Hiện tượng “chạy lụt" mùa đồ án là gì?
“Chạy lụt” được sinh viên dùng để chỉ khoảng thời gian trước các mốc tiến độ và ngày bảo vệ, khi khối lượng công việc tăng vọt: phải kịp hoàn thiện ý tưởng, file thiết kế, in ấn và trưng bày trong thời gian ngắn. Khác với các môn học khác, đồ án là dạng bài tập lớn kéo dài nhiều tháng, gắn với số tín chỉ cao. Một đồ án không chỉ yêu cầu sản phẩm cuối cùng đẹp mắt mà còn đòi hỏi quy trình thực sự tâm huyết và có tính đột phá trong việc nghiên cứu, lên concept, xây dựng câu chuyện, thiết kế hệ thống ấn phẩm, mô phỏng ứng dụng,... Việc liên tục phải tinh chỉnh vì chưa cảm thấy vừa ý, cũng như đến từ góp ý của các thầy cô vào giai đoạn cuối khiến sinh viên buộc phải “chạy”, dẫn đến những đêm thức trắng liên tiếp.
Với nhiều bạn, “mùa đồ án” là lúc mọi sinh hoạt bị đảo lộn: ban ngày lên lớp, tối về xưởng, cuối tuần dành hết cho việc chỉnh sửa, làm mô hình, gia công. Căng thẳng tâm lý bởi vậy không chỉ đến từ deadline, mà còn từ cảm giác “không được phép làm sơ sài” với một môn học yêu cầu sinh viên tận dụng đầy đủ các kỹ năng, cũng như một sự thể hiện năng lực tổng quan nhất đối với một sinh viên Kiến Trúc
Diễn biến trong mùa đồ án
Một đồ án tốt nghiệp của ngành Thiết kế đồ hoạ thường được chia thành ba tiến độ chính. Tiến độ 1, kéo dài khoảng một tháng, là giai đoạn sinh viên chọn đề tài và định hình ý tưởng. Các bạn phải chuẩn bị logo, storyboard, phác thảo hồ sơ thiết kế, mini map,... rồi trình bày với giảng viên. Đây là lúc thầy cô nhận diện thế mạnh - điểm yếu của từng sinh viên để định hướng: người mạnh minh hoạ, người hợp bao bì, người thiên về tổ chức sự kiện, truyền thông.
Tiến độ 2 thường chiếm khoảng hai tháng và được xem là “xương sống” của mùa đồ án. Lúc này, sinh viên phải hoàn thành tối thiểu 70% khối lượng bài: hệ thống ấn phẩm chính, bố cục, màu sắc, cách xử lý chữ thậm chí có những bạn tự tạo font chữ riêng. Giảng viên sẽ chỉ ra lỗi để sinh viên chỉnh sửa trước khi bước vào giai đoạn chốt file. Nếu lơ là tiến độ này, những sai sót về tư duy thiết kế rất khó cứu vãn ở chặng cuối.
Tiến độ 3, kéo dài thêm khoảng hai tháng, là giai đoạn hoàn thiện 100% và chuẩn bị cho buổi phản biện. Sinh viên chốt file, đi in, gia công, sắp xếp không gian trưng bày. Trong ngày bảo vệ, hội đồng sẽ chấm không chỉ trên sản phẩm thiết kế mà cả khả năng trình bày, lập luận ý tưởng và trả lời câu hỏi phản biện.
Song song với các mốc chuyên môn, mùa đồ án còn kéo theo bài toán kinh tế. Sau khi in xong, sinh viên phải mua thêm đồ trưng bày: khăn trắng trải bàn, giá kẹp standee, kẹp banner, bảng xốp, bàn cắt, keo dán, dao rọc giấy,... Với những đề tài đặc thù, chi phí tăng thêm: làm bao bì phải in hộp, túi; làm board game cần bộ quân cờ, bản chơi; đồ án gấu bông phải đi chọn những chú gấu bông phù hợp nhất và đẹp nhất để minh hoạ. Nhiều bạn cho biết một đồ án có thể tiêu tốn từ 1 triệu rưỡi đến hơn 3 triệu đồng, tuỳ quy mô và mức độ đầu tư.
Góc nhìn và cảm xúc từ sinh viên trong trường
Theo từng góc nhìn, mỗi sinh viên lại có một “mùa đồ án” với cảm xúc rất riêng. Đồng Huyền Trang, sinh viên năm cuối ngành Thiết kế đồ hoạ, chia sẻ rằng cảm giác rõ nhất là áp lực và tốn kém. “Có những đêm làm đến 3 - 4 giờ sáng, vừa lo chưa kịp tiến độ, vừa lo mai phải đi in, tính lại tiền”, Trang kể lại.
Bạn cho biết, áp lực lớn nhất không chỉ là điểm số mà là nỗi sợ “không làm tới nơi tới chốn”. Nhiều bạn chấp nhận cắt giảm chi tiêu cá nhân, làm thêm ngoài giờ để có tiền in giấy tốt hơn, mua đạo cụ trưng bày cho chuyên nghiệp hơn. Bù lại, mỗi lần đồ án kết thúc, sinh viên nhìn thấy rõ hành trình mình đã đi: từ những phác thảo đơn điệu đến hệ thống ấn phẩm hoàn chỉnh, có câu chuyện, có định vị.
Dù vậy, mùa đồ án không chỉ toàn áp lực. Qua từng mốc tiến độ, sinh viên học cách lập kế hoạch và làm việc với các dự án dài hơi, tự đánh giá bản thân và chấp nhận chỉnh sửa theo góp ý chuyên môn. Với những bạn như Đồng Huyền Trang, “chạy lụt” mùa đồ án có thể mệt mỏi, nhưng cũng là bước tập dượt cho môi trường làm việc sau này. Từ góc nhìn giáo dục, chính những mùa đồ án kéo dài, tốn sức và tốn tiền ấy lại giúp sinh viên Kiến trúc hiểu rõ hơn giá trị của lao động sáng tạo và trách nhiệm với lựa chọn nghề nghiệp của mình.
