Trải qua hàng trăm năm, Truyện Kiều (Đoạn trường tân thanh) vượt qua giới hạn của tác phẩm văn chương để trở thành một phần linh hồn trong đời sống tinh thần và văn hóa Việt Nam, trở thành quốc hồn, quốc tuý của dân tộc. Tác phẩm là bách khoa thư về ngôn ngữ và là minh chứng hùng hồn cho chủ nghĩa nhân đạo sâu sắc của Nguyễn Du.
Nhằm bảo tồn và giới thiệu các ấn bản khác nhau của kiệt tác Truyện Kiều, Nhà xuất bản (NXB) Chính trị quốc gia Sự thật tuyển chọn và xuất bản 5 cuốn sách Truyện Kiều, vốn là công trình khảo cứu tâm huyết của các học giả lớn cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20.
Các ấn phẩm được xuất bản lần này là công trình đại diện cho 5 dấu mốc quan trọng trong lịch sử văn bản học Kiều, từ đó hé lộ những đặc điểm ngôn ngữ Việt Nam trong từng giai đoạn. Mỗi ấn bản đều mang dấu ấn riêng của người làm học thuật, cách phiên âm mang đặc trưng ngôn ngữ, văn hóa và tư duy học thuật của mỗi thời kỳ.
Ấn phẩm Kim, Vân, Kiều truyện của học giả Trương Vĩnh Ký là tài liệu có giá trị lịch sử quan trọng. Đây là cuốn Truyện Kiều đầu tiên được in bằng chữ quốc ngữ tại Việt Nam. Việc nghiên cứu bản Kiều 1875 này cho phép giới ngôn ngữ học nhìn thấy diện mạo sơ khai của chữ quốc ngữ, cách sử dụng dấu câu, chính tả, và từ vựng còn mang đậm ảnh hưởng của cách ghi âm tiếng Việt vào cuối thế kỷ 19.
Kim Vân Kiều chú thích do Bùi Khánh Diễn chú thích, sửa lại một số chữ bị sai trong bản Nôm và chú thích các điển tích, đồng thời giải nghĩa theo lối văn xuôi.
Truyện Thúy Kiều (Đoạn trường tân thanh) do hai học giả hàng đầu thế kỷ 20 là Bùi Kỷ và Trần Trọng Kim hiệu khảo, được xem là tài liệu chuẩn mực về văn bản học Kiều cho đến nay. Giá trị ngôn ngữ học của công trình này nằm ở phương pháp đối chiếu khoa học và sự tỉ mỉ tuyệt đối. Hai tác giả đã so sánh hàng loạt văn bản Nôm và quốc ngữ cổ để xác lập văn bản thống nhất, loại bỏ tối đa các lỗi sao chép và dị biệt ngôn ngữ. Công trình này cung cấp cái nhìn sâu sắc về hệ thống từ vựng, ngữ pháp và âm luật của Truyện Kiều.
Ấn phẩm Kiều truyện dẫn giải của Hồ Đắc Hàm tiếp tục phát triển phương pháp giải nghĩa, nhưng theo hướng cấu trúc hóa nội dung. Tác giả chia 3.254 câu thơ thành 238 đoạn và đánh ký tự chữ La Mã. Giá trị ngôn ngữ của tác phẩm này nằm ở việc chuẩn hóa cách diễn đạt và tóm tắt bằng tiếng Việt.
Ấn phẩm cuối cùng - Truyện Kiều (Đoạn trường tân thanh) - là công trình hiệu đính và chú thích của Nông Sơn Nguyễn Can Mộng, tập trung vào việc thanh lọc các sai sót và dị bản. Ấn phẩm này khẳng định trách nhiệm của học giả đối với việc giữ gìn sự trong sáng của ngôn ngữ tiếng Việt.
