Đây là thông tin được nhiều chuyên gia chia sẻ tại Hội thảo khoa học quốc gia “Định hướng phát triển xuất bản Việt Nam trong kỷ nguyên số”, diễn ra chiều 10/10.
PGS.TS Vũ Trọng Lâm - Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật - cho biết kỷ nguyên số đánh dấu cuộc cách mạng toàn diện trong cách con người kết nối, sáng tạo và vận hành xã hội. Bên cạnh thời cơ, thuận lợi, kỷ nguyên số cũng đặt ra nhiều thách thức đan xen đối với ngành xuất bản, làm thay đổi thói quen đọc sách, phương thức phát hành cũng như thị hiếu của bạn đọc.
TS. Trần Chí Đạt - Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Khoa học, Công nghệ, Truyền thông - cho rằng ngành xuất bản, chuyển đổi số không chỉ dừng lại ở việc chuyển đổi từ sách in sang sách điện tử, mà còn bao gồm toàn bộ chuỗi giá trị từ sáng tạo nội dung, biên tập, sản xuất, đến phân phối và tiếp thị.
Đến tháng 6/2025, tại Việt Nam, có 28/57 nhà xuất bản tham gia xuất bản - phát hành sách điện tử, với doanh thu sách điện tử tăng trưởng 15% mỗi năm. Nhiều nhà xuất bản đã tích cực đẩy mạnh ứng dụng AI trong biên tập nội dung sách cũng như chuyển đổi sách từ sách in sang sách nói (audiobook) với các giọng đọc khác nhau nhằm phục vụ nhu cầu đa dạng của độc giả.
Ông Đạt chỉ ra thực trạng sách lậu, chia sẻ nội dung bất hợp pháp trên mạng xã hội gây thiệt hại lớn, khiến doanh thu nhà xuất bản giảm 20-30% doanh thu.
Bà Trần Thu Quỳnh (Học viện Báo chí Tuyên truyền) cho rằng ngành xuất bản Việt Nam đứng trước yêu cầu phải chuyển mình mạnh mẽ để trở thành ngành công nghiệp văn hóa thực thụ, có giá trị gia tăng cao và sức lan tỏa sâu rộng.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, công nghiệp văn hóa đã được nhiều quốc gia trên thế giới coi là tài sản chiến lược không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn giúp củng cố bản sắc và giá trị quốc gia. Ngành xuất bản với vai trò là trung tâm sản xuất “nội dung văn hóa gốc” làm yếu tố đầu vào cho các ngành sáng tạo khác như điện ảnh, truyền hình, truyền thông đa phương tiện, trò chơi điện tử... có một vị trí then chốt.
Tuy nhiên ngành xuất bản đối mặt với vấn nạn vi phạm bản quyền trên không gian mạng. Gần như mọi cuốn ebook mới ra mắt đều bị sao chép và phát tán tràn lan trên các trang mạng cá nhân, diễn đàn hoặc ứng dụng không bản quyền. Các đối tượng vi phạm còn chuyển thể sách in và ebook thành sách nói, phát tán trên các nền tảng như YouTube để thu lợi bất chính từ quảng cáo.
“Vấn nạn sách lậu, vi phạm bản quyền khiến nhà xuất bản thiệt hại doanh thu, làm giảm động lực và nguồn vốn để tái đầu tư vào các dự án mới. Nhiều đơn vị đã phải tạm dừng mảng ebook vì lý do này. Vi phạm bản quyền gây thất thu thuế cho ngân sách nhà nước, khi các đối tượng kiếm lợi nhuận khổng lồ mà không thực hiện nghĩa vụ tài chính. Đặc biệt, vấn nạn này phá hủy văn hóa đọc lành mạnh, làm giảm sự tôn trọng đối với lao động sáng tạo và công sức của tác giả”, bà Quỳnh nói.
PGS.TS Phạm Minh Tuấn - Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam - cho rằng chưa bao giờ Việt Nam có vị thế, uy tín và khát vọng phát triển lớn như hôm nay. “Trong hành trình ấy, xuất bản phải đi đầu trong công cuộc đổi mới tư duy và sáng tạo văn hóa, phải là ngọn đuốc soi đường tri thức, là lực lượng tiên phong trên mặt trận văn hóa - tư tưởng của Đảng”, ông Phạm Minh Tuấn nói.
