 |
Một số trong nhiều thiên hà có hình dạng khác nhau được Euclid chụp trong những lần quan sát đầu tiên. (Ảnh: ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA) |
Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) vừa công bố lô dữ liệu đầu tiên từ kính viễn vọng không gian Euclid mang tính đột phá. Euclid được xây dựng để nghiên cứu những bí ẩn của vật chất tối và năng lượng tối trong toàn vũ trụ.
Dữ liệu khảo sát vừa được công bố bao gồm các bản quét ban đầu của ba khu vực mà Euclid sẽ quan sát thường xuyên, cũng như phân loại chi tiết hơn 380.000 thiên hà, chỉ chiếm 0,4% số thiên hà mà các nhà khoa học dự kiến sẽ lập danh mục trong suốt thời gian hoạt động sáu năm theo kế hoạch của sứ mệnh này.
Carole Mundell, giám đốc khoa học của ESA, cho biết: "Với việc công bố dữ liệu đầu tiên từ cuộc khảo sát của Euclid, chúng tôi đang mở ra một kho tàng thông tin để các nhà khoa học khám phá và giải quyết một số câu hỏi hấp dẫn nhất trong khoa học hiện đại".
Euclid, được phóng vào tháng 7 năm 2023 và bắt đầu thu thập dữ liệu vào tháng 2 năm 2024, có mục tiêu lập bản đồ cấu trúc quy mô lớn của vũ trụ. Việc hiểu cấu trúc này thông qua hình dạng, kích thước và sự phân bố của các thiên hà có thể giúp các nhà khoa học xác định bản chất của vật chất tối và năng lượng tối, hai hiện tượng bí ẩn cùng nhau tạo nên khoảng 95% vũ trụ nhưng không tương tác với ánh sáng và do đó không thể nghiên cứu trực tiếp.
Clotilde Laigle, nhà khoa học của Euclid Consortium tại Institut d'Astrophysique de Paris, cho biết: "Khối lượng dữ liệu đầu tiên này đã cung cấp cho chúng ta cái nhìn đầu tiên độc đáo về tổ chức quy mô lớn của các thiên hà, mà chúng ta có thể sử dụng để tìm hiểu thêm về quá trình hình thành thiên hà theo thời gian".
Trong những hình ảnh ban đầu này, kính viễn vọng đã chụp được 26 triệu thiên hà, trong đó thiên hà xa nhất cách xa 10,5 tỷ năm ánh sáng. (Một năm ánh sáng là khoảng cách mà ánh sáng có thể di chuyển trong một năm, tương đương 9,5 nghìn tỷ km).
Trong suốt quá trình thực hiện nhiệm vụ, Euclid có thể sẽ chụp ảnh 1,5 tỷ thiên hà, gửi khoảng 100 gigabyte dữ liệu trở lại Trái đất mỗi ngày. Để xử lý khối lượng thông tin khổng lồ này, các nhà khoa học Euclid đang chuyển nó dưới dạng trí tuệ nhân tạo (AI). Năm ngoái, gần 10.000 tình nguyện viên với dự án khoa học công dân Galaxy Zoo đã giúp đào tạo thuật toán AI "ZooBot" để nhận dạng các đặc điểm khác nhau của thiên hà, chẳng hạn như các nhánh xoắn ốc, trong các hình ảnh Euclid ban đầu.
Euclid là một mỏ vàng dữ liệu và tác động của nó sẽ rất sâu rộng, từ quá trình tiến hóa của thiên hà cho đến các mục tiêu vũ trụ học lớn hơn.
