Thứ hai là tại sao sau khi các cơ quan tư pháp đã công bố vô tội thì việc bồi thường oan sai lại chậm đến vậy. Thực tế hiện nay oan sai chỉ có thể bồi thường bằng tiền để bù đắp những mất mát về vật chất. Còn những mất mát về tinh thần, tình cảm, đau thương gia đình của họ thì không tiền nào có thể bù đắp được. Có biết bao gia đình sau khi bị lâm vào cảnh hàm oan dẫn đến tan cửa nát nhà. Nhiều người cha, người mẹ sau khi bị vướng án oan không còn điều kiện để nuôi dạy con cái dẫn đến chúng phải bỏ học, thậm chí lao vào con đường nghiện ngập, hư hỏng… Tất cả những cái đó bù đắp thế nào đây? Không thể bù đắp nổi.
Vì thế, tôi đề nghị chúng ta cần phải thực hiện nghiêm các quy định của Hiến pháp năm 2013 về quyền con người, quyền công dân. Các cơ quan tư pháp phải nghiêm túc chấp hành Hiến pháp trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, bảo đảm đúng người, đúng tội, không để xảy ra tình trạng oan, sai mà nguyên nhân chính do chủ quan, thỏa mãn, bệnh thành tích, thống nhất một chiều, phẩm chất đạo đức kém.
Tiếp đó, khi xác định oan, sai thì phải kịp thời minh oan, sớm bồi thường thỏa đáng cho người oan, sai theo quy định của pháp luật. Đồng thời, phải xử lý tương ứng đối với người mắc sai phạm, buộc phải chịu trách nhiệm một phần trong việc bồi thường tùy theo mức độ sai phạm, do chủ quan, do khách quan, chứ không phải chỉ toàn lấy ngân sách nhà nước ra bồi thường.
Tôi cũng đề nghị Bộ Công an, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, Tòa án nhân dân Tối cao phải có giải pháp hữu hiệu như trong bố trí cán bộ phải ngang tầm với nhiệm vụ được giao về chuyên môn, về đạo đức, về tính chuyên nghiệp trong đội ngũ điều tra viên, kiểm sát viên và thẩm phán. Phải xử lý nghiêm người tố tụng mắc sai phạm, không phải sai chỗ này rồi chuyển chỗ khác là chưa công bằng, mọi người đều bình đẳng trước pháp luật. Tôi cũng đề nghị cần phải ghi âm, ghi hình khi hỏi cung để tránh tình trạng ép cung, nhục hình, tránh trường hợp tự sát trong trại giam, trại tạm giam.
ĐBQH Nguyễn Thị Khá
