"Nói là làm, không để chủ trương nằm trên giấy"
- Thời gian qua, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường được giao xây dựng nhiều dự án luật, dự thảo nghị quyết trong điều kiện cấp bách, để cụ thể hóa các nghị quyết của Đảng, đưa nghị quyết vào cuộc sống. Đại biểu chia sẻ gì về những áp lực và nỗ lực của các cơ quan chủ trì soạn thảo, thẩm tra trong việc cụ thể hóa các nghị quyết của Đảng với thời gian nhanh nhất, sớm nhất?
- Trước hết, áp lực về thời gian và khối lượng công việc để thể chế hóa loạt nghị quyết số 57 (về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia), 59 (về hội nhập quốc tế trong tình hình mới), 66 (về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới), 68 (về phát triển kinh tế tư nhân), 71 (về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo)… của Đảng vừa qua là vô cùng lớn. Ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành các nghị quyết này, tất cả các cơ quan từ Quốc hội, Chính phủ đến các bộ, ngành đã vào cuộc quyết liệt với tinh thần “chạy đua với thời gian”.
Chúng tôi hiểu rằng, mỗi nghị quyết đều là mệnh lệnh từ tương lai, như Tổng Bí thư Tô Lâm từng nhấn mạnh, những đổi mới, cải cách hiện nay không chỉ là yêu cầu khách quan mà còn là mệnh lệnh phát triển đất nước. Ý thức được điều đó, các cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan thẩm tra đã làm việc suốt ngày đêm, không kể cuối tuần, ngày lễ, huy động tối đa đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học và lấy ý kiến rộng rãi từ thực tiễn để vừa bảo đảm chất lượng nội dung, vừa kịp tiến độ đề ra.
Chỉ chưa đầy hai tháng sau khi Nghị quyết 57-NQ/TW được ban hành cuối tháng 12/2024, Quốc hội đã triệu tập phiên họp bất thường và thông qua Nghị quyết 193/2025/QH15 (ngày 19/2/2025). Đây là nghị quyết thí điểm cơ chế, chính sách đặc biệt, nhằm tạo đột phá trong khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, tức thể chế hóa ngay những nhiệm vụ, giải pháp mà Nghị quyết 57 đề ra.
Hoàn thành một nghị quyết quan trọng chỉ trong khoảng 60 ngày (kể cả kỳ nghỉ Tết) thực sự là một kỳ tích lập pháp. Điều này có được nhờ sự chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Quốc hội, Chính phủ và sự tận tâm quên mình của đội ngũ cán bộ. Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn quán triệt tinh thần “không được để chậm trễ việc cụ thể hóa chủ trương của Đảng”, các Ủy ban của Quốc hội họp liên tục, có những phiên làm việc thâu đêm để thẩm tra, hoàn thiện dự thảo. Nhiều đồng chí dù sức khỏe không tốt vẫn xung phong tham gia họp, quyết không để tiến độ bị chậm lại.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn quán triệt tinh thần “không được để chậm trễ việc cụ thể hóa chủ trương của Đảng”, các Ủy ban của Quốc hội họp liên tục, có những phiên làm việc thâu đêm để thẩm tra, hoàn thiện dự thảo. Nhiều đồng chí dù sức khỏe không tốt vẫn xung phong tham gia họp, quyết không để tiến độ bị chậm lại”, TS. Trần Văn Khải.
Với Nghị quyết 68 "tốc độ" thể chế hóa còn nhanh hơn. Chưa đầy hai tuần sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân (ngày 4/5/2025), Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 138/NQ-CP (16/5/2025), chương trình hành động thực hiện nghị quyết này. Đồng thời, Quốc hội kịp thời thông qua Nghị quyết 198/2025/QH15 tại kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025), cho phép triển khai một loạt cơ chế, chính sách đặc biệt hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân.
Những quyết sách này có hiệu lực gần như tức thì, thể hiện quyết tâm “nói là làm”, đưa nghị quyết vào cuộc sống, không để chủ trương nằm trên giấy. Có thể nói, hiếm khi nào chúng ta chứng kiến sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của toàn hệ thống trong công tác xây dựng pháp luật như giai đoạn vừa qua. Nhờ tinh thần “làm hết việc, không làm hết giờ” ấy, các chủ trương lớn của Đảng đã được cụ thể hóa nhanh chóng thành luật pháp, chính sách cụ thể, đáp ứng kịp thời kỳ vọng của cử tri và nhân dân. Mọi người đều xác định trách nhiệm và cống hiến hết mình.
“Cơ hội vàng” để khu vực tư nhân bứt phá
- Các Luật, Nghị quyết được Quốc hội thông qua thời gian qua để cụ thể hóa các nghị quyết của Đảng được doanh nghiệp đón nhận thế nào và đã tạo sự thay đổi ra sao, nhất là trong lĩnh vực khoa học công nghệ, kinh tế tư nhân, thưa ông?
- Có thể khẳng định, những đạo luật và chính sách mới cụ thể hóa các nghị quyết của Đảng đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của toàn xã hội, cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước. Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân được ví như một “cơ hội vàng” để khu vực tư nhân bứt phá.
Lần đầu tiên, Bộ Chính trị khẳng định kinh tế tư nhân là “động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế, đồng thời cam kết không hình sự hóa quan hệ kinh tế – dân sự, mở ra môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, tin cậy. Thực tế, khu vực tư nhân đã đóng góp khoảng 50% GDP và hơn 80% việc làm cho nền kinh tế, nay chính thức được xác định là động lực hàng đầu cho phát triển. Những thông điệp mạnh mẽ ấy đã xóa bỏ những định kiến trước đây, tiếp thêm niềm tin cho đội ngũ doanh nhân.
Trong lĩnh vực khoa học - công nghệ, Quốc hội đã thí điểm hàng loạt cơ chế đột phá nhằm tháo gỡ rào cản cho hoạt động nghiên cứu, đổi mới sáng tạo: trao quyền tự chủ về tài chính, chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu; cho phép thương mại hóa nhanh kết quả khoa học; ưu đãi thuế để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư mạnh vào R&D.
Những chính sách mới này đã giải phóng đáng kể sức sáng tạo, khiến giới khoa học và doanh nghiệp công nghệ hết sức phấn khởi. Quan điểm coi khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực chính của phát triển nay được cụ thể hóa bằng những cơ chế, nguồn lực cụ thể, tạo niềm tin cho đội ngũ trí thức và doanh nhân khởi nghiệp.
Trong thực tiễn, tinh thần khởi nghiệp đang dâng cao chưa từng thấy. Chỉ riêng tháng 6/2025, cả nước có 24.400 doanh nghiệp thành lập mới (tăng 60,5% so với cùng kỳ 2024) – mức cao kỷ lục. Tính chung 7 tháng đầu năm 2025, đã có khoảng 108 nghìn doanh nghiệp đăng ký mới (tăng 10,6%), hơn 66 nghìn doanh nghiệp quay trở lại hoạt động (tăng gần 50%) và 536 nghìn hộ kinh doanh mới (tăng 165% so với cùng kỳ năm trước).
Nhiều hiệp hội doanh nghiệp nhận định, Nghị quyết 68 đã thực sự khơi dậy tinh thần kinh doanh, giúp doanh nghiệp cảm thấy được khích lệ và lắng nghe. Nhiều tập đoàn tư nhân đã đầu tư vào công nghệ cao, năng lượng xanh, tiên phong trong cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0. Nhờ môi trường thuận lợi, các doanh nghiệp tư nhân tự tin hơn, sẵn sàng mở rộng đầu tư sang những lĩnh vực mới.
Thực tế, một số tập đoàn lớn đã mạnh dạn đề xuất các dự án quy mô quốc gia như đường sắt cao tốc, điện hạt nhân, sân bay... điều hiếm thấy trước đây. Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá, việc triển khai các nghị quyết đã đem lại kết quả rõ nét: tư duy đổi mới hơn, hành động quyết liệt hơn; niềm tin thị trường lan tỏa; nhiều khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp được tháo gỡ; số doanh nghiệp mới tăng lên.
Những chuyển biến đó cho thấy cộng đồng doanh nghiệp đang hưởng ứng tích cực, đồng hành cùng Nhà nước trong việc hiện thực hóa các mục tiêu phát triển mà nghị quyết của Đảng đề ra.
Thể hiện quyết tâm “nói là làm”
- Trước đây, nhiều nghị quyết của Đảng thường khá dài, nhiều phần mang tính định hướng chung, dẫn đến chậm được cụ thể hóa, chậm đi vào cuộc sống. Đến nay, nghị quyết được xây dựng ngắn gọn, cụ thể, giúp ích gì cho việc cụ thể hóa các nghị quyết?
- Sự đổi mới trong cách xây dựng nghị quyết của Đảng thời gian gần đây đã đem lại hiệu quả rõ rệt trong triển khai. Trước kia, nhiều nghị quyết có phạm vi rất rộng, văn phong chung chung nên việc cụ thể hóa thành luật pháp, chính sách mất nhiều thời gian. Nay, các nghị quyết quan trọng đều được soạn thảo rất ngắn gọn, rõ ràng, định lượng cụ thể.
Chẳng hạn, Nghị quyết 68 đặt mục tiêu đến năm 2030 có 2 triệu doanh nghiệp (đóng góp khoảng 55% GDP, 85% lao động), đến năm 2045 có trên 3 triệu doanh nghiệp (trên 60% GDP). Những chỉ tiêu định lượng rõ ràng này giúp các cơ quan Nhà nước có căn cứ cụ thể để xây dựng chương trình hành động, phân công thực hiện và đo lường kết quả.
Những quyết sách này có hiệu lực gần như tức thì, thể hiện quyết tâm “nói là làm”, đưa nghị quyết vào cuộc sống, không để chủ trương nằm trên giấy”, TS. Trần Văn Khải.
Do nghị quyết ngắn gọn, dễ hiểu, việc quán triệt và triển khai được tiến hành rất nhanh chóng, đồng bộ. Ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành, Trung ương đã tổ chức hội nghị toàn quốc để phổ biến nội dung nghị quyết đến các cấp ủy, chính quyền. Các cơ quan Chính phủ, Quốc hội cũng lập tức vào cuộc: chỉ chưa đầy hai tuần sau Nghị quyết 68, Chính phủ đã ban hành kế hoạch hành động; và tại kỳ họp gần nhất, Quốc hội đã thông qua nghị quyết triển khai ngay những nhóm giải pháp đã rõ nội hàm, có tính cấp bách theo yêu cầu của nghị quyết.
Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh, các đạo luật được Quốc hội thông qua lần này chính là nhằm thể chế hóa kịp thời, đầy đủ chủ trương, yêu cầu, nhiệm vụ mà nghị quyết của Đảng đề ra. Độ trễ từ khi ban hành nghị quyết đến khi chính sách đi vào cuộc sống đã được rút ngắn đáng kể.
Một điểm ưu việt nữa là nghị quyết ngày nay chỉ tập trung vào những vấn đề trọng tâm, tránh trùng lặp, chồng chéo. Mỗi nghị quyết thường gắn với một lĩnh vực hoặc nhiệm vụ chiến lược cụ thể, nên các cơ quan có thể chủ động xây dựng luật, đề án sát với từng nghị quyết.
Bốn nghị quyết mới về khoa học công nghệ, hội nhập quốc tế, xây dựng pháp luật và kinh tế tư nhân (57, 59, 66, 68) đã được ví như “bộ tứ trụ cột” tạo xung lực đưa đất nước phát triển bứt phá. Các nghị quyết này đều ngắn gọn, cô đọng nhưng hàm chứa tư duy đổi mới mạnh mẽ và giải pháp đột phá. Nhờ đó, khi cụ thể hóa, các cơ quan thực thi từ trung ương đến địa phương đều hiểu rõ và đồng lòng, tạo thành phong trào thi đua sôi nổi trên cả nước.
Trân trọng cảm ơn đại biểu!
