Phải sớm đình chỉ
ĐBQH Lê Thị Nga cho biết, báo cáo về kết quả giám sát oan, sai trong tố tụng hình sự đã chỉ rõ quá trình điều tra, truy tố, xét xử đã vi phạm nghiêm trọng các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về thu thập chứng cứ và chứng minh.
Cụ thể, vụ ông Huỳnh Văn Nén (Bình Thuận) bị kết án chung thân về tội giết người và tội cướp tài sản. Quá trình điều tra đã không có nhân chứng, không thu thập được dấu vết, vật chứng khẳng định chính xác do ông Nén để lại tại hiện trường. Ông Nén được xác định dùng dây thừng siết cổ bà Bông, nhưng sợi dây mà cơ quan điều tra thu giữ được lại là sợi dây khác.
Bên cạnh đó, hai dấu vết chân có kích thước khác nhau thu được tại hiện trường, giám định không trùng với kích thước dấu chân của ông Nén. Các lời khai của ông Huỳnh Văn Nén cũng mâu thuẫn, lúc nhận tội, lúc không nhận tội, trong khi đó, ông Nén khai bị mớm cung, nhục hình ngay từ khi bị bắt. Phạm nhân Nguyễn Phúc Thành có đơn tố giác người khác phạm tội trong vụ án này từ năm 2000 nhưng không được xem xét, giải quyết. Vụ án này năm 2014 đã phải giám đốc thẩm, hủy án để điều tra lại từ đầu.
“Nếu bỏ lọt tội phạm là sai một lần thì làm oan đã nhân gấp đôi số lần sai vì đã vừa bỏ lọt tội phạm, vừa làm oan. Cho nên cơ quan tố tụng phải tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc suy đoán vô tội và trách nhiệm chứng minh”.Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga
Với căn cứ và những dấu hiệu như vậy, ĐB Nga đề nghị: “Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát Bình Thuận khẩn trương kết thúc điều tra, nếu không đủ chứng cứ chứng minh Huỳnh Văn Nén phạm tội thì phải đình chỉ ngay và xác định việc bồi thường, không phụ thuộc vào việc có tìm ra được thủ phạm giết bà Bông hay không theo đúng nguyên tắc suy đoán vô tội và yêu cầu của Nghị quyết 96 ngày 26/6/2015 của Quốc hội”.
Cũng theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, các vụ án oan vừa qua thường các cơ quan tố tụng có tâm lý phải tìm ra được thủ phạm khác mới tiến hành đình chỉ cho người bị oan, điển hình như vụ 7 thanh niên bị oan ở Sóc Trăng, vụ Nguyễn Thanh Chấn,... rồi bây giờ đến vụ Huỳnh Văn Nén. Đại biểu Nga khẳng định điều này hoàn toàn không đúng với nguyên tắc suy đoán vô tội và trách nhiệm chứng minh trong tố tụng hình sự.
“Qua giám sát một vụ giết người khác ở Bắc Giang, khi kiểm tra biên bản phiên tòa chúng tôi thấy Hội đồng xét xử hỏi: “Bị cáo khai mình không giết bà..., vậy nếu không phải là bị cáo thì là ai?”. Đây là một trường hợp vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc trách nhiệm chứng minh của cơ quan tiến hành tố tụng. Nghi can có quyền chứng minh mình không phạm tội nhưng họ không có trách nhiệm chứng minh ai là người thực hiện tội phạm.
Giữa việc ông Nén không giết bà Bông với việc ai giết bà Bông là hai việc hoàn toàn khác nhau. Ai giết bà Bông, ông Nén không cần biết và ông cũng không thể chứng minh được, ông ấy chỉ biết được mình không giết. Ông ấy không phải nhà điều tra. Trọng án giết người, có thể 10 năm, hay 20 năm sau vẫn chưa tìm ra thủ phạm, nhưng người bị cơ quan tố tụng tình nghi bị oan thì vẫn là oán”, bà Nga nói.
Cần phải xem có bức cung, nhục hình không?
Trở lại vụ Huỳnh Văn Nén, ĐB Nga cho hay, năm 1998 khởi tố điều tra ông Nén. Bằng cách nào không rõ, nhưng ông Nén đã lập công chuộc tội bằng cách khai ra vụ cách đó 5 năm là giết bà Dương Thị Mỹ (chết năm 1993 chưa tìm ra thủ phạm) và thừa nhận, ông cùng 8 - 9 người trong gia đình nhà vợ giết bà Dương Thị Mỹ. Sau đó cơ quan chức năng đã khởi tố một loạt anh em trong gia đình nhà vợ ông Nén. Đánh giá mức độ vụ việc “rất nghiêm trọng”, bà Nga cho rằng, phải đặt ra cả vấn đề oan trong hai vụ.
“Đã có lần tôi từng đặt ra câu hỏi, tại sao khi đình chỉ vụ án giết bà Dương Thị Mỹ lại không xác định bồi thường oan cho ông Nén? Tôi được biết, qua báo chí, lý do được đưa ra vì ông ấy khai báo sai sự thật, làm cho cơ quan tố tụng làm sai. Việc phụ thuộc lời khai như thế là sai luật hoàn toàn. Tôi cũng đã yêu cầu cơ quan có trách nhiệm làm rõ vấn đề này”.
Theo ĐB Nga, sau khi đình chỉ vụ án, việc đầu tiên cần làm là phải khắc phục ngay quyền lợi cho ông Huỳnh Văn Nén. Sau đó cần phải xác định rõ trách nhiệm. “Một vấn đề rất quan trọng khác cũng phải điều tra xem có bức cung nhục hình không như ông Nén khai nhiều lần và khai cả khi đoàn chúng tôi vào gặp hỏi trực tiếp ông trại Trại tạm giam T17. Ông tỏ ra rất phẫn nộ khi tố cáo với Đoàn giám sát việc bị điều tra viên Cao Văn Hùng nhục hình”, bà Nga nói.
