Những phận người 'chạy sóng' ở Trảng Tràm

Giấc ngủ mong manh nơi “đầu sóng”

Nhìn từ trên cao, Trảng Tràm 1 (xã Tân Tiến, Cà Mau) như một dải đất mỏng manh kẹp giữa cánh rừng đước lưa thưa phía trong bờ, trước mặt biển cả mênh mông. Biển ngoài kia cứ dậy sóng, từng đợt nước đục ngầu cuộn vào phá tan những vạt rừng chênh vênh, yếu ớt, rồi khoét sâu vào những vuông tôm còn nham nhở vết thương vì sạt lở.

Không chịu đứng nhìn tài sản cứ dần dần "nộp" cho biển cả, vợ chồng bà Quách Ngọc Giàu mấy ngày qua phải ngâm mình dưới bãi bùn sền sệt, cố gắng đóng thêm cọc gỗ, trải thêm tấm bạt để giữ lại phần hậu đất trước nguy cơ sạt lở. Bờ bao như một lớp áo mỏng che chắn cho phần đất còn sót lại trước sóng gió.

Bà Giàu kể, ngày trước, ở cửa biển Vàm Xoáy (xã Đất Mũi, tỉnh Cà Mau), vợ chồng bà từng là hộ nuôi tôm khá giả. Thế nhưng, hơn 20 công đất vuông tôm bỗng chốc mất vào tay sóng biển. Sợ hãi, gia đình bà gom góp chút vốn liếng cuối cùng dạt về Trảng Tràm 1 mua lại hơn 30 công đất, tin rằng nơi này còn rừng đước dày, sóng sẽ hiền hơn, yên tâm gắn bó lâu dài. Nhưng rồi thiên nhiên lại trở mặt.

“Đêm nào nghe tiếng sóng đánh vô bờ cũng rợn người. Nó không giống tiếng sóng thường đâu, nó ầm ầm như ai dùng búa nện vô đất vậy. Mỗi đêm đi ngủ đều không chắc mai dậy còn thấy đất mình nữa không, chỉ mong trời sáng cho lẹ để coi đất có còn hay đã mất”, bà Giàu nói. Bà đưa mắt nhìn ra biển, nơi mặt nước đang cuộn xoáy từng vòng trắng xóa, rồi lo lắng không biết đã được con sóng buông tha, có phải “chạy sóng” thêm lần nữa hay không.

Cách nhà bà Giàu không xa, ông Nguyễn Văn Diễn đã không còn cơ hội níu giữ phần hậu đất. Không chịu để mặc nhìn sóng biển xâm lấn, ông Diễn thuê máy đắp bờ bao mới, lùi sâu vào trong khoảng 70m. Ông đứng lặng hồi lâu rồi buông lời chua xót: “Lùi miết rồi cũng tới hồi hết đất mà thôi… Hết đất, chắc bà con ở đây chỉ có nước rời đi nơi khác”. Lời người nhẹ, nhưng mang theo nỗi lòng nặng trĩu của những người nông dân bám bờ biển nơi đây.

Cùng chung cảnh ngộ, ông Nguyễn Văn Hài dẫn chúng tôi ra mép bờ, đưa tay chỉ về phía xa xa ngoài biển, nơi ấy từng là hàng cây đước chắn sóng, gốc to bằng bắp chân, nhưng giờ chỉ còn vài mẩu rễ trơ trọi. “Giờ mất hết rồi, hậu đất của tôi cũng lùi vô cả trăm mét. Cứ đà này, không biết cầm cự được bao lâu” ông Hài thở dài, giọng mặn hơn cả hơi biển.

Thiên tai hay nhân tai?

Người dân Trảng Tràm 1 chấp nhận sạt lở là quy luật tự nhiên, do biến đổi khí hậu, nhưng họ không thể chấp nhận những vết sạt do con người tạo ra. Trong lá đơn tập thể gửi lên xã, bà con nơi đây nghi vấn tác động của việc thi công dự án điện gió cũng một phần tác động làm sạt lở.

Bà Quách Ngọc Giàu bức xúc, trước đây trong vuông tôm gia đình có rừng chắn sóng, ngoài mé biển cũng có một đai rừng phòng hộ. Tuy nhiên, khi thi công đường cáp ngầm cho dự án điện gió, đơn vị thi công không lấp trả lại hiện trạng ban đầu một cách triệt để. Cứ thế, nước theo đường sà lan chở cơ giới gây xói lở dần bờ đất, rừng phòng hộ ven biển.

“Hơn một năm trôi qua, lời hứa khắc phục của chủ đầu tư vẫn chưa thực hiện, trong khi triều cường dâng cao mỗi ngày lại tiếp tục khoét sâu vào những 'vết thương hở' trên nền đất yếu ven biển. Từng mét đất bị mất đi như khoét vào nỗi đau của người dân. Người ta nói nơi nào có dự án đi qua người dân sẽ đỡ khổ, nhưng nơi đây không phải vậy", bà Giàu than thở.

Ông Nguyễn Hoàng Khuyên - Phó Chủ tịch UBND xã Tân Tiến cho hay, khu vực sạt lở có 14 hộ dân được cấp đất ở và đất rừng sản xuất kết hợp với nuôi trồng thuỷ sản theo dự án tái định cư Trảng Tràm 1. Trước đây, ​dự án điện gió có đào tuyến cáp ngầm gần với vuông tôm của người dân. Tuy nhiên, sóng biển đã đánh lở hết phần đất rừng phòng hộ xung yếu và đoạn bờ bao ngăn thuỷ triều của tuyến cáp ngầm khoảng 150m về phía biển.

Ông Khuyên kiến nghị: “Về lâu dài, chính quyền và nhân dân địa phương tha thiết mong cấp tỉnh xem xét hỗ trợ đầu tư bờ kè nối tiếp hoặc đê chắn sóng ở khu vực Hố Gùi. Chỉ có công trình kiên cố mới giúp bà con không mất thêm đất sản xuất, yên tâm ổn định sinh kế lâu dài”.

Rời Trảng Tràm 1, chiếc vỏ lãi dần dần rời xa, nhưng tiếng sóng vỗ vào bờ đất vẫn ầm ào không bao giờ biết mệt, mỗi đợt sóng lại kéo theo ít đất nơi đây ra biển.

Người dân Trảng Tràm vẫn mong ngóng sự can thiệp kịp thời, mong một giải pháp căn cơ từ chính quyền, để chặn lại sạt lở, để những đêm gió chướng họ vẫn có được trọn giấc ngủ ngon.

Để những vuông tôm lại mang về đầy ắp tiếng cười ngày thu hoạch, mang về sự khấm khá, không phải là những tiếng thở dài bất lực trước cảnh “sống lùi” trên chính mảnh đất quê hương.