Tác phẩm u sầu, đen tối
Ngày 9/10, Ủy ban Nobel của Viện Hàn lâm khoa học Thụy Điển công bố giải Nobel văn học năm 2025 thuộc về nhà văn Hungary László Krasznahorkai “vì tác phẩm hấp dẫn và đầy tầm nhìn của ông, giữa nỗi kinh hoàng ngày tận thế, đã khẳng định lại sức mạnh của nghệ thuật”.
Krasznahorkai sinh năm 1954 tại Gyula, Hungary. Ông học ngành luật, ngôn ngữ và văn học Hungary tại đại học, sau đó làm biên tập viên và trở thành nhà văn tự do.
Krasznahorkai có lối hành văn khác lạ, rắc rối, trùng lặp. Những câu văn của ông dài lê thê, dồn dập và nội dung tiểu thuyết thường đen tối, u sầu. Anders Olsson - Chủ tịch Ủy ban Nobel - cho biết Krasznahorkai là nhà văn sử thi vĩ đại.
"Văn xuôi của Krasznahorkai đã phát triển theo hướng cú pháp trôi chảy. Các câu dài, quanh co không có dấu chấm tạo nên thương hiệu của ông", Anders Olsson nói.
László Krasznahorkai lần đầu ghi dấu ấn với tiểu thuyết đầu tay Satantango (Vũ điệu quỷ Satan), ra đời năm 1985. Tác phẩm có 12 chương, mỗi chương chỉ có một đoạn văn. Đây là bức tranh ảm đạm và đầy mê hoặc về một cộng đồng nông thôn đang sụp đổ. 30 năm sau, cuốn tiểu thuyết giành được giải thưởng Sách dịch hay nhất bằng tiếng Anh.
Sau đó, ông viết nhiều tác phẩm nổi tiếng khác như Melancholy of Resistance (tạm dịch: Nỗi buồn của sự kháng cự), War and War (Chiến tranh và Chiến tranh) và Baron Wenckheim’s Homecoming (Lễ trở về của Nam tước Wenckheim).
Theo Guardian, đầu những năm 1990 của thế kỷ 20, nhà văn dành nhiều thời gian ở Mông Cổ và Trung Quốc, và sau đó khám phá Nhật Bản. Chuyến hành trình này dẫn đến những thử nghiệm và thay đổi về thẩm mỹ, văn phong của ông. Trong thời gian viết tiểu thuyết Chiến tranh và Chiến tranh, ông du lịch khắp châu Âu, rồi sống trong căn hộ ở New York. László Krasznahorkai là nhà văn theo chủ nghĩa xê dịch.
Nhà văn nhìn xa trông rộng
Cho đến nay, tiểu thuyết nổi tiếng nhất của ông chính là tác phẩm đầu tay Vũ điệu quỷ Satan. Theo đánh giá của tờ Guardian, đây là cuốn tiểu thuyết quái dị, cô đọng, được xây dựng khéo léo, gây phấn khích cho người đọc. Nội dung tác phẩm tàn bạo, ảm đạm đến kinh ngạc, đôi khi khá hài hước. Tác phẩm là điệu tango kỳ lạ của tiểu thuyết châu Âu hiện đại.
Những câu văn dài với lối mô tả chậm rãi, chi tiết của Krasznahorkai có thể làm nản lòng người đọc ngay từ đầu. Một chương sách của ông đôi khi chỉ có 10-15 câu văn không ngắt đoạn, tập trung cận cảnh vài hành động, vài sự kiện. Nó đòi hỏi sự nhẫn nại cao độ của người đọc.
Tác phẩm ra đời tiếp theo là Nỗi buồn của sự kháng cự (1989). Tác phẩm kể về loạt sự kiện diễn ra tại một thị trấn nhỏ sau khi một đoàn xiếc kéo đến với một con cá voi nhồi bông khổng lồ. Cả hai cuốn tiểu thuyết nói trên đều được chuyển thể thành phim.
Bà Marina Warner - Chủ tịch Hội đồng giám khảo giải Man Booker - cho biết László Krasznahorkai là nhà văn có tầm nhìn xa trông rộng, với cường độ và âm vực phi thường. "Ông nắm bắt được kết cấu của cuộc sống hiện tại trong những khung cảnh vừa đáng sợ, kỳ lạ, vừa hài hước đến rợn người, và đôi khi đẹp đến mức tan nát. Các tác phẩm của ông thể hiện trí tưởng tượng sâu sắc và những đam mê phức tạp", Marina Warner nói.
Nữ nhà văn Mỹ Susan Sontag gọi ông là bậc thầy của ngày tận thế đương đại Hungary. W.G.Sebald - nhà văn Đức - nhận xét những hình tượng mà Krasznahorkai László xây dựng đã giải tỏa mọi mối nghi ngại liên quan tới văn học đương đại.
László Krasznahorkai từng nói với Guardian: "Nếu có độc giả nào chưa đọc sách của tôi, tôi không thể gợi ý cho họ bất cứ điều gì để đọc. Thay vào đó, tôi khuyên họ hãy ra ngoài, ngồi xuống đâu đó, chỉ im lặng như đá. Rồi họ sẽ gặp được người đã đọc sách của tôi".