Theo Bộ NN&PTNT, mắc ca là cây trồng mới, quá trình khảo nghiệm còn cho kết quả khác nhau. Mặt khác cần xem xét kỹ các vấn đề về chế biến, thị trường. Do vậy, đến nay, Bộ chưa đủ căn cứ khoa học để phê duyệt quy hoạch phát triển cây mắc ca.
Các quy trình kỹ thuật nhân giống, trồng, chăm sóc, công nghệ chế biến với loại hạt này đang giai đoạn hoàn thiện. Bộ đang chỉ đạo các đơn vị chức chức năng thuộc bộ khẩn trương, tập trung nghiên cứu và ban hành trong năm 2015.
Để hạn chế rủi ro cho các tổ chức, cá nhân gây trồng cây mắc ca, Bộ NN&PTNT cũng có văn bản đề nghị các địa phương, hướng dẫn nông dân trồng mắc ca ở những nơi đã khảo nghiệm thành công hoặc có điều kiện tương tự. Không triển khai trồng cây này trên quy mô lớn trong các khu vực chưa được trồng khảo nghiệm khẳng định hiệu quả.
Bộ NN&PTNT đề nghị tổ chức đánh giá kết quả khảo nghiệm tại địa phương, xác định cụ thể quy hoạch chi tiết từng tiểu vùng khí hậu với việc phát triển cây mắc ca. Việc phát triển quy mô lớn, nhất thiết phải đảm bảo các điều kiện trên và tổ chức phát triển trồng mới gắn với cơ sở chế biến, đảm bảo tiêu thụ sản phẩm.
Bộ NN&PTNT yêu cầu quản lý chặt chẽ chất lượng giống, cơ sở sản xuất giống, chỉ cho phép trồng các giống cây mắc ca được nhân giống vô tính (cây ghép, chiết) từ các dòng có năng suất, chất lượng cao đã được Bộ công nhận. Bộ NN&PTNT cấm các hoạt động ươm giống, buôn bán giống chưa được cấp phép.
Mới trồng hơn 2.400 ha
Trong báo cáo Thủ tướng, Bộ NN&PTNT cho biết: Mắc ca là loại cây ăn quả thân gỗ, thuộc nhóm quả hạch, hạt có vỏ cứng, nhân dùng trực tiếp làm thực phẩm, hoặc chế biến bánh, kẹo, mỹ phẩm... Loại cây này ưa khí hậu mát, mưa ẩm và khô hạn xen kẽ, sinh trường và phát triển tốt ở nhiệt độ từ 20-25 độ C, lượng mưa hàng năm 1.500-2.500 mm, độ cao 300-1.200 m.
Đất trồng mắc ca tốt nhất là dạng đất thịt nhẹ, thoát nước tốt, tầng đất sâu, ẩm. Trồng cây mắc ca ở những nơi bị gió mạnh, sương muối, mưa phùn vào thời điểm thụ phấn sẽ giảm khả năng đậu quả.
Hiện mắc ca trồng nhiều ở Úc, Mỹ, Nam Phi, Kenya và một số nước khác, với tổng diện tích khoảng 80.000 ha, sản lượng 140 nghìn tấn quả/năm. Tại Úc- nơi khởi nguồn mắc ca, giá quả khô từ năm 1987 đến 2014 dao động trồng khoảng 1,5-4 đô la Úc/kg (tương đương 25.000-70.000 đồng/kg). Gần đây, giá mắc ca có xu hướng tăng lên do nhu cầu thế giới tăng (chủ yếu ở châu Á). Nhiều nước trên thế giới mở rộng nhanh diện tích trồng mắc ca.
Tại Việt Nam, hiện mới một vài công ty, cơ sở chế biến hạt mắc ca, nhưng quy mô nhỏ, phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu. Thị trường tiêu thụ sản phẩm mắc ca tại nước ta chưa phát triển, bình quân 130.000-150.000 đồng/kg hạt tươi. Hạt mắc ca tươi được thu mua chủ yếu để tạo cây con, làm gốc ghép nhân giống.
Theo Bộ NN&PTNT, từ năm 1994, cây mắc ca được trồng thử nghiệm đầu tiên tại Trại thực nghiệm giống cây rừng Ba Vì (thuộc Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam), 5 năm sau, một số cây đã bắt đầu cho quả. Sau đó, Bộ tiếp tục cho khảo nghiệm ở nhiều địa phương (Hà Nội, Sơn La, Lai Châu, Hòa Bình, Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai, Lâm Đồng…), xây dựng được 20 mô hình khảo nghiệm giống với diện tích 35 ha, trong đó 30 ha đã ra hoa kết quả.
Từ kết quả nghiên cứu, khảo nghiệm ban đầu, Bộ NN&PTNT cho rằng, cây mắc ca có khả năng sinh trưởng và phát triển tại các địa điểm khảo nghiệm, nhưng tỷ lệ đậu quả, sản lượng quả rất khác nhau. Theo đó, ở mô hình khảo nghiệm có quả, sản lượng hạt tươi cao nhất vào năm thứ 10 đạt 17,5-21,5 kg/cây (tương đương 3,9-4,7 tấn/ha/năm); thấp nhất đạt 9,4-12,4 kg/cây (tương đương 1,9-2,5 tấn/ha/năm); có một số địa điểm không đậu quả.
Đến nay, Bộ đã công nhận 10 giống mắc ca. Trong đó, có 3 giống quốc gia (dòng OC, 246 và 816), 7 giống tiến bộ kỹ thuật (dòng Daddow, 842, 849, 741, 800, 900, 695)
Bộ NN&PTNT cho biết, hiện diện tích mắc ca trồng thử và dự án khuyến lâm theo chương trình của bộ này ở Tây Bắc và Tây Nguyên là khoảng 520 ha. Ngoài ra, diện tích do các tổ chức, cá nhân tại các địa phương khác trồng khoảng 1.920 ha (trong đó ở Tây Bắc gần 280 ha, Tây Nguyên khoảng 1.640 ha). Như vậy, tổng diện tích cây mắc ca cả nước đến nay khoảng 2.440 ha.
