Ngày 23/12, Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) Cần Thơ tổ chức sơ kết 2 năm thực hiện Đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030 trên địa bàn.
Sở NN&MT Cần Thơ cho biết, thành phố hiện có 64 xã, phường tham gia Đề án, với diện tích triển khai năm 2025 đạt 104.500ha. Kết quả thực hiện 12 mô hình thí điểm cho thấy, lượng giống gieo sạ giảm 40-50%, giảm trên 30% lượng phân đạm, giảm 2-3 lần phun thuốc bảo vệ thực vật, áp dụng tốt giải pháp tưới ngập - khô xen kẽ.
Lúa tại mô hình đạt năng suất cao hơn 0,3-0,7 tấn/ha so với thông thường; tổng chi phí sản xuất giảm trung bình 1,1 triệu đồng/ha; phát thải khí nhà kính giảm từ 2-12 tấn CO2/ha; lợi nhuận tăng ít nhất 20% so với ngoài mô hình. Từ kết quả đó, Thành phố đã nhân rộng 65 mô hình. Đồng thời, triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn từ rơm giúp nông dân tăng thu nhập thêm 33 triệu đồng/ha/3 vụ.
Dù vậy, ông Võ Văn Thạnh - Phó Giám đốc Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp Hưng Lợi, xã Đại Ngãi, Cần Thơ - chỉ ra một số khó khăn, như ảnh hưởng mưa bão làm khó thu gom rơm và khó tiêu thụ. Khi mở rộng diện tích sản xuất việc liên kết tiêu thụ chưa bền vững.
Ông Thạnh kiến nghị, Nhà nước có chính sách hỗ trợ máy cuốn rơm để hoạt động này đạt hiệu quả hơn, đáp ứng mục tiêu Đề án. Doanh nghiệp phải gắn liền với HTX và nông dân để làm vùng nguyên liệu lâu dài bền vững. Có chính sách mở rộng mô hình, tạo điều kiện để nông dân tiếp cận ứng dụng kỹ thuật mới vào sản xuất, hạn chế ô nhiễm môi trường, giảm phát thải khí nhà kính, giảm chi phí, tăng thu nhập cho nông dân.
Ông Trần Chí Hùng - Phó Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ - cho biết, Đề án đã tạo ra sự thay đổi lớn trong tư duy sản xuất lúa của bà con nông dân. Các mô hình thí điểm đã chứng minh được lợi ích kép, khi năng suất tăng cao, chi phí giảm, giúp lợi nhuận của nông dân tăng thêm từ 1,3-6,5 triệu đồng/ha.
Đặc biệt, theo ông Hùng, kết quả đo phát thải khí nhà kính cho thấy mức giảm đáng kể, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu giảm phát thải của quốc gia. Điều đó đã khẳng định, kết quả thực hiện đề án đang đi đúng hướng theo tinh thần tăng trưởng xanh của Chính phủ.
Bên cạnh những kết quả đạt được, ông Hùng cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế như: Cung ứng dịch vụ cơ giới hóa còn hạn chế. Nông dân chưa thấy rõ lợi ích của việc áp dụng biện pháp kỹ thuật xử lý rơm trên đồng ruộng và giá trị kinh tế từ rơm nên tỷ lệ thu gom rơm ra khỏi ruộng chưa đạt. Hệ thống thủy lợi chưa đồng bộ, giao thông nội đồng chưa đáp ứng nhu cầu đi lại, vận chuyển hàng hóa. HTX chưa tiếp cận được các chính sách tín dụng. Còn ít doanh nghiệp thực sự tham gia liên kết…
Để thực hiện thành công mục tiêu giai đoạn 2026-2030, ông Hùng đề nghị, Sở NN&MT chủ trì, phối hợp với các địa phương rà soát, hoàn thiện vùng sản xuất theo tiêu chí Đề án. Trong đó, ưu tiên nguồn vốn từ ngân sách và nguồn vay của Ngân hàng Thế giới để đầu tư hạ tầng thủy lợi, giao thông nội đồng, đảm bảo điều kiện canh tác đáp ứng yêu cầu.
Lãnh đạo Cần Thơ cũng giao ngành nông nghiệp phối hợp với các đơn vị tổ chức giám sát đánh giá tỷ lệ áp dụng của nông dân, hỗ trợ HTX thực hiện quy trình thí điểm đo lường - báo cáo - thẩm định (MRV) cho canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp, bắt đầu thí điểm từ vụ Đông Xuân 2025-2026.
"UBND các xã, phường chủ động tạo điều kiện thuận lợi nhất để các doanh nghiệp đầu tư vào vùng nguyên liệu, ký kết hợp đồng bao tiêu ổn định, không để xảy ra tình trạng được mùa mất giá", ông Hùng lưu ý.