'Con đường phát triển của Việt Nam không thể tách rời sự lớn mạnh của doanh nghiệp'

Ông Phùng Công Sưởng - Tổng Biên tập Báo Tiền Phong:

Chúng ta đang sống trong thời đại mà công nghệ, dữ liệu và sáng tạo trở thành những nguồn lực phát triển quan trọng nhất. Chuyển đổi số không còn là xu hướng mà đã là mệnh lệnh tất yếu đối với mọi quốc gia, mọi ngành nghề, và đặc biệt là với cộng đồng doanh nghiệp - lực lượng tiên phong kiến tạo giá trị và dẫn dắt tăng trưởng.

Trong bối cảnh đó, doanh nhân Việt Nam không chỉ là những người chèo lái con thuyền kinh doanh, mà còn là những “kiến trúc sư” của nền kinh tế số, là những người dám nghĩ, dám làm, dám đột phá để đưa sản phẩm, dịch vụ, thương hiệu Việt Nam vươn ra thế giới. Chính tinh thần khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và bản lĩnh vượt khó của doanh nhân đã góp phần quan trọng vào tăng trưởng GDP, tạo việc làm, và khẳng định vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.

Tọa đàm hôm nay được tổ chức với mong muốn tạo ra một diễn đàn mở, nơi các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia công nghệ và cộng đồng doanh nghiệp cùng chia sẻ tầm nhìn, kinh nghiệm và giải pháp thực tiễn trong hành trình chuyển đổi số.

Chúng ta sẽ cùng bàn luận về cách thức ứng dụng công nghệ vào quản trị, sản xuất, tiếp thị và chăm sóc khách hàng; về việc xây dựng hệ sinh thái số trong doanh nghiệp; và hơn hết là phát huy vai trò, trí tuệ, bản lĩnh của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong quá trình hội nhập và phát triển bền vững.

Chúng tôi tin rằng, mỗi doanh nghiệp, mỗi doanh nhân Việt Nam là một hạt nhân sáng tạo trong nền kinh tế số. Khi doanh nghiệp chuyển đổi thành công, đó không chỉ là câu chuyện của năng suất và lợi nhuận, mà còn là dấu ấn của sự kiến tạo - kiến tạo giá trị mới, cơ hội mới và tương lai mới cho đất nước.

Để hành trình này đi nhanh và đi xa hơn, rất cần sự đồng hành của Nhà nước trong hoàn thiện thể chế, tạo môi trường thuận lợi; sự kết nối của các tổ chức, hiệp hội; và đặc biệt là tinh thần tiên phong, đổi mới, dám đương đầu của đội ngũ doanh nhân Việt Nam.

Tôi tin tưởng rằng, với ý chí vươn lên và khát vọng hội nhập, doanh nghiệp Việt Nam sẽ không chỉ bắt kịp mà còn có thể dẫn dắt những xu hướng mới trong nền kinh tế số toàn cầu, góp phần hiện thực hóa mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thịnh vượng vào giữa thế kỷ XXI.

Ông Phạm Tuấn Anh - Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại, Bộ Tài Chính:

Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam tiếp tục hội nhập sâu rộng, công tác quản lý nợ công và chính sách tài khóa đóng vai trò then chốt trong việc duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an toàn tài chính quốc gia và tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững.

Về cơ hội, Việt Nam hiện đang duy trì mức nợ công an toàn, cuối năm 2024 ở mức khoảng 34% GDP - thấp hơn nhiều so với trần 60% mà Quốc hội cho phép. Điều này cho thấy dư địa tài khóa còn khá lớn, giúp Chính phủ chủ động hơn trong huy động và phân bổ nguồn lực cho các dự án trọng điểm quốc gia. Môi trường kinh tế - chính trị ổn định, cùng với hệ thống hơn 80 hiệp định thương mại tự do và đầu tư song phương, cũng tạo điều kiện thuận lợi để Việt Nam tiếp cận các nguồn vốn quốc tế với chi phí hợp lý, thu hút đầu tư tư nhân và đẩy mạnh hợp tác công - tư (PPP) trong phát triển hạ tầng.

Ngoài ra, quá trình chuyển đổi số trong quản lý tài chính công và nợ công đang mở ra cơ hội nâng cao năng suất, tăng tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý ngân sách, đồng thời giúp cơ quan quản lý dự báo, điều hành chính xác hơn trước biến động thị trường tài chính toàn cầu. Đây cũng là yếu tố quan trọng góp phần tăng năng lực cạnh tranh quốc gia trong giai đoạn hội nhập sâu.

Bên cạnh cơ hội, vẫn còn nhiều thách thức lớn. Nhu cầu vốn cho tăng trưởng và phát triển hạ tầng trong giai đoạn tới là rất cao, trong khi khả năng huy động nguồn lực có giới hạn. Việc cân bằng giữa mục tiêu tăng trưởng và ổn định vĩ mô, giữa huy động vốn nhà nước và khu vực tư nhân, đòi hỏi chính sách quản lý nợ công phải linh hoạt và hiệu quả hơn. Hơn nữa, khi Việt Nam hội nhập tài chính quốc tế sâu hơn, các biến động của thị trường toàn cầu - đặc biệt là lãi suất, tỷ giá, hay dịch chuyển dòng vốn - có thể tác động mạnh đến chi phí vay nợ và khả năng trả nợ của quốc gia.

Thêm vào đó, việc đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về minh bạch tài chính, xếp hạng tín nhiệm, và quản trị rủi ro đòi hỏi nỗ lực cải cách mạnh mẽ trong thể chế, quản lý và năng lực điều hành.

Quản lý nợ công trong thời kỳ hội nhập không chỉ là bài toán kỹ thuật tài chính, mà còn là công cụ chiến lược để kiến tạo tăng trưởng, bảo đảm an toàn tài chính quốc gia và duy trì vị thế kinh tế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Ông Đinh Văn Tuấn - Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines):

Cùng với quá trình hội nhập sâu rộng của đất nước, Vietnam Airlines không ngừng mở rộng mạng bay quốc tế, kết nối Việt Nam với nhiều trung tâm kinh tế, du lịch lớn trên thế giới. Mỗi chuyến bay không chỉ mang theo hành khách, hàng hóa, mà còn mang hình ảnh, niềm tự hào và lợi ích quốc gia Việt Nam đến khắp năm châu

Song song với việc mở rộng mạng bay, chúng tôi xác định đầu tư chiều sâu vào khoa học - công nghệ và chuyển đổi số là hướng đi chiến lược để hướng tới mục tiêu trở thành hãng hàng không 5 sao. Chuyển đổi số không chỉ giúp tối ưu hoạt động khai thác, giảm chi phí mà còn giúp nâng cao chất lượng phục vụ và trải nghiệm của khách hàng.

Hiện nay, Vietnam Airlines đã triển khai dịch vụ internet trên các tàu bay thân rộng Airbus A350 khai thác đường bay dài đi châu Âu và Mỹ, giúp hành khách có thể kết nối trong suốt hành trình. Chúng tôi cũng đang phối hợp với VNPT để sớm mở rộng dịch vụ này trên toàn đội bay.

Ở lĩnh vực phục vụ khách hàng, hãng đã số hóa toàn bộ hành trình bay - từ mua vé, check-in trực tuyến, làm thủ tục tại sân bay đến dịch vụ sau chuyến bay. Ứng dụng di động và website mới của Vietnam Airlines được tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI), giúp hành khách dễ dàng tra cứu thông tin, quản lý thẻ hội viên, đặt chỗ và nhận tư vấn hỗ trợ tự động, nhanh chóng.

Trong khai thác kỹ thuật và an toàn bay, Vietnam Airlines đã áp dụng công nghệ dữ liệu lớn và AI để dự báo, cảnh báo sớm các rủi ro liên quan đến thời tiết, kỹ thuật hay hành trình bay. Các hệ thống phân tích dữ liệu sau chuyến bay giúp phi công và kỹ sư tự đánh giá, rút kinh nghiệm, hình thành văn hóa an toàn chủ động trong toàn hãng.

Ông Phạm Quang Hiếu - Phó Trưởng ban Kỹ thuật công nghệ Môi trường, Tổng Công ty Cảng Hàng không Việt Nam (ACV):

ACV đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực Đông Nam Á về quy trình hàng không số, với sáng kiến “sân bay không giấy tờ” thông qua ứng dụng định danh điện tử quốc gia VNeID.

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ trên toàn thế giới, ngành hàng không Việt Nam đang chủ động “đi tắt, đón đầu” công nghệ mới. Nếu gần một thập kỷ trước, các sân bay quốc tế như Thành Đô (Trung Quốc) đã thử nghiệm tích hợp thiết bị số trong phục vụ hành khách, thì nay ACV đang tiến xa hơn với định hướng số hóa toàn diện mọi khâu trong chuỗi vận hành sân bay.

Hiện, một số cảng hàng không lớn như Tân Sơn Nhất đã triển khai thí điểm hai luồng kiểm tra - sinh trắc học tự động và thủ công. Tuy nhiên, mục tiêu của ACV là tiến tới đồng bộ hóa toàn hệ thống, biến việc di chuyển bằng đường hàng không trở nên nhanh gọn, an toàn và “không cần giấy tờ”.

Theo kế hoạch, từ đầu tháng 12 tới, hành khách tại các sân bay do ACV quản lý có thể sử dụng VNeID để xác thực danh tính thay cho việc xuất trình CMND, CCCD hay vé máy bay.

Công nghệ này giúp hành khách trải nghiệm quy trình bay liền mạch: Từ đặt vé, làm thủ tục, kiểm tra an ninh đến lên máy bay - tất cả được xác thực tự động qua sinh trắc học (khuôn mặt, vân tay) liên kết với VNeID.

Việc tích hợp này không chỉ rút ngắn đáng kể thời gian làm thủ tục, giảm ùn tắc trong giờ cao điểm, mà còn nâng cao độ chính xác và an ninh hàng không, gần như loại bỏ nguy cơ giả mạo danh tính. Việt Nam nhờ đó đang sánh bước cùng các quốc gia tiên tiến như Singapore, Hàn Quốc hay Hà Lan trong hành trình xây dựng hệ thống hàng không thông minh.

ACV nhận thức rõ quá trình chuyển đổi này đi kèm không ít thách thức: Bảo mật dữ liệu cá nhân; yêu cầu hạ tầng công nghệ đồng bộ; thay đổi thói quen người dùng và sự phối hợp giữa các bộ ngành.

Để đảm bảo triển khai suôn sẻ, ACV đã tiến hành tái bố trí các quầy tự phục vụ, nâng cấp hệ thống thiết bị sinh trắc học và tổ chức huấn luyện chuyên sâu cho đội ngũ nhân viên tại các cảng hàng không trọng điểm.

Ứng dụng VNeID trong hàng không không chỉ là bước tiến kỹ thuật, mà còn là cú hích cho chương trình chuyển đổi số quốc gia. Giải pháp này giúp giảm chi phí vận hành, tối ưu nguồn lực và mở đường cho việc tích hợp nhiều dịch vụ công khác trong tương lai.

Về lâu dài, hành khách Việt Nam có thể kỳ vọng trải nghiệm những công nghệ an ninh tiên tiến hơn - như máy soi thông minh không cần bỏ thiết bị điện tử hay chất lỏng ra khỏi hành lý.

Sự ra đời của quy trình xác thực sinh trắc học qua VNeID đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong hành trình chuyển đổi số của ngành hàng không, mở ra kỷ nguyên mới – nơi mỗi chuyến bay không chỉ nhanh và an toàn hơn, mà còn “thông minh” hơn bao giờ hết.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hội đồng quản trị GP Invest:

Về câu chuyện dữ liệu bất động sản, tôi cho rằng chúng ta đang đi đúng hướng. Bộ Tài nguyên và Môi trường hiện đã bắt đầu cập nhật, đồng bộ hóa cơ sở dữ liệu đất đai toàn quốc. Khi hệ thống này hoàn thiện, việc quản lý, cấp sổ đỏ, giao dịch bất động sản sẽ minh bạch, chính xác và hiệu quả hơn nhiều.

Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều khó khăn - đặc biệt là năng lực cán bộ chưa bắt kịp công nghệ số. Nếu trước đây chỉ mất 10 ngày để cấp sổ thì nay cập nhật dữ liệu khiến quá trình kéo dài tới 3 tuần. Việc này đòi hỏi phải đào tạo lại đội ngũ, phải chuyên nghiệp hóa hơn thì mới đảm bảo được tính hiệu quả của một hệ thống quản lý quốc gia.

Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng đang nghiên cứu thành lập các trung tâm giao dịch quyền sử dụng đất, dự kiến thí điểm vào năm 2026-2027. Khi các giao dịch bất động sản được tập trung và minh bạch hóa, thị trường sẽ tự điều tiết tốt hơn. Nếu chúng ta chuẩn hóa được dữ liệu giá đất, quy trình giao dịch và cơ chế quản lý, thì thị trường bất động sản Việt Nam sẽ thực sự lành mạnh, bền vững và giảm được các hiện tượng đầu cơ, méo mó giá trị thật.

Sắp tới, Việt Nam sẽ bước vào giai đoạn triển khai các dự án lớn chưa từng có - như đường sắt tốc độ cao với tổng vốn đầu tư 67 tỷ USD. Đây là thử thách rất lớn. Nhưng tôi tin rằng ngành xây dựng Việt Nam có thể làm được. Chúng ta đã từng xây tòa nhà 81 tầng - biểu tượng của khát vọng Việt - thì không có lý do gì không thể chinh phục những công trình tầm cỡ khu vực.

Tôi đã đi qua những giai đoạn khó khăn nhất của nền kinh tế Việt Nam, chứng kiến sự chuyển mình của cả một thời kỳ. Và hôm nay, tôi tin tưởng tuyệt đối: Đây là thời của doanh nhân - thời của sáng tạo, của khát vọng cống hiến. Chúng ta phải làm sao để mỗi người lao động, mỗi kỹ sư, mỗi doanh nghiệp đều tự hào với nghề của mình, sống được bằng nghề và góp phần thật sự cho sự phát triển của đất nước.

Ông Tô Hoài Nam - Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam:

Trong bức tranh phát triển của nền kinh tế Việt Nam, khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng. Tính đến tháng 8 năm nay, cả nước có gần 940.000 doanh nghiệp nhỏ và vừa, chiếm hơn 97% tổng số doanh nghiệp đang hoạt động. Họ không chỉ tạo việc làm cho hàng triệu lao động mà còn là nền tảng của khu vực kinh tế tư nhân - khu vực năng động và sáng tạo bậc nhất hiện nay. Tuy nhiên, khu vực này vẫn đối mặt với nhiều hạn chế:

Thứ nhất, năng lực quản trị và hiệu quả hoạt động còn thấp. Nhiều doanh nghiệp chưa tối ưu hóa được nguồn lực, thiếu chiến lược dài hạn và thiếu khả năng thích ứng nhanh với thị trường.

Thứ hai, đầu tư cho đổi mới sáng tạo, công nghệ và nhân lực còn hạn chế. Điều này dẫn đến năng suất lao động chưa cao, khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế còn yếu.

Thứ ba, thiếu liên kết và hợp tác trong sản xuất - kinh doanh. Nhiều doanh nghiệp vẫn hoạt động riêng lẻ, chưa hình thành được chuỗi giá trị hoặc cụm liên kết ngành.

Thứ tư, khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn, tiêu chuẩn và thị trường. Nhiều doanh nghiệp gặp vướng mắc khi đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng, môi trường, lao động để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ngoài ra, áp lực cạnh tranh từ các doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước, cùng yêu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế, khiến DNNVV buộc phải chuyển đổi tư duy quản trị và hợp tác.

Để phát triển bền vững, cần thúc đẩy liên kết giữa các doanh nghiệp nhỏ, hình thành cụm ngành, chuỗi giá trị, đồng thời học hỏi và chuyển giao công nghệ từ các đối tác lớn. Chính phủ cũng cần tiếp tục hoàn thiện chính sách hỗ trợ tài chính, đào tạo nhân lực, và khuyến khích đổi mới sáng tạo theo tinh thần Nghị quyết 68/NQ-CP về thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế tư nhân.

Nghị quyết 68 cùng với các chương trình khuyến khích đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nâng cao năng lực cạnh tranh. Những chính sách này được kỳ vọng sẽ tiếp thêm sức mạnh để các doanh nghiệp vươn lên, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị trong nước và quốc tế.

Quan trọng hơn, chính bản thân các doanh nghiệp cũng cần thay đổi tư duy: Liên kết để mạnh hơn, học hỏi để tiến xa hơn. Liên kết không chỉ là hợp tác sản xuất - tiêu thụ, mà còn là cùng nhau đổi mới, chia sẻ tri thức và tạo dựng thương hiệu Việt vững mạnh.

DNNVV có thể không phải là “gã khổng lồ” trong nền kinh tế, nhưng họ là những mắt xích bền bỉ, sáng tạo và linh hoạt nhất. Nếu được hỗ trợ đúng hướng và phát huy tiềm năng, khu vực này sẽ không chỉ là lực lượng thầm lặng mà còn trở thành động lực phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam trong tương lai.

TS. Nguyễn Minh Thảo - Phó Trưởng ban Phát triển doanh nghiệp và Môi trường kinh doanh, Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính:

Hiện nay, Việt Nam đã tham gia đàm phán 20 hiệp định thương mại tự do (FTA) và ký kết 16 hiệp định. Điều này cho thấy doanh nghiệp Việt đang thực sự “vươn ra toàn cầu”. Tuy nhiên, đi cùng cơ hội là không ít thách thức. Các thị trường lớn như châu Âu và Mỹ đang đưa ra yêu cầu mới về “xanh hóa” và lao động, đòi hỏi doanh nghiệp phải đáp ứng tiêu chuẩn phát triển bền vững, kiểm soát phát thải, truy xuất nguồn gốc nguyên liệu.

Đây là cơ hội lớn nếu chúng ta chủ động chuẩn bị. Khi đáp ứng được tiêu chuẩn của các thị trường phát triển, doanh nghiệp Việt có thể đa dạng hóa thị trường, tăng sức chống chịu trước cú sốc kinh tế. Một số doanh nghiệp lớn đã bắt đầu chuyển đổi theo hướng này, nhưng phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn gặp nhiều khó khăn - đặc biệt là về vốn, công nghệ và khả năng đo lường phát thải.

Vì vậy, chính sách hỗ trợ trong nước đóng vai trò rất quan trọng. Chúng ta đã có nhiều nghị quyết lớn của Bộ Chính trị như Nghị quyết 57, 59, 66, 68 và sắp tới là nghị quyết về kinh tế nhà nước. Vấn đề là các nghị quyết đó cần được “hiện thực hóa” thành hành động cụ thể, để doanh nghiệp cảm nhận được sự thay đổi thật sự.

Bên cạnh đó, các hiệp hội doanh nghiệp cũng cần có tiếng nói mạnh mẽ hơn, tham gia sâu vào quá trình xây dựng chính sách. Khi chính sách được hình thành từ thực tiễn và phản hồi của doanh nghiệp, nó sẽ hiệu quả và đi vào cuộc sống.

Một hướng đi mới là cơ chế thí điểm, cơ chế đột phá cho doanh nghiệp ứng dụng khoa học - công nghệ. Đây là cơ hội mà doanh nghiệp nên tận dụng để phát triển, đổi mới mô hình kinh doanh.

Muốn vươn ra toàn cầu, doanh nghiệp phải chủ động nâng cấp năng lực, không chỉ nắm chính sách trong nước mà còn phải hiểu quy định và tiêu chuẩn của những thị trường mục tiêu. Đó là chìa khóa để doanh nghiệp Việt Nam hội nhập thực chất và cạnh tranh bền vững.

Ông Phạm Quang Hiếu - Phó Trưởng ban Kỹ thuật công nghệ Môi trường, Tổng Công ty Cảng hàng không Việt Nam:

Cảng hàng không quốc tế Long Thành - dự án có tổng mức đầu tư lớn nhất lịch sử ngành hàng không Việt Nam - đang bước vào giai đoạn hoàn thiện, với mục tiêu trở thành trung tâm trung chuyển tầm khu vực.

Long Thành không chỉ là công trình hạ tầng trọng điểm mà còn là đòn bẩy chiến lược thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, du lịch và logistics. Thống kê cho thấy, mỗi 1% tăng trưởng hàng không có thể kéo theo 0,5-1% tăng trưởng GDP.

Giai đoạn 1 của dự án dự kiến phục vụ 25 triệu hành khách và 1,2 triệu tấn hàng hóa mỗi năm, trước khi đạt 100 triệu khách và 5 triệu tấn hàng hóa khi hoàn thiện toàn bộ.

Với vị trí chỉ cách TPHCM 40 km, Long Thành nằm trong tam giác logistics lớn nhất Việt Nam, thuận lợi kết nối đường bộ và đường sắt liên vùng. Dự án đã bay hiệu chuẩn kỹ thuật ngày 26/9 và dự kiến bàn giao, đưa vào khai thác ngày 19/12/2025.

ACV định hướng Long Thành trở thành sân bay xanh và thông minh, áp dụng công nghệ tự động hóa, tiết kiệm năng lượng và quản trị không lưu tiên tiến. Thiết kế chú trọng giảm phát thải carbon, tối ưu vận hành và tạo không gian linh hoạt cho mở rộng trong tương lai.

Song song đó, ACV tập trung thu hút các hãng hàng không trung chuyển lớn như Singapore Airlines, Cathay Pacific, Emirates... nhằm định vị Long Thành là trung tâm trung chuyển hàng không của Đông Nam Á. Hệ sinh thái dịch vụ gồm trung tâm thương mại, khách sạn, hội nghị và logistics cũng được quy hoạch đồng bộ, hình thành “thành phố sân bay” hiện đại.

Về nhân lực, ACV đẩy mạnh đào tạo đội ngũ chuyên nghiệp đạt chuẩn quốc tế, hướng tới mô hình điều hành theo chuẩn IATA cấp 2, tăng năng lực cạnh tranh và sẵn sàng hội nhập toàn cầu.

Dù mang tầm chiến lược, Long Thành cũng đối mặt thách thức lớn: cạnh tranh trực tiếp với Changi (Singapore), Suvarnabhumi (Thái Lan) hay Kuala Lumpur (Malaysia) - những trung tâm trung chuyển đã định vị từ lâu.

Yếu tố quyết định thành công nằm ở kết nối hạ tầng. Theo đó là các tuyến cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Vành đai 3 TPHCM, đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành phải hoàn thành đồng bộ, tránh nguy cơ “cô lập” sân bay mới.

TS. Nguyễn Minh Thảo - Phó Trưởng ban Phát triển doanh nghiệp và Môi trường kinh doanh, Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính:

Khi Việt Nam bước ra sân chơi toàn cầu, áp lực cạnh tranh không còn đơn thuần nằm ở lợi thế về giá hay nhân công rẻ nữa. Giờ đây, đó là cuộc cạnh tranh toàn diện - từ tiêu chuẩn sản xuất, phát thải carbon cho tới khả năng truy xuất nguồn gốc. Các thị trường lớn như châu Âu, Mỹ, Canada, Hàn Quốc hay Nhật Bản đang cùng lúc siết chặt những quy định mới về hàng hóa nhập khẩu, đặc biệt là hàng hóa gắn với yêu cầu giảm phát thải và phát triển bền vững. Những gì từng được coi là cam kết thương mại giờ chỉ là “bước khởi đầu”; phía sau đó là hàng loạt yêu cầu kỹ thuật và tiêu chuẩn môi trường ngặt nghèo mà doanh nghiệp Việt phải thích ứng.

Đơn cử như ngành dệt may - một trong những ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Đây lại là ngành bị đánh giá gây ô nhiễm cao. Để tiếp tục xuất khẩu sang các thị trường khó tính, doanh nghiệp Việt buộc phải đáp ứng các yêu cầu về sản xuất tuần hoàn, kiểm soát quy trình và chứng minh được nguồn gốc nguyên liệu. Áp lực không chỉ nằm ở khâu xuất hàng, mà còn ngay từ khâu nhập khẩu nguyên liệu: doanh nghiệp phải kiểm soát cả lượng phát thải trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Điều này vượt xa năng lực truyền thống của phần lớn doanh nghiệp trong nước - vốn quen với mô hình gia công đơn giản.

Không chỉ dệt may, hàng nông sản và thủy sản - những mặt hàng vốn là thế mạnh cạnh tranh của Việt Nam - cũng đang phải đối mặt với “hàng rào xanh” mới. Các quy định về truy xuất nguồn gốc, vệ sinh an toàn thực phẩm, tiêu chuẩn sản xuất sạch giờ đây trở thành điều kiện tiên quyết để vào được thị trường quốc tế. Nhiều thỏa thuận “xanh” được các nước đối tác chuẩn bị áp dụng không khác gì hàng rào kỹ thuật thương mại. Nếu doanh nghiệp Việt không nhanh chóng đáp ứng, chúng ta sẽ đánh mất cơ hội ở những thị trường lớn nhất và tiềm năng nhất.

Tuy nhiên, trong bức tranh thách thức ấy vẫn có không ít cơ hội. Việt Nam vẫn có thể phát triển mạnh ở những lĩnh vực mà chúng ta có lợi thế tự nhiên và nhân lực - chẳng hạn như thủy sản. Đây là ngành có thể tạo công ăn việc làm, giá trị bền vững và cơ hội xuất khẩu dài hạn nếu kiểm soát tốt quy trình nuôi trồng, đáp ứng chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó, các ngành điện tử - dù hiện mới dừng ở khâu gia công - vẫn là trụ cột đóng góp lớn cho GDP và là nền tảng để Việt Nam phát triển công nghiệp hỗ trợ.

Việc hình thành chuỗi doanh nghiệp vệ tinh, nâng cấp năng lực nội địa sẽ giúp Việt Nam dần dịch chuyển lên nấc cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Một yếu tố khác mà tôi cho rằng mang tính then chốt, đó là logistics. Chi phí logistics của Việt Nam hiện vẫn cao, hạ tầng chưa hoàn thiện, đường thủy chưa phát triển, kết nối hàng không và cảng biển còn hạn chế. Tất cả những điều đó làm giảm năng lực cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu. Trong khi với các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu, logistics là một cấu phần quan trọng của chi phí, đôi khi quyết định cả lợi nhuận. Nếu Việt Nam không cải thiện hạ tầng logistics, chúng ta khó có thể cạnh tranh về giá hay tốc độ giao hàng - hai yếu tố sống còn trong thương mại hiện đại.

Nhìn tổng thể, Việt Nam vẫn có những ngành có lợi thế rõ ràng như nông nghiệp, thủy sản, điện tử và các sản phẩm công nghiệp nhẹ. Nhưng để những lợi thế ấy thực sự biến thành năng lực cạnh tranh bền vững, chúng ta phải thay đổi từ gốc: kiểm soát chuỗi giá trị, nâng chuẩn sản xuất, đầu tư vào logistics và hạ tầng. Khi đó, xuất khẩu không chỉ là “bán ra nước ngoài” mà là tham gia có giá trị vào chuỗi toàn cầu. Và đó mới là con đường dài hạn để hàng Việt không bị loại khỏi sân chơi, mà đủ sức đứng ngang hàng với thế giới.

Tổng Biên tập Báo Tiền Phong Phùng Công Sưởng:

Thay mặt Báo Tiền Phong, tôi xin trân trọng cảm ơn những ý kiến tâm huyết, chia sẻ sâu sắc của các lãnh đạo doanh nghiệp, doanh nhân và chuyên gia tại tọa đàm “Doanh nghiệp trong kỷ nguyên số: Dấu ấn kiến tạo và hội nhập toàn cầu”, được tổ chức trước thềm dịp kỷ niệm 21 năm Ngày Doanh nhân Việt Nam.

Những chia sẻ hôm nay một lần nữa khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Con đường phát triển của Việt Nam không thể tách rời sự lớn mạnh của các doanh nghiệp - những “tế bào sống” của nền kinh tế.

Trong quá trình đó, Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Nhân dân luôn ghi nhận, đánh giá cao những đóng góp to lớn của doanh nhân Việt Nam - những người dám nghĩ, dám làm, dám tiên phong sáng tạo, đổi mới, đưa thương hiệu Việt vươn ra toàn cầu.

Tại tọa đàm, nhiều ý kiến từ các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp đã phác họa một bức tranh sinh động về quá trình hội nhập, chuyển đổi số, cũng như những khó khăn, thách thức mà doanh nghiệp Việt đang đối mặt. Dù còn nhiều trở ngại về vốn, về thị trường, về công nghệ… nhưng tinh thần kiên cường, ý chí vượt khó và khát vọng phát triển vẫn luôn là dòng chảy chủ đạo trong cộng đồng doanh nghiệp.

Tôi rất tâm đắc với quan điểm được chia sẻ hôm nay rằng: Doanh nhân không chỉ là người chèo lái con thuyền kinh doanh, mà còn là người truyền cảm hứng, khơi dậy niềm tin và khát vọng phát triển của quốc gia. Sự đồng hành của Chính phủ kiến tạo, sự hỗ trợ của các cơ quan quản lý và truyền thông sẽ tiếp thêm sức mạnh cho doanh nghiệp vươn xa hơn trong hành trình hội nhập.

Những ý kiến tại tọa đàm cũng nhấn mạnh rằng uy tín chính trị, vị thế quốc gia ngày càng được nâng cao trên trường quốc tế chính là nền tảng để doanh nghiệp Việt tự tin mở rộng hợp tác, đầu tư và phát triển bền vững.

Tôi tin tưởng rằng, trong bối cảnh mới với nhiều cơ hội rộng mở, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam sẽ tiếp tục phát huy tinh thần “tiên phong kiến tạo”, đóng góp ngày càng nhiều hơn cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Báo Tiền Phong cam kết sẽ luôn đồng hành, lan tỏa những giá trị tốt đẹp, câu chuyện thành công và khát vọng vươn lên của doanh nhân Việt trên con đường hội nhập toàn cầu.