“Từ khát vọng độc lập đến khát vọng hùng cường, từ chân lý "Không có gì quý hơn độc lập tự do" đến mục tiêu phấn đấu "Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, hạnh phúc, sánh vai các cường quốc năm châu", chúng ta đang đi trên một hành trình nối dài khát vọng. Trên hành trình đó, Quốc hội phải đi trước một bước về thể chế; phải dám mở đường, dám sửa đường, dám quyết định những vấn đề khó, những việc mới, những lĩnh vực chưa từng có tiền lệ”, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh tại hội nghị gặp mặt các thế hệ đại biểu Quốc hội qua các thời kỳ, nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám (19/8/1945-19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945-2/9/2025), diễn ra vào ngày 27/8.
![211tbt.jpg](https://cdn.tienphong.vn/images/e9fafd24043562aa1311ca70d1dfb0665b1764457dbaf1d87f0466dae917dc99af51648fe02480b6b01765d88dec274f/211tbt.jpg "Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn trao Kỷ niệm chương "Vì sự nghiệp Quốc hội" tặng Tổng Bí thư Tô Lâm. Ảnh: Phạm Thắng.")
Tiến trình phát triển đất nước cho thấy, đổi mới công tác xây dựng pháp luật không chỉ là yêu cầu khách quan mà còn là "mệnh lệnh" của cuộc sống. Bởi chỉ khi thể chế tiến kịp cuộc sống, pháp luật mới trở thành những "cao tốc" đưa đất nước bứt phá, vươn lên.
Đưa thể chế thành lợi thế cạnh tranh
Việc Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới không chỉ dẫn dắt mà còn thúc đẩy tinh thần đổi mới, kiến tạo để những đạo luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua bám sát thực tiễn "đứng trên mảnh đất thực tiễn", và thật sự vì dân, vì nước.
Luật ban hành chất lượng hay không chất lượng là ở các đại biểu Quốc hội thực hiện nghiêm túc, có chiều sâu, có suy nghĩ, có tư duy mới để luật có tuổi thọ cao", Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh.
Đề cập đến công tác xây dựng pháp luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhìn nhận, trong hơn một năm qua, Quốc hội đã có nhiều nỗ lực, cố gắng, thông qua được rất nhiều luật và vẫn đảm bảo về chất lượng. Theo ông, làm được điều này là nhờ sự lãnh đạo của Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm. “Tất cả những luật trong mỗi kỳ họp khi đưa ra mà còn có những ý kiến khác nhau, chúng ta đều báo cáo cấp có thẩm quyền”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Một trong những điểm vướng mắc lớn được chỉ ra, trước đây chúng ta đã đưa quá nhiều nghị định, thông tư vào luật, quá trình điều hành kinh tế - xã hội gặp vướng mắc là phải sửa. Khắc phục điều này, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, hoạt động lập pháp đã có sự đổi mới mạnh mẽ về tư duy, với tinh thần chủ động, sáng tạo, thể hiện “đúng vai”: những nội dung nào cần Quốc hội quy định trong luật để kiến tạo, phát triển, tạo khung khổ pháp lý, những gì thuộc về cụ thể giao Chính phủ quy định, phân cấp mạnh cho bộ ngành, địa phương để “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
Trò chuyện với phóng viên Tiền Phong, ông Hoàng Minh Hiếu, đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, chưa bao giờ yêu cầu đối với việc hoàn thiện hệ thống pháp luật lại cấp bách và có khối lượng công việc lớn như hiện nay. Điều này đặt ra sức ép công việc rất lớn đối với các đại biểu cũng như các Ủy ban của Quốc hội.
Thực tế cho thấy, trong nhiệm kỳ này, ngoài 10 kỳ họp chính thức, Quốc hội cũng tổ chức thêm 9 kỳ họp bất thường để kịp thời giải quyết những công việc thuộc phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn, trong đó có hoạt động lập pháp. Nếu trước đây, mỗi kỳ họp chỉ xem xét, cho ý kiến, thông qua khoảng 20 dự án luật, thì đến Kỳ họp thứ 9 đã tăng gấp hơn 2 lần và tại Kỳ họp thứ 10 đã đạt con số kỷ lục với 49 luật được trình Quốc hội xem xét và thông qua. Theo ông Hiếu, khối lượng lớn, tiến độ gấp, nội dung phức tạp, là thách thức không nhỏ, nhưng đó cũng là động lực để các cơ quan của Quốc hội không ngừng nỗ lực, sáng tạo trong từng khâu công việc.
“Có thể nói không quá khi nhận định rằng, trong thời gian qua, Thường trực các Ủy ban của Quốc hội đã làm việc xuyên ngày đêm để hoàn thành các công việc được giao. Các nhóm nghiên cứu, nhóm giúp việc thường xuyên làm việc đến khuya để đáp ứng kịp yêu cầu công việc. Nếu đi ngang qua các trụ sở làm việc của Quốc hội trong những ngày này, chúng ta sẽ thấy các phòng làm việc của Quốc hội thường xuyên sáng đèn. Có những cuộc họp kéo dài đến tận khuya để thống nhất các phương án lập pháp có nhiều tác động đến người dân và doanh nghiệp”, đại biểu Hoàng Minh Hiếu chia sẻ.
Không chỉ là kết quả của trí tuệ tập thể
Áp lực trong công việc là rất lớn, nhưng theo đại biểu, ý thức được trách nhiệm đối với công việc rất cao nên trong thời gian vừa qua, thành viên của Thường trực các Ủy ban của Quốc hội đã rất tích cực tham gia đóng góp vào quá trình lập pháp. “Mỗi đạo luật được ban hành không chỉ là kết quả của trí tuệ tập thể mà còn là biểu hiện của tinh thần cống hiến, tận tụy của những người làm công tác pháp luật và tư pháp trong Quốc hội”, ông Hiếu nói.
Nếu đi ngang qua các trụ sở làm việc của Quốc hội trong những ngày này, chúng ta sẽ thấy các phòng làm việc của Quốc hội thường xuyên sáng đèn. Có những cuộc họp kéo dài đến tận khuya để thống nhất các phương án lập pháp có nhiều tác động đến người dân và doanh nghiệp”.
Đại biểu Hoàng Minh Hiếu
Đại biểu Quốc hội thuộc đoàn Nghệ An nêu ví dụ, ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 66, tinh thần Nghị quyết này đã được thể chế trong Nghị quyết 197/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng tổ chức thi hành pháp luật, tạo điều kiện để Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội chủ động hơn trong công tác xây dựng pháp luật, xử lý linh hoạt các vấn đề mới nảy sinh từ thực tiễn. Đồng thời, những định hướng đổi mới tư duy lập pháp được quy định trong Nghị quyết 66 cũng được quán triệt mạnh mẽ trong quá trình xem xét, thông qua các dự án luật, nghị quyết của Quốc hội.
Điểm nổi bật khác, như một quy luật chung, mỗi chính sách sau khi được ban hành thường có độ trễ nhất định trước khi phát huy tác dụng trong thực tiễn, do cần thời gian để đầu tư cơ sở hạ tầng, hoàn thiện quy định hướng dẫn và điều chỉnh hành vi xã hội. Tuy nhiên, theo đại biểu Quốc hội, qua thời gian triển khai, nhiều văn bản đã tạo ra những chuyển biến tích cực rõ nét. Ông Hiếu ví dụ, trong lĩnh vực kinh tế, các luật về kinh doanh đã được các doanh nghiệp đón nhận nhiệt tình, nhờ tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, giảm thủ tục hành chính và khuyến khích đầu tư.
Những tín hiệu tích cực này được phản ánh qua các số liệu kinh tế gần đây như tăng trưởng GDP của Việt Nam trong 9 tháng đầu năm 2025 đạt 7.85%, với quý III tăng 8.23%, vượt mục tiêu đề ra và cao hơn mức trung bình khu vực. “Điều này không chỉ chứng tỏ sức sống của nền kinh tế mà còn khẳng định vai trò của hệ thống pháp luật trong việc kích thích tăng trưởng, tạo việc làm và cải thiện đời sống nhân dân”, ông Hoàng Minh Hiếu cho hay.
Trải qua 3 nhiệm kỳ là đại biểu Quốc hội, đại biểu Nguyễn Thanh Phương (Đoàn Cần Thơ) cũng bày tỏ ấn tượng với sự thay đổi mạnh mẽ của Quốc hội nhiệm kỳ khoá XV. Quốc hội đã tiến hành một khối lượng công việc có quy mô lập pháp rất lớn, nhất là trong hai năm trở lại đây.
Bên cạnh đó, ông cũng đánh giá cao việc chuyển đổi số trong hoạt động của Quốc hội. Bởi theo ông, nếu không có chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo thì việc hoàn thành khối lượng công việc lớn như vậy sẽ rất khó khăn.
“Từ việc phải mang một khối lượng lớn tài liệu sau mỗi kỳ họp, giờ đây mọi thứ được gói gọn chỉ trong một chiếc iPad. Nhờ chuyển đổi số, chúng ta mới có thể theo kịp các nước trên thế giới. Đây chính là điều tôi ấn tượng nhất”, đại biểu Nguyễn Thanh Phương chia sẻ.
Xây dựng thể chế trên niềm tin của nhân dân
Cùng chung nhận định, đại biểu Quốc hội Mai Thị Phương Hoa (Đoàn Ninh Bình), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư Pháp nói, đây là một nhiệm kỳ đầy khó khăn, nhiều việc chưa từng có trong tiền lệ, có việc phải “vừa chạy vừa xếp hàng”, nhưng cũng là một nhiệm kỳ với rất nhiều thành tựu và đạt được kết quả rất đáng trân trọng. Những kết quả này đã và đang khẳng định năng lực, bản lĩnh, tầm nhìn và vai trò dẫn dắt của Đảng, Nhà nước ta trong kỷ nguyên mới của dân tộc; cũng như thể hiện sự đồng lòng, ủng hộ và khát vọng phát triển đất nước của nhân dân ta.
Đại biểu nhấn mạnh rằng, trước yêu cầu phát triển bứt phá của đất nước trong giai đoạn từ nay tới năm 2045, đặc biệt để triển khai chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm: “Pháp luật phải đồng bộ, khả thi, minh bạch, ổn định, lấy thực tiễn phát triển làm thước đo, đồng thời có tính dự báo cao, chủ động dẫn dắt sự phát triển chứ không chỉ chạy theo điều chỉnh”, trong bối cảnh đó cần đưa ra những giải pháp tổng thể nhằm tái cấu trúc hệ thống pháp luật.
Để làm tốt điều này, nữ đại biểu đoàn Ninh Bình cho rằng, trong hệ thống pháp luật hiện nay, ngoài Hiến pháp là đạo luật gốc, cần phải xác định được nhóm một số văn bản luật có tính chất trụ cột, nền tảng, trung tâm, có tính ổn định cao để các văn bản luật khác phải tuân theo và bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và gắn kết cao. Ví dụ, xác định các nhóm luật trụ cột như: Nhóm các luật về tổ chức bộ máy nhà nước; nhóm các luật liên quan đến quyền con người, quyền công dân; nhóm các luật về kinh doanh; nhóm các luật thuế và ngân sách nhà nước…
“Làm được điều này sẽ tránh được tình trạng luật chuyên ngành nào cũng có điều khoản ưu tiên áp dụng, hoặc luật chuyên ngành nào cũng có thể sửa đổi những nguyên tắc cơ bản, ổn định của những văn bản luật có tính chất “trụ cột”, làm phá vỡ tính thống nhất của hệ thống pháp luật”, bà Hoa nói.
Đặc biệt, Bộ Tư pháp hiện đang chủ trì xây dựng Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”. Theo bà Hoa, đây là một việc làm rất quan trọng và cần thiết trong giai đoạn hiện nay. “Nếu tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đã “thẳng hàng, ngay lối” thì hệ thống pháp luật cũng phải được tái cấu trúc để các văn bản pháp luật “thẳng hàng” và vững chãi, ổn định hơn. Như vậy, thể chế sẽ không còn là điểm nghẽn mà sẽ là động lực cho kiến tạo phát triển”, bà Hoa nhấn mạnh.
Thể chế chính là nền móng của quốc gia. Muốn đi nhanh, phải có thể chế khuyến khích sáng tạo. Muốn đi xa, phải có thể chế bảo đảm công bằng, nhân văn. Muốn đi vững, thể chế ấy phải được xây dựng trên niềm tin của nhân dân”, đại biểu Mai Thị Phương Hoa trích dẫn câu nói tâm đắc được đăng trên một tờ báo.
Đồng tình với ý kiến trong việc rút ngắn thời gian mỗi kỳ họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, muốn vậy, cơ cấu đại biểu Quốc hội khoá XVI phải tăng tỷ lệ đại biểu hoạt động chuyên trách, nâng cao năng lực chuyên môn. “Luật chất lượng là ở các đại biểu Quốc hội. Chúng ta làm nghiêm túc, có chiều sâu, có suy nghĩ, có tư duy mới, để tuổi thọ của luật dài hơn”, câu nói giản dị của Chủ tịch Quốc hội cũng là lời nhắc nhở về trách nhiệm cũng như niềm tự hào của người làm luật.
Với những kết quả đạt được trong thời gian qua, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn mong muốn Quốc hội khoá tới sẽ tiếp tục đổi mới trong tư duy xây dựng pháp luật, đổi mới hơn nữa trong cách làm để mục đích cuối cùng là mang lại kết quả. Đặc biệt, kết quả đó phải được thể hiện bằng "hiệu quả và chất lượng”.
"Điều quan trọng nhất để đo sự thành công của nghị quyết không bằng văn bản, mà bằng kết quả mang lại cho người dân và doanh nghiệp. Nghị quyết chỉ thực sự “sống” khi chạm đến đời sống.
Chúng ta có thể thấy được điều đó qua các chính sách như miễn tiền ăn, học phí cho học sinh, tổ chức khám sức khỏe miễn phí cho nhân dân, hay hàng loạt chính sách an sinh - phát triển mới được ban hành, đều cho thấy một cách làm rất mới: chuyển từ tư duy chờ đợi sang tư duy hành động.
Đây chính là tinh thần “không để lỡ thời cơ” mà Đảng, Tổng Bí thư, Chính phủ, Quốc hội đang theo đuổi - bởi trong thế giới biến động nhanh, cơ hội không chờ ta; nếu chậm một nhịp, chúng ta sẽ tụt lại phía sau", Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc chia sẻ với Tiền Phong.
