5 nhóm bệnh chết người do thuốc lá gây nên
Thuốc lá gây ra 5 nhóm bệnh chính gồm: ung thư phổi; ung thư đường hô hấp, tiêu hóa trên; bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính; bệnh tim thiếu máu cục bộ và đột quỵ.
Theo báo cáo nghiên cứu của Bệnh viện K trung ương, hàng năm Việt Nam có thêm khoảng 101.000 trường hợp ung thư mới mắc. Tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá: 96,8%; không hút thuốc lá: 3,2% trong đó ung thư phổi có tỷ trọng cao ở nam giới, chiếm 39,8% trường hợp ung thư mới mắc ở Hà Nội và chiếm 29,5% ở thành phố Hồ Chí Minh. Ung thư phổi ở nữ giới có tỷ trọng thấp hơn, chiếm 10% số ung thư ở Hà Nội và 12% số ung thư ở thành phố Hồ Chí Minh.
Những nghiên cứu đã chỉ ra, khói thuốc chứa hơn 4.000 loại hóa chất, trong đó có hàng trăm chất gây ra những ảnh hưởng có hại cho sức khoẻ và các chất gây nghiện đặc biệt là Nicotine. Theo báo cáo mới nhất của Tổng hội Y sĩ Hoa kỳ năm 2010, con số các chất độc trong khói thuốc được tìm thấy là 7.000 chất. Khi bị hít vào phổi thì khói thuốc làm giảm hệ thống miễn dịch và gây viêm đường hô hấp. Khói thuốc cũng là nguyên nhân gây ra các bệnh tim mạch, đột quỵ, các bệnh đường hô hấp, ung thư phổi và nhiều bệnh khác ở người hút thuốc thụ động. Trẻ em, phụ nữ, người già là những đối tượng đặc biệt nhạy cảm với khói thuốc.
Gánh nặng bệnh tật và tổn thất kinh tế do thuốc lá
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, Việt Nam là một trong 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới. Trung bình cứ hai nam giới từ 15 tuổi trở lên, thì có một người hút thuốc lá. Điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở tuổi trưởng thành vào năm 2010, tại Việt Nam, tỷ lệ hút thuốc ở nam giới là 47,4%, nữ giới là 1,4%. Có 33 triệu người không hút thuốc nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc tại nhà, 5 triệu người không hút thuốc nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc tại nơi làm việc. Tỷ lệ hút thuốc lá cao đã gây ra các tác hại rất lớn về mặt sức khỏe và kinh tế.
Về sức khỏe, thuốc lá là nguyên nhân gây ra 25 bệnh, hàng năm nước ta có tới 40.000 người chết vì các bệnh liên quan đến thuốc lá. Hơn 75% các ca tử vong ở Việt Nam hàng năm là do các bệnh không lây nhiễm trong đó sử dụng thuốc lá là nguyên nhân chính. Theo nghiên cứu của Trường Đại học Y tế công cộng năm 2013, 28% số ca tử vong ở nam giới Việt Nam từ 35 tuổi trở lên có liên quan đến sử dụng thuốc lá.
Về kinh tế, tổng chi phí điều trị và tổn thất do mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm chỉ trong 5 nhóm bệnh (ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa - hô hấp trên, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, nhồi máu cơ tim, đột qụy) trong số 25 bệnh do thuốc lá gây ra chiếm một con số khổng lồ. Tổng chi phí y tế do năm loại bệnh được quy cho thuốc lá năm 2011 là 24.679,9 tỷ đồng, ~ 0.97% GDP. Số tiền này cao gấp 1,8 lần so với mức đóng góp từ thuế của các doanh nghiệp thuốc lá năm 2011. Chi phí gián tiếp chiếm 49,5% tổng chi phí. Chính phủ gánh chịu khoảng 36% các chi phí trực tiếp chiếm khoảng 5,76% ngân sách y tế năm 2011.
Bên cạnh đó, thuốc lá còn gây ra những thiệt hại do hỏa hoạn và tổn hại về môi trường. Mỗi năm, thế giới có khoảng 1,1 triệu vụ cháy do thuốc lá gây ra, gây tổn thất khoảng 27 tỷ USD tài sản. Việc tiêu thụ nhiều thuốc lá dẫn tới tình trạng buôn lậu, gây thất thu cho ngân sách nhà nước hàng nghìn tỷ đồng tiền thuế.
Đứng trước thực trạng trên, để giảm bớt gánh nặng về bệnh tật do thuốc lá gây ra, Bộ Y tế đang nỗ lực đẩy mạnh việc thông tin, giáo dục, truyền thông về phòng, chống tác hại thuốc lá cho người dân, thuyết phục mọi người từ bỏ thuốc lá vì sức khỏe của mình; không hút thuốc lá nơi công cộng vì môi trường sống trong lành, vì sức khỏe của những người xung quanh. Đây được coi như là giải pháp chủ đạo và phải được lồng ghép vào các chương trình, chiến lược về nâng cao sức khỏe để tăng cường nhận thức của người dân về tác hại của thuốc lá, từ đó thay đổi hành vi sử dụng thuốc lá trong cộng đồng.
Tại Việt Nam, trong số 4 nguyên nhân gây tử vong cao, thuốc lá đứng hàng thứ hai sau HIV và tiếp theo là rượu và tai nạn giao thông. Theo ước tính, mỗi năm Việt Nam có khoảng 40.000 người chết vì các bệnh có liên quan đến sử dụng thuốc lá, gấp gần 4 lần số ca chết vì tai nạn giao thông đường bộ tại nước ta mỗi năm. Theo ước tính, khoảng 10% dân số hiện nay (tương đương khoảng 8 triệu người) sẽ chết vì các bệnh liên quan đến thuốc lá, trong đó gần 4 triệu người sẽ chết ở độ tuổi trung niên.
