Lễ cúng chúng sinh là một nghi thức tâm linh phổ biến ở Việt Nam. Đây được coi như tín ngưỡng phản ánh quan niệm về thế giới quan của người Việt cổ.
TS. Trần Hữu Sơn - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa dân gian ứng dụng - lý giải: "Khi con người chết đi, có những người trở về thế giới tổ tiên, sau đó được con cháu thờ cúng hàng năm. Tuy nhiên, cũng có những người gặp tai nạn mà qua đời, chết bất đắc kỳ tử, chết đường chết chợ, không được con cháu chăm sóc nên phải bơ vơ. Người Việt cổ quan niệm, tháng 7 là tháng mà trời đất, âm dương có thể gặp gỡ nhau, nên phải làm lễ cúng chúng sinh cho những linh hồn không có nơi nương tựa".
 |
Mâm cúng chúng sinh thường có chè, cháo loãng. |
TS. Trần Hữu Sơn cho biết mâm cúng chúng sinh không phải mâm cúng cho tổ tiên, nên cách chuẩn bị, bày trí cũng đặc biệt. "Mâm cúng chúng sinh không được có đồ mặn, phải cúng đồ chay. Cúng chúng sinh phải cúng bên ngoài nhà, ở các ngã ba đường, cổng làng… Chúng sinh thường là những linh hồn đói khát, nên đồ cúng chủ yếu là chè hoặc cháo", TS. Trần Hữu Sơn chia sẻ.
Lễ vật quan trọng nhất của mâm cúng chúng sinh là món cháo loãng. Theo quan niệm dân gian, món này dành cho những quỷ đói bị đày đọa có thực quản nhỏ và hẹp nên không thể nuốt được thức ăn thông thường.
Cháo được nấu loãng, sau đó được đổ vào những chiếc lá đa hoặc lá mít đã được cuốn lại cẩn thận như những chiếc phễu nhỏ. Cũng có khi cháo được đổ ngay trên mặt lá đa lật ngửa.
 |
| Lễ cúng chúng sinh phải làm ở ngoài trời. |
Mâm cỗ cúng chúng sinh thường bao gồm 1 đĩa muối gạo, 12 chén nhỏ cháo trắng nấu loãng hoặc 3 vắt cơm, giấy áo, giấy tiền vàng bạc, mía (để nguyên vỏ và chặt từng khúc nhỏ độ 15 cm), 12 cục đường thẻ, bánh, kẹo, tiền mặt, nước, bỏng, khoai, sắn luộc, nhang, nến, hoa quả. Khi rải tiền vàng ra mâm, lưu ý để 4 hướng Đông, Tây, Nam, Bắc. Mỗi hướng tương ứng với 3-5-7 cây hương.
Văn khấn chúng sinh Rằm tháng Bảy:
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Con lạy chín phương trời, mười phương Chư vị Phật, Chư Phật mười phương.
Con lạy Đức Phật Di Đà
Con lạy Bồ Tát Quan Âm.
Con lạy Táo Phủ Thần quân Chinh thần.
Tiết tháng 7 sắp thu phân
Ngày rằm xá tội vong nhân hải hà
Âm cung mở cửa ngục ra
Vong linh không cửa không nhà
Đại Thánh Khảo giáo - A Nan Đà Tôn giả
Tiếp chúng sinh không mả, không mồ bốn phương
Gốc cây xó chợ đầu đường
Không nơi nương tựa đêm ngày lang thang
Quanh năm đói rét cơ hàn
Không manh áo mỏng - che làn heo may
Cô hồn nam bắc đông tây
Trẻ già trai gái về đây hợp đoàn
Dù rằng: chết uổng, chết oan
Chết vì nghiện hút chết tham làm giàu
Chết tai nạn, chết ốm đau
Chết đâm chết chém chết đánh nhau tiền tình
Chết bom đạn, chết đao binh
Chết vì chó dại, chết đuối, chết vì sinh sản giống nòi
Chết vì sét đánh giữa trời
Nay nghe tín chủ thỉnh mời
Lai lâm nhận hưởng mọi lời trước sau
Cơm canh cháo nẻ trầu cau
Tiền vàng quần áo đủ màu đỏ xanh
Gạo muối quả thực hoa đăng
Mang theo một chút để dành ngày mai
Phù hộ tín chủ lộc tài
An khang thịnh vượng hòa hài gia trung
Nhớ ngày xá tội vong nhân
Lại về tín chủ thành tâm thỉnh mời
Bây giờ nhận hưởng xong rồi
Dắt nhau già trẻ về nơi âm phần
Tín chủ thiêu hóa kim ngân
Cùng với quần áo đã được phân chia
Kính cáo Tôn thần
Chứng minh công đức
Cho tín chủ con
Tên là:...
Vợ/chồng:...
Con trai:...
Con gái:...
Ngụ tại:...
