Chuyện những bà chủ tiệm tạp hoá ‘lên đời’ nhờ công nghệ

Lột xác

Không cần đến siêu thị hay chuỗi cửa hàng tiện lợi, người dân thành phố giờ có thể trải nghiệm mua sắm hiện đại ngay tại tiệm tạp hoá quen thuộc. Trên đường Tỉnh lộ 10 (phường Bình Trị Đông, TPHCM), tiệm tạp hoá của chị Nguyễn Thị Lan có không gian sáng sủa, thoang thoảng mùi thơm nhẹ. Những kệ hàng được sắp xếp khoa học, phân khu rõ ràng: sữa và đồ uống một bên, mỹ phẩm, bánh kẹo một góc riêng, tất cả đều theo tiêu chí “dễ thấy, dễ lấy”.

“Trước đây tôi bày hàng theo thói quen, có gì bán nấy. Giờ thì khác rồi! Hàng phải được sắp đẹp, có giá, có mã QR, có hóa đơn. Hồi đầu tôi ngại lắm, sợ rắc rối, nhưng dùng rồi thấy tiện. Sinh viên, người trẻ thích lắm, chỉ quét một cái là thanh toán xong. Nhanh, sạch và gọn gàng hơn nhiều” - chị Lan bộc bạch.

Từ ngày chuyển sang mô hình mới, tiệm chị Lan lúc nào cũng đông khách. “Mấy cô lớn tuổi còn bảo: ‘Tiệm Lan giờ chẳng khác gì siêu thị mini’. Nghe mà thấy vui lắm, vì mình làm đúng hướng” – bà chủ tiệm cười nói.

Tiệm Huyền Anh (phường Trung Mỹ Tây) rộng gần 70m², bày hơn 1.000 mặt hàng từ thực phẩm tươi sống đến hóa mỹ phẩm. Tất cả được niêm yết giá, cân điện tử, in hóa đơn rõ ràng. “Trước tôi chỉ bán mì gói, nước tương, bánh kẹo. Khách hàng bây giờ kỹ tính, họ muốn hàng rõ nguồn gốc nên tôi đầu tư lại hết. Làm kỹ hơn nhưng bù lại, khách tin và quay lại nhiều hơn” - chị Oanh, chủ tiệm chia sẻ

Chị Thu Trang, khách hàng quen của tiệm tạp hóa Huyền Anh bộc bạch: “Tôi thích mua hàng ở tiệm tạp hóa vì gần nhà, tiệm sạch sẽ, thanh toán không dùng tiền mặt rất tiện lợi. Hàng hóa không khác gì siêu thị mà giá vẫn mềm, còn được nói chuyện thân mật với chủ tiệm”.

Cũng chọn cách “lên đời”, tiệm Minh Hoa (phường Diên Hồng) của bà Lê Thị Hà nay sáng sủa, gọn gàng hơn. Khách ra vào tấp nập. Bà Hà cho biết: “Qua rồi cái thời tạp hoá chỉ bán mắm muối, gạo mì. Bây giờ mình phải bán như siêu thị mini: hàng sạch, nguồn gốc rõ, thanh toán nhanh. Tôi học cách trưng bày, làm khuyến mãi, rồi dùng phần mềm quản lý hàng hoá. Không cần ghi sổ nữa, máy tính báo hết”.

Bà Hà cười vui: “Từ ngày ứng dụng công nghệ, tôi thấy nhàn tênh mà việc bán buôn lại hiệu quả hơn. Chỉ cần một chiếc điện thoại là có thể quản lý được nhiều thứ từ sổ sách, hàng hóa đến bán hàng... Đó là cái lợi của đổi mới”.

Đổi thay từ thói quen vận hành

Theo Sở Công Thương TPHCM, trong 7 tháng đầu năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng của thành phố đã vượt mốc 1 triệu tỷ đồng. Tuy nhiên, phần tăng trưởng chủ yếu đến từ các kênh bán lẻ hiện đại, trong khi khu vực chợ truyền thống và tạp hoá vẫn còn chững lại.

Một khảo sát của ví điện tử MoMo trên hơn 200 hộ kinh doanh nhỏ cho thấy, rào cản lớn nhất của tiểu thương không nằm ở công nghệ, mà ở thói quen vận hành. Phần lớn vẫn ghi chép thủ công, tính tiền bằng miệng, quản lý dòng tiền bằng sổ tay. Việc thiếu dữ liệu khiến hộ kinh doanh nhỏ khó tiếp cận vốn, khó mở rộng kinh doanh.

Ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương TPHCM nhận định: “Chuyển đổi số cho tiểu thương chỉ hiệu quả nếu mô hình triển khai đơn giản, dễ áp dụng, chi phí thấp. Quan trọng là phải thấy được hiệu quả cụ thể: quản lý doanh thu minh bạch hơn, tiếp cận vốn thuận lợi hơn và kết nối người tiêu dùng hiệu quả hơn”.

Từ thực tế đó, Sở Công Thương TPHCM đã phối hợp cùng MoMo và MM Mega Market Việt Nam triển khai sáng kiến “Chuyển đổi số hệ thống cửa hàng tạp hoá truyền thống”. Giai đoạn đầu được thí điểm tại TPHCM, sau đó mở rộng toàn quốc với mục tiêu hỗ trợ 1 triệu tiểu thương bước vào hành trình số hoá.

Theo đại diện MoMo, các tiểu thương tham gia sẽ được cung cấp miễn phí bộ công cụ bán hàng điện tử gồm mã QR thanh toán, phần mềm quản lý đơn hàng, in hóa đơn điện tử và hướng dẫn sử dụng. “Hệ thống được thiết kế thân thiện. Người không rành công nghệ vẫn dễ thao tác” – đại diện doanh nghiệp cho biết.

Theo đánh giá của Sở Công Thương TPHCM, quá trình số hoá các tiệm tạp hoá không chỉ giúp tiểu thương quản lý hiệu quả hơn mà còn góp phần thu hẹp khoảng cách giữa kênh bán hàng truyền thống và hiện đại, tạo nền tảng cho thương mại dân sinh phát triển bền vững.

Từ những thao tác nhỏ như quét mã QR, in hoá đơn điện tử đến việc sắp xếp hàng hóa khoa học, những tiệm tạp hoá nơi góc phố đang khoác lên diện mạo mới – thân thiện, minh bạch và phù hợp với xu hướng tiêu dùng không tiền mặt.