Bạn có thể cho rằng đó là một sở thích, nhưng hóa ra, đó là một nghề bao gồm cả nghệ thuật và trị liệu: một cộng đồng nhỏ gồm các nhà tiểu họa chuyên nghiệp chuyên phục chế những ngôi nhà thời thơ ấu của khách hàng.
Trong khi hầu hết mọi người nhớ về thời thơ ấu của mình bằng cách xem ảnh hoặc video cũ và cầm trên tay những đồ vật có ý nghĩa, một số người khác hồi tưởng lại ký ức của họ bằng cách nhờ các nhà tiểu họa lành nghề tạo ra những mô hình giống y như thật về ngôi nhà nơi họ từng lớn lên.
Đó là một kiểu hoài niệm thu hút thế hệ trưởng thành ở Trung Quốc sinh ra vào những năm 90. Hàng trăm triệu người lớn lên trong những ngôi làng truyền thống đã rời đến các thành phố, hoặc chuyển đến những chỗ ở hiện đại và nhà cao tầng ở những nơi tái định cư.
 |
Với quy mô nhỏ hơn từ 20 đến 30 lần so với các ngôi nhà thực tế, những tiểu cảnh thú vị này thu hút sự chú ý của nhiều người. Độ chi tiết hoàn hảo khuấy động trí tưởng tượng và đưa mọi người trôi về dòng ký ức thập niên 90, thu hút lượng lớn người theo dõi đa dạng trên mạng xã hội, từ già đến trẻ, thành thị và nông thôn.
Li Yizhong bắt đầu làm những mô hình nhà mini như thế này vào năm 2015 và tác phẩm đầu tiên của anh là mô hình nhà ga, đền thờ, thành quách và các công trình xây dựng khác có ý nghĩa lịch sử rõ ràng. Tuy nhiên, một ngày, có người bạn nhờ anh tái tạo ngôi nhà cũ ở nông thôn của anh ấy, một ngôi nhà sắp bị phá bỏ. “Tôi nghĩ đó là một yêu cầu cảm động, vì vậy tôi đã giúp anh ấy, tôi không nghĩ lại nhận được phản hồi trên mạng lớn như vậy. Sau khi tôi đăng một đoạn video ngắn đã thu hút hàng loạt lượt xem”, Li nói. Chỉ trong vài ngày, bài đăng của anh thu hút hàng trăm nghìn lượt tương tác. Hiện nay, anh có hơn 200.000 người theo dõi trên Xiaohongshu, nền tảng mà nhiều nghệ sĩ làm các mô hình thu nhỏ ở Trung Quốc sử dụng để đăng các tác phẩm của họ.
Hầu hết các bình luận đều nói rằng những mô hình nhà khiến họ rất xúc động. Một số người còn nhắc đến những người thân cụ thể, chẳng hạn như người bà đáng kính đã qua đời. Nhiều người than thở rằng việc sum họp gia đình không còn dễ dàng như trước thời điểm xảy ra đại dịch. Đối với Li, hơn cả thời thơ ấu, ý tưởng về gia đình là cốt lõi trong nỗi nhớ của mọi người. “Mỗi người đều có ngôi nhà thời thơ ấu xoay quanh một nếp nhà, văn hóa gia đình cụ thể. Tôi hy vọng sẽ truyền lại ý tưởng về văn hóa gia đình này bằng công việc của mình,” anh nói.
 |
Sinh năm 1983 tại tỉnh Sơn Đông, Li xuất thân từ một gia đình làm nông. Cha mẹ anh chưa bao giờ đến trường, nhưng đã đầu tư hết những gì họ có thể cho việc học của con trai. Li đã học đại học, tốt nghiệp khoa Điêu khắc Học viện Nghệ thuật Sơn Đông. Hiện sống ở thành phố Tế Nam, Li đã bắt đầu làm việc với những tác phẩm điêu khắc lớn, thậm chí cao hơn mười mét, hiện tại anh là nhà sản xuất mô hình làm việc full time với nhiều mức giá khác nhau, giá khởi điểm khoảng 20.000 nhân dân tệ (2.810 USD) cho một ngôi nhà thu nhỏ.
“Trước khi vào đại học, tôi luôn phụ giúp gia đình với công việc đồng áng và tôi rất quen thuộc với mọi thứ ở quê nhà. Khi lớn lên, tôi trở nên xúc động hơn khi nghĩ về quê hương. Suy cho cùng, đó là nơi đã nuôi nấng tôi mấy mươi năm, là nơi có tuổi thơ hạnh phúc. Nhiều tác phẩm của tôi cũng phản ánh những ký ức đẹp đẽ này,” Li nói.
Công việc làm nhà mô hình thực sự rất phức tạp. Trung bình mất từ 1 đến 2 tháng để hoàn thành một mô hình. Mỗi mô hình gồm hàng trăm mảnh nhỏ và cần đến khoảng 50 vật liệu khác nhau, chẳng hạn như ván gỗ, giấy, dây sắt, bột bả, thạch cao và rễ cam thảo... Hầu hết các nguyên vật liệu này có thể mua trực tuyến; các nguyên vật liệu khác, như thể xây nhà thật, Li lấy từ môi trường xung quanh hoặc trực tiếp từ thiên nhiên.
 |
Giới trẻ Trung Quốc làm các mô hình nhà sống động y như thật |
Làm việc tại Trường Xuân, tỉnh Cát Lâm, Du Chunyu là một nghệ sĩ chuyên làm các mô hình thu nhỏ, giúp mọi người đắm chìm vào thế giới tuổi thơ. Sinh năm 1995, Du lớn lên ở một ngôi làng nông thôn gần Tongliao ở Nội Mông, nơi anh sống cho đến những năm đại học. Anh hiện sở hữu một khách sạn và làm việc với các mô hình thu nhỏ khi có thời gian rảnh rỗi.
Sau khi tốt nghiệp năm 2017, Du Chunyu đã bắt tay vào công việc làm mô hình thu nhỏ. Tác phẩm đầu tiên của anh là bản sao tháp Eiffel làm bằng những thanh gỗ nhỏ. Như với Li, khi Du đăng tác phẩm của mình lên mạng, các yêu cầu đặt làm mô hình mini bắt đầu xuất hiện. Mọi người muốn anh ấy tạo lại những ngôi nhà nông thôn thập niên 90 của họ. Hiện tiền công của anh dao động từ 4.000 đến 20.000 nhân dân tệ, tùy thuộc vào mức độ chi tiết phức tạp của mô hình.
“Có nhiều người có nhà cũ đã bị phá bỏ hoặc bỏ hoang. Họ tìm tôi để giải quyết nỗi nhớ nhà của họ theo cách này,” anh nói. Vì đây là những mô hình 3D, Du cho rằng những mô hình này sống động hơn ảnh hoặc video. Là nơi chốn ghi dấu những kỷ niệm, những ngôi nhà này thường chiếm một vị trí quan trọng trong tâm trí nhiều người, là nơi cả gia đình quây quần và chia sẻ những câu chuyện giữa các thế hệ.
Là một phần công việc của mình, Du thường ghé thăm các ngôi làng để xem xét cận cảnh kiến trúc. “Tôi có thể dành cả buổi sáng chỉ để ngắm nhìn một ngôi nhà, quan sát từ nhiều góc độ, cố gắng hiểu các kiểu mẫu, cách sắp xếp, màu sắc và hình dạng của nó, giúp tôi trong quá trình chế tạo.”
Các tiểu cảnh của Du và Li có đầy đủ các chi tiết, tất cả đều được họ sắp xếp cẩn thận bằng nhíp: Đồ trang trí năm mới trên các ô cửa, đống gạch thừa, dây ớt đỏ tươi, quần áo phơi khô và nhiều đồ nội thất bằng gỗ. “Đây là những nét bạn từng thấy trong các hộ gia đình ở Trung Quốc vào những năm 90. Bạn vẫn có thể nhìn thấy chúng trong nhiều ngôi nhà nông thôn ngày nay. Sở thích của tôi là đồ nội thất bằng gỗ vì bạn có thể nhận thấy dấu vết của thời gian trên đó,” anh nói.
“Vào những năm 90, khi tôi còn là một đứa trẻ, chúng tôi không giàu lắm và khoảng cách giữa các hộ gia đình rất nhỏ,” Du nói anh thường chìm trong ký ức khi làm mô hình, mơ mộng về cuộc sống kia. “Tôi cũng rất hoài cổ và chìm đắm trong những ký ức của mình khi làm việc. Những mô hình này đưa tôi trở lại quá khứ, thời điểm mỗi ngày đều tràn ngập niềm vui”.
