Thời gian triển lãm bắt đầu lúc 8h ngày 28/8 tại các website, fanpage của Trung tâm Lưu trữ quốc gia I và Sở Nội vụ tỉnh Bình Định.
Triển lãm giới thiệu đến công chúng khoảng 400 tài liệu, tư liệu đặc sắc được lựa chọn từ hàng nghìn trang tài liệu, tư liệu sưu tầm của các lưu trữ quốc gia thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước, Bảo tàng thuộc tỉnh Bình Định, các Viện Nghiên cứu và nguồn tư liệu quý do các cá nhân chia sẻ.
Lấy ý tưởng từ những địa danh nổi tiếng của Bình Định để tạo nên không gian 3D độc đáo, triển lãm sẽ đưa người xem trải qua những hành trình nhiều cảm xúc khám phá vùng đất Bình Định theo dòng lịch sử từ cội nguồn đến ngày nay.
 |
Những ngôi tháp Chăm ở Bình Định vẫn còn giữ được nguyên bản và được xem là minh chứng thời kỳ phát triển hưng thịnh của nền văn hóa Chămpa trên mảnh đất này. Ảnh: Dũng Nhân. |
Triển lãm được chia làm 3 phần, trong đó phần 1 có chủ đề Từ cội nguồn văn hóa Sa Huỳnh đến văn hóa Chămpa.
Năm 1934, nữ học giả Madeleine Colani được Trường Viễn Đông Bác cổ Pháp phái đến tỉnh Quảng Ngãi tìm hiểu “một kho chum khoảng 200 chiếc nằm cách mặt đất không sâu, trong một cồn cát ven biển vùng Sa Huỳnh”. Sau đó, tiếp tục mở rộng địa bàn khảo sát sang vùng Hoài Nhơn thuộc tỉnh Bình Định, bà đã phát hiện tại đây hai khu mộ chum phong phú, có giá trị về mặt nghiên cứu.
Từ đó đến nay, đã có nhiều di tích được phát hiện, dần hé lộ cuộc sống của cư dân Sa Huỳnh (hình thành từ cách đây khoảng 3.000 năm) trên đất Bình Định.
Bình Định là vùng đất cổ gắn liền với lịch sử của vương quốc Chămpa dưới thời Vijaya (999-1471). Đây từng là kinh kỳ, trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa của vương quốc Chămpa ở miền Trung.
Hệ thống di sản văn hóa Chămpa ở Bình Định phong phú, đa dạng và độc đáo, gồm thành lũy, đền tháp, điêu khắc, cảng thị và các khu sản xuất gốm. Dấu tích thành quách và những ngọn tháp rêu phong đến nay vẫn còn đó trước thử thách của thời gian. Sau những biến đổi bể dâu và những thăng trầm lịch sử, vùng đất hiểm yếu này trở thành phên giậu phía Nam của quốc thổ Đại Việt.
 |
Tranh của William Alexander, một thành viên của phái bộ Huân tước McCartney năm 1793. Theo Cuộc nổi dậy của nhà Tây Sơn của tác giả George Dutton, Lê Nguyễn dịch và giới thiệu. |
Phần 2 có chủ đề Từ phủ Hoài Nhơn đến trọng địa phía nam Kinh thành. Trong phần này, gồm 2 tiểu phần là Hào khí Tây Sơn và Trọng địa phía Nam. Triển lãm sẽ giới thiệu các tư liệu, tài liệu về phong trào nông dân Tây Sơn và vai trò của Hoàng đế Quang Trung - Nguyễn Huệ.
Với khối tài liệu lưu trữ đồ sộ hiện bảo quản tại các lưu trữ quốc gia, đặc biệt là Châu bản triều Nguyễn – Di sản tư liệu thế giới, diện mạo của vùng đất Bình Định được góp phần soi tỏ.
Kể từ khi Vua Lê Thánh Tông sáp nhập vùng đất Chiêm Thành vào cương thổ Đại Việt (1471) đến khi trở thành trọng địa phía Nam Kinh thành dưới triều Nguyễn (1802-1945), trải qua gần 500 năm, vùng đất Bình Định đã qua nhiều biến thiên đồng thời tạo nên nhiều dấu ấn đặc biệt trong lịch sử dân tộc.
 |
Cửa Thị Nại, căn cứ thủy quân Tây Sơn, Bình Định. Nguồn: Bảo tàng Quang Trung. |
Cuối cùng phần 3 với chủ đề Từ mảnh đất thành đồng duyên hải Nam Trung bộ đến điểm sáng hội nhập, phát triển, giới thiệu các tài liệu, tư liệu về vùng đất Bình Định trong các thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và Bình Định trong giai đoạn hiện nay.
