không và đầu ra sản phẩm.
Khi có đủ thông tin, anh đưa ra một quyết định táo bạo là trồng ba kích tím. Thời điểm bắt đầu triển khai mô hình, nhiều người thân trong gia đình cũng bày tỏ sự lo ngại vì ba kích chỉ sống ở rừng, chưa được trồng nhân rộng tại địa phương.
Nhưng chính vì suy nghĩ càng khó, càng ít lại càng muốn thử nên vào năm 2022, anh bắt đầu triển khai mô hình. Để có nguồn vốn khoảng 600 triệu đồng, anh vay mượn thêm từ người thân nhằm khởi nghiệp. Toàn bộ diện tích khoảng 2ha đất vườn đồi bỏ hoang phía sau nhà được anh thuê máy móc về san gạt, chọn trên 4 vạn cây giống để trồng.
“Lúc đó ai cũng nghĩ mình mạo hiểm, liều vì số tiền vốn đó với cá nhân tôi rất là lớn. Trong khi đó mô hình chỉ mới thử nghiệm, chưa được trồng nhiều ở địa phương nên không biết có hiệu quả hay không. Riêng đặc thù ở vùng này, người dân chủ yếu trồng cam, cây keo còn tôi đi ngược lại. Tôi chọn khởi nghiệp ở loài cây mới nên nhiều người thân trong gia đình cũng băn khoăn, lo ngại. Nhưng giờ sau 3 năm cây phát triển rất tốt, đến nay đã cho thu hoạch, đầu ra sản phẩm cũng được nhiều khách hàng đón nhận”, anh Vượng chia sẻ.
"Đổi vận" cho vùng đất khó
Đứng giữa khu đồi ba kích xanh mướt đang dần thu hoạch, anh Vượng vừa quan sát từng luống cây vừa chậm rãi kể về những ngày gian khó nhất khi bắt tay vào mô hình. Khi ấy, kinh nghiệm chưa có, diện tích lại rộng, mọi thứ đều mới mẻ khiến anh không khỏi lo lắng. Gần như ngày nào anh cũng lên đồi, theo dõi sự phát triển của cây từ lúc thân non bắt đầu vươn dài, cho đến khi các nhánh rễ tím bắt đầu xuất hiện.
Anh Vượng cho biết, cây ba kích được chăm sóc phát triển theo cách tự nhiên, không dùng thuốc trừ sâu. Là loài cây dễ trồng, dễ chăm sóc nhưng theo anh Vượng cần có sự chỉnh chu của người chăm sóc ở trong từng công đoạn.
“Ba kích không khó trồng nhưng đòi hỏi sự cẩn trọng từ lựa giống đến chăm sóc. Mọi công việc đều thực hiện theo đúng kỹ thuật và chờ đợi theo từng chu kỳ. Cây phát triển tốt là mừng nhưng dấu mốc quan trọng xác định mô hình có thành công hay không là quan sát ở bộ rễ”, anh Vượng nói.
Theo anh Vượng, để cây phát triển tốt ngay từ lúc chọn giống phải lựa những gốc không sâu bệnh, rễ đầy đủ, bầu còn nguyên. Sau đó trồng bám sát kỹ thuật theo từng luống, điều chỉnh độ ẩm, che phủ đúng thời điểm.
Trong một năm, anh phải thuê người làm cỏ, xới đất 4-5 lần và đặc biệt đối với loài cây này không được dùng thuốc diệt cỏ vì ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây và rễ. Ngoài ra, để cây phát triển đồng đều, anh sử dụng chủ yếu phân chuồng hoai mục, kết hợp bón lót một lượng nhỏ NPK, tập trung bón vào những giai đoạn sinh trưởng của cây.
Anh Vượng cũng chia sẻ, với nghề làm vườn, chuyện ngày nào cũng có mặt ở đồi gần như đã trở thành thói quen. Sáng nào anh cũng đi một vòng, quan sát độ ẩm đất, màu lá, độ vươn của thân, chiều đến lại ghé qua lần nữa để kiểm tra xem cây có dấu hiệu sâu bệnh hay thiếu nước hay không. Công việc đều đặn, lặp đi lặp lại, nhưng anh không thấy mệt.
“Mình làm vì yêu đất, yêu cây, nên cứ thấy cây khỏe là thấy vui rồi. Cứ thế kiên nhẫn chờ đợi kết quả và nay những luống ba kích đã đến kỳ thu hoạch. Lúc này phải dùng máy kéo lên vì phần rễ bám quá chặt, không thể dùng tay để nhổ”, anh Vượng cười nói.
Theo tính toán của anh Vượng, năng suất mỗi cây ba kích tím cho bộ rễ trọng lượng đạt từ 1,5 – 2kg/cây, có những gốc lên đến 4kg. Với mật độ 20.000 cây/ha, ba kích có thể mang lại doanh thu rất cao, trong khi chi phí đầu tư chủ yếu nằm ở giai đoạn đầu. Ba kích nếu được chăm sóc tốt thì năm thứ 2 đã cho thu hoạch, nhưng để càng lâu củ càng phát triển, trọng lượng cao hơn.
“Nếu vườn đạt năng suất như kỳ vọng, lợi nhuận mỗi vụ sẽ cao gấp nhiều lần so với trồng keo tràm. Hiện tại tôi đã xây dựng thêm mô hình chế biến thành phẩm ngâm rượu ba kích để phục vụ thị trường khách hàng”, anh Vượng chia sẻ.
Sau ba năm tận tâm chăm sóc, cây ba kích đã âm thầm bén rễ và mở ra những tín hiệu hy vọng cho người nông dân trên mảnh đồi vốn khô cằn, bỏ hoang. Việc anh Vượng mạnh dạn đưa ba kích tím về trồng mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế cho người dân. Đặc biệt, mô hình cũng mở ra hướng thoát nghèo bền vững cho người dân địa phương. Không ít hộ dân trong xã đã đến tham quan, hỏi kinh nghiệm hoặc đặt vấn đề mua giống từ vườn ươm của anh.
Bà Trần Thị Hải, phòng Kinh tế xã Vũ Quang (tỉnh Hà Tĩnh), đánh giá, cây ba kích đáp ứng tốt các điều kiện tự nhiên của vùng đất đồi Vũ Quang, đặc biệt là thổ nhưỡng, độ ẩm và khí hậu.
Bà Hải cũng cho biết thêm, mô hình không chỉ tạo sinh kế mới cho người dân mà còn góp phần khai thác hiệu quả diện tích đất đồi bỏ hoang, hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững. “Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi, đánh giá và xây dựng kế hoạch nhân rộng mô hình. Nếu được triển khai đồng bộ, cây ba kích hoàn toàn có thể trở thành một trong những cây giúp người dân tăng thu nhập và giảm nghèo bền vững” bà Hải cho biết.
