Gần đây có nhiều bệnh nhân tìm đến Bệnh viện Da liễu Trung ương vì thấy gan bàn chân có đốm đen nghi ngờ ung thư. Thực tế tại khoa cho thấy xu hướng này như thế nào, thưa bác sĩ?
Đúng vậy, trong thời gian gần đây khoa chúng tôi tiếp nhận khá nhiều bệnh nhân đến khám vì xem các bản tin sức khỏe và thấy triệu chứng giống mình. Họ nhận thấy ở gan bàn chân xuất hiện mảng hoặc đốm màu đen - dấu hiệu thường được nhắc đến khi nói về ung thư tế bào hắc tố.
Những bệnh nhân này ở độ tuổi khá đa dạng: phần lớn trên 60 tuổi, nhưng cũng có trường hợp mới ngoài 30. Có người tổn thương đã tồn tại nhiều năm, từ 3 đến 10 năm, càng ngày càng đậm màu hoặc to dần. Khi đến viện, chúng tôi tiến hành thăm khám, làm xét nghiệm máu, siêu âm, chụp dermoscopy - kĩ thuật quan trọng giúp phát hiện sớm ung thư da và sinh thiết. Kết quả cho thấy cả ba trường hợp đều mắc ung thư tế bào hắc tố gan chân thể tại chỗ.
May mắn là họ đến khi bệnh mới ở giai đoạn đầu, chỉ cần phẫu thuật cắt toàn bộ khối ung thư và tái tạo tổn khuyết, sau đó theo dõi định kì trong 5 năm là tiên lượng rất tốt.
Ung thư tế bào hắc tố được xem là loại ung thư da rất ác tính. Vì sao bệnh lại nguy hiểm như vậy?
Ung thư tế bào hắc tố (melanoma) là một trong những ung thư da nguy hiểm nhất vì tiến triển rất nhanh và có khả năng di căn xa. Tuy nhiên, điểm quan trọng cần nhấn mạnh là: nếu phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ thì tỉ lệ sống 5 năm rất cao, đặc biệt với thể tại chỗ như những trường hợp vừa nêu. Tại phòng khám của nhóm chuyên môn Ung thư tế bào hắc tố tại Bệnh viện Da liễu Trung ương, mỗi năm chúng tôi phát hiện khoảng 25 - 30 bệnh nhân mới. Con số không lớn, nhưng do bệnh rất ác tính nên bất kì trường hợp nào chậm trễ đều để lại hậu quả nghiêm trọng.
Người dân có thể nhận biết ung thư tế bào hắc tố qua những dấu hiệu nào? Liệu việc phát hiện có khó không, thưa bác sĩ?
Bệnh có dấu hiệu nhận biết, nhưng vì xuất hiện âm thầm nên dễ bị bỏ qua. Tổn thương điển hình là các đốm hoặc mảng màu đen, kích thước thường trên 6 mm, tiến triển tăng dần và không đồng nhất về màu sắc. Chúng có thể xuất hiện ở bất kì vị trí nào trên da hoặc niêm mạc.
Ở người Việt Nam, ung thư tế bào hắc tố thường xuất hiện ở những vị trí “đầu cực”như gan bàn chân, ngón tay, ngón chân, hoặc dưới móng. Đây là điểm khiến nhiều bệnh nhân chủ quan, vì họ nghĩ chỉ là nốt chai chân, nốt ruồi già hay vết bầm.
Dermoscopy là kĩ thuật chuyên sâu giúp phát hiện sớm. Khi soi sẽ thấy sắc tố không đồng đều, bờ tổn thương không rõ ràng, đây là những dấu hiệu rất điển hình của melanoma.
Khi nào người dân nên đi khám và điều trị thế nào để mang lại hiệu quả cao nhất?
Chỉ cần thấy những dấu hiệu bất thường như đốm đen gan bàn chân hoặc dưới móng có đường kính trên 6 mm, thay đổi kích thước hoặc đậm màu dần, tốt nhất nên đến khám tại cơ sở chuyên khoa Da liễu. Khám sớm giúp xác định bệnh ở giai đoạn đầu, khi tổn thương còn tại chỗ và có thể điều trị triệt căn bằng phẫu thuật với chi phí thấp nhất. Nếu phát hiện muộn, bệnh có thể di căn, phải điều trị kéo dài bằng thuốc, xạ trị hoặc các liệu pháp miễn dịch đắt đỏ. Quan trọng nhất là chất lượng cuộc sống sẽ bị ảnh hưởng nhiều. Vì thế nhận biết sớm và đi khám kịp thời là yếu tố then chốt.
Bác sĩ có khuyến cáo gì cho người dân để phòng ngừa và tự theo dõi nguy cơ ung thư tế bào hắc tố?
Người dân nên quan sát da định kì, đặc biệt ở những vị trí khó nhìn như gan bàn chân, kẽ ngón chân, dưới móng. Bất cứ tổn thương màu đen nào xuất hiện mới, to lên, đậm lên hoặc bất đối xứng đều cần được kiểm tra.
Ngoài ra, nên hạn chế nắng gắt, sử dụng kem chống nắng, tránh chấn thương lặp lại ở gan bàn chân vốn là vùng dễ bị ung thư ở người châu Á. Và điều quan trọng nhất: đừng chủ quan nghĩ rằng “nốt ruồi đen là bình thường”. Ung thư tế bào hắc tố tuy nguy hiểm nhưng càng phát hiện sớm thì kết quả điều trị càng tốt.
Cảm ơn bác sĩ!
