Ông Nghĩa nói: Khi làm dự án, các chỉ tiêu đưa ra đều hiện đại, tiên tiến cả, còn chất lượng thiết bị là do nhà chế tạo. Có thể chỉ tiêu, thiết kế tiên tiến nhưng chất lượng thiết bị không đạt.
Các nhà máy điện than được đầu tư qua nhiều thời kỳ, chất lượng và công nghệ ra sao, thưa ông?
Sản xuất nhiệt điện than chỉ có hai công nghệ. Một là công nghệ đốt than bột. Than được nghiền thành bột kích cỡ đo bằng đơn vị micromet (một micromet bằng một phần nghìn milimet), hạt rất bé, mịn như xi măng. Khi phun vào phòng đốt thì bụi than cháy thành ngọn lửa như phun dầu. Thứ hai là lò đốt sôi. Than sử dụng là than cám, hạt đo bằng milimet, có hạt tới 10 mm. Khi đưa than vào buồng đốt, người ta phải dùng quạt có áp lực rất mạnh thổi hạt than lơ lửng trong không gian, tạo thành một lớp mà giới chuyên môn gọi là lớp sôi.
Công nghệ này đến nay chủ yếu vẫn là các nhà máy của Tập đoàn Than và Khoáng sản vì công nghệ này cho phép dùng bột than rất xấu. Các nhà máy này khai thác than xấu quá khó bán nên làm nhà máy ngay tại mỏ. Chúng tôi vẫn gọi là những nhà máy cỡ mỏ. Than không phải vận chuyển đi xa vì xấu quá vận chuyển xa rất tốn chi phí.
Còn Tập đoàn Điện lực Việt Nam hầu hết sử dụng than bột. Chỉ có mỗi nhà máy điện Mông Dương công suất hơn 1 triệu kwh là sử dụng công nghệ đốt sôi. Nhà máy này đặt tại mỏ than Mông Dương, cũng sử dụng than rất xấu. Trong miền Nam nhập khẩu than thì không ai dùng công nghệ đốt sôi mà dùng than bột.
Công nghệ tốt, vì sao vừa qua nhà máy điện than Vĩnh Tân (Bình Thuận) bị người dân phản ứng?
 |
PGS.TS Trương Duy Nghĩa (ảnh), Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật nhiệt Việt Nam
Chỉ xảy ra ở Vĩnh Tân thôi. Khoá trước, tôi là đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận. Ninh Thuận vẫn được ví là “gió như phang, nắng như rang”. Đấy là khí hậu điển hình của cực Nam Trung bộ. Cực kỳ nắng. Làm điện mặt trời, điện gió cũng phải làm ở đây mới đúng. Nhà máy điện Vĩnh Tân đặt ở huyện Tuy Phong là cực bắc của tỉnh Bình Thuận, nếu xét về mặt khí hậu và địa lý thì tương tự như Ninh Thuận. Anh thải xỉ mà bằng phương pháp dùng ô tô chở ra bãi, gió thổi xỉ tung lên, khiến những người dân xung quanh lãnh hậu quả.
Tại sao lại làm chuyện ấy? Thông thường dùng phương pháp thủy lực. Đó là dùng sức nước bơm rất mạnh đưa tro xỉ qua một cái ống ra bãi (tro xỉ ướt) rồi lắng tụ lại. Ở đây người ta lại dùng bằng phương pháp khô vì không có nước do vùng đó là vùng khô hạn, rất khan hiếm nước ngọt.
Anh để ảnh hưởng đến dân là anh có lỗi, phải khắc phục. Bây giờ thì ngành điện đã khắc phục rồi. Họ chia thành từng lô, bụi thải ra thì cho phun nước và cho xe lu lèn thật kỹ, lèn xong ô nào thì đổ bê tông lấp luôn nên không còn bụi nữa. Tất nhiên, xử lý như vậy tốn kém hơn nhưng rất hiệu quả.
Tro xỉ chôn lấp lâu ngày có ảnh hưởng đến nước ngầm?
Phải đảm bảo bằng cách chống thấm. Nếu đã phủ lớp bê tông phía trên rồi thì nước không thấm vào được. Bãi hở thì còn có chuyện mưa, thấm nước. Tất cả các bãi xỉ hiện nay đều yêu cầu phải làm lớp chống thấm thật tốt.
Người dân không yên tâm vì hiện nay, nhiều nhà máy điện than sử dụng hầu hết máy móc, thiết bị của Trung Quốc?
Tôi từng tham gia thẩm tra nhiều dự án. Có một dự án nhà máy điện mình tổ chức đấu thầu quốc tế có nhà thầu Trung Quốc tham dự và bỏ giá rất thấp. Đấu thầu lần một, tất cả nhà thầu đều trượt vì vi phạm hồ sơ mời thầu. Nhà thầu Trung Quốc trượt vì không đáp ứng được một tiêu chí trong hồ sơ mời thầu là chưa có kinh nghiệm làm tổng thầu.
Tổ chức đấu thầu lại, nhà thầu Trung Quốc nọ liên kết với một nhà thầu khác có kinh nghiệm làm tổng thầu, thành lập liên doanh nhà thầu. Vì vậy, về mặt hồ sơ mời thầu thì họ đáp ứng hết, giá cũng rất rẻ. Tất cả điều kiện đảm bảo rồi và lại đấu thầu quốc tế, mình phải chấp nhận, nếu không họ sẽ kiện vì mình đã công bố hồ sơ thầu quốc tế rồi. Đó là tôi nói đơn thuần về mặt kỹ thuật và kinh tế thôi, còn rất nhiều chuyện khác đằng sau…
Ông có thể cho biết đó là dự án nào?
Nếu nói được thì tôi đã nói ngay từ ban đầu rồi.
Sử dụng thiết bị, máy móc Trung Quốc, giá thầu lại rẻ thì liệu có ảnh hưởng đến tuổi thọ công trình và có đảm bảo máy móc thiết hoạt động ổn định?
Cái gì cũng có giá của nó. Giá rẻ thì anh có thể mua phải “của ôi”. Tất nhiên, trong đấu thầu cũng hạn chế được nhiều nhưng đấy là quy luật chung, mình không thể loại bỏ được. Bài toán tối ưu anh chọn cái gì thì kết quả sẽ như thế ấy, mình không thể làm khác được.
Nhưng cũng phải nói những dự án gần đây đã rút kinh nghiệm. Rất nhiều thiết bị nhà thầu Trung Quốc đặt mua của nhóm các nước G7 còn thiết bị của Trung Quốc thì chủ đầu tư không chấp nhận. Chuyện này rất phức tạp và tế nhị.
Cảm ơn ông.
