Tại buổi tiếp xúc cử tri Hà Nội mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm nói, qua trao đổi với lãnh đạo TP Hà Nội, cử tri cho thấy, có tình trạng “Nhà nước miễn học phí cho các cháu, nhưng trường lại bày ra nhiều thứ khác thu tiền nhiều hơn”.
Tổng Bí thư nói rằng: "Nhà nước miễn học phí có 1- 2 triệu thôi nhưng nhà trường lại liên kết với các công ty để đưa thầy cô giáo vào dạy ngoại ngữ, AI, nhạc, thể dục…"
Theo Tổng Bí thư, chương trình phổ thông, nhà nước quản lý, chưa có giáo viên thì phải đào tạo, huấn luyện, bố trí thế nào cho đủ. Đưa người ngoài vào rồi thu tiền, nhà nước miễn 1-2 triệu mà các cháu phải đóng thêm vài triệu. “Không thể biến trường học là nơi dịch vụ được”, Tổng Bí thư Tô Lâm nói và yêu cầu Thành phố Hà Nội phải kiểm tra, xử lý bởi hiện tượng này.
Từ lâu, Nhà nước có chính sách miễn học phí ở bậc tiểu học. Năm học 2025-2026, học sinh phổ thông trên toàn quốc được miễn toàn bộ học phí. Chính sách được nhiều người đánh giá là nhân văn, giúp giảm gánh nặng về chi phí học tập đối với phụ huynh.
Đặc biệt, tại Hà Nội, ngoài chính sách miễn học phí, học sinh tiểu học còn được hỗ trợ miễn, giảm bữa ăn bán trú. Trong đó, miễn phí bữa ăn bán trú đối với học sinh các xã vùng khó khăn và hỗ trợ 20.000 đồng/suất ăn đối với học sinh các trường còn lại. Nhưng phụ huynh bức xúc vì được miễn học phí và bữa ăn bán trú không có nghĩa học sinh đến trường với giá 0 đồng.
Chị Phạm Thị Bích Thanh, có con học trường tiểu học thuộc phường Định Công (Hà Nội) chia sẻ, kinh tế khó khăn, vợ chồng phải đi thuê nhà ở nhiều năm nay nên cho con vào trường công lập nhằm giảm áp lực tiền học.
“Tôi cứ nghĩ, hai khoản lớn là tiền học phí và tiền ăn đã được miễn và hỗ trợ thì không phải đóng thêm khoản gì. Nhưng không ngờ, tháng nào cũng có thông báo đóng tiền trên dưới 1 triệu đồng”, chị Thanh nói.
Ngay từ đầu năm học, thông qua hội cha mẹ học sinh, chị và các phụ huynh đã phải đóng các khoản vô lý như: thu tiền điều hòa 500 nghìn đồng; tiền điện điều hòa 100 nghìn đồng; quỹ trường 100 nghìn đồng; đồ dùng học tập, tiền photo phiếu bài tập 210 nghìn; tạm thu quỹ hoạt động lớp 500 nghìn đồng. Như vậy, mỗi bạn đã phải nộp 1.410 nghìn đồng.
Cũng theo phụ huynh này, thời điểm đó, một phụ huynh vào nhóm lớp trình bày hoàn cảnh khó khăn, một mình nuôi 2 con nhỏ, phải đi ở nhà thuê và “xin” được chậm nộp. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh khác nháo nhào đề nghị xác minh hoàn cảnh có khó khăn thật hay kiếm cớ để không nộp các khoản đóng góp đầu năm.
4 chương trình liên kết từ lớp 1
Với các khoản thu hằng tháng, theo chị Thanh, ngoài chương trình học chính khóa, trường này “đẻ” ra rất nhiều chương trình liên kết để thu tiền. Mới nhất là tháng 12/2025, chị phải đóng cho con lên tới 1.338.000 đồng bao gồm: chăm sóc bán trú 235.000 đồng; giáo dục kỹ năng sống 120.000 đồng, nước uống 12.000, tiếng Anh liên kết 170.000 đồng, tiếng Anh STEM 150.000 đồng, tiếng Anh Toán 110.000 đồng, trông giữ ngoài giờ, Aerobic 276.000 đồng và 345.000 đồng tiền ăn bán trú (sau khi đã trừ tiền hỗ trợ 20.000 đồng/bữa).
“Có tới 4 chương trình liên kết đưa vào trường học dưới danh nghĩa tự nguyện nhưng nếu không cho con học thì sẽ không biết lang thang ở đâu là điều rất vô lý”, chị Thanh nói.
Ngoài một con học lớp 1, chị Thanh hiện có một con học lớp 4 mỗi tháng cũng đóng hơn 1 triệu đồng các loại phí. Có tháng lên tới 1,6 triệu trong đó, 2 khoản thu lớn là bảo hiểm y tế 631 nghìn và học tiếng Anh liên kết 230.000 đồng.
Phân tích 1 khoản thu chăm sóc bán trú lên tới 235.000 đồng, theo chị Thanh cũng là mức rất cao. Lớp có 58 học sinh, tổng khoản tiền thu mỗi tháng riêng tiền chăm sóc bán trú sẽ là 13,6 triệu đồng trong khi nhà trường chỉ thuê một cô nuôi chia suất ăn và trông học sinh ngủ trưa. Thử hỏi, số tiền chi cho nhân viên cô nuôi này mỗi tháng là bao nhiêu và số tiền dư được chi vào việc gì cần được làm rõ.
Theo thời khóa biểu của học sinh lớp 1 phụ huynh cung cấp, mỗi ngày trường tiểu học này sắp xếp 7 tiết học. Trong đó, thời gian buổi chiều (buổi 2) đa số là các tiết học liên kết với trung tâm. Ví dụ, chiều Thứ Hai, duy chỉ có 1 tiết Đạo đức, 2 tiết còn lại là giáo dục kỹ năng sống và làm quen tiếng Anh.
Tương tự, Thứ Tư, chỉ có một tiết Hoạt động trải nghiệm, 2 tiết còn lại là giáo dục kỹ năng sống và tiếng Anh STEM. Điều đáng nói, có ngày trường xếp thời khóa biểu môn học liên kết xen kẽ giữa giờ học chính khóa như: tiết 1 (Toán tiếng Anh – môn liên kết); tiết 2 giáo dục công dân; tiết 3 Kể chuyện.
Với cách sắp xếp như vậy, phụ huynh không muốn cho con học cũng phải “cắn răng” đăng ký vì không học sẽ phải ra ngoài. Thực tế, đã nhiều lần phụ huynh phản ánh về việc các nhà trường xếp lịch liên kết xen giữa các giờ học chính khóa gây khó dễ cho phụ huynh.
GS.TS Phạm Tất Dong, nguyên Phó trưởng Ban tuyên giáo T.Ư cho rằng, các nước phát triển hướng tới nền giáo dục miễn phí, trong đó người học được quyền đến trường học tập miễn phí. Thậm chí, phổ cập THPT, người học bắt buộc phải học hết bậc THPT sau đó mới lựa chọn ngành nghề cho tương lai, tạo nguồn nhân lực có chất lượng.
Năm nay, Việt Nam có chính sách miễn học phí cho học sinh phổ thông là rất nhân văn nhưng cũng cần quyết liệt kiểm tra, giám sát để các nhà trường không sinh ra nhiều khoản thu lạ.
“Năm nào, tôi cũng nghe phụ huynh kêu tiền học thêm, tiền sách vở, đồng phục, học liên kết, thậm chí có trường thu cả tiền ghế nhựa ngồi chào cờ, tiền trông xe đạp của học sinh. Kinh tế khó khăn, nhiều gia đình chạy ăn từng bữa nhưng đang phải chi quá nhiều khoản thu vô lý cho giáo dục”, GS.TS Phạm Tất Dong.
