Vậy là hè này tôi đã phải đặt một máy lạnh vào phòng ngủ. Sau hơn chục năm kể từ khi xây nhà không nghĩ đến thiết bị này, bởi cảm thấy không cần thiết. Ở giữa một thành phố biển, nhà cửa được thiết kế thoáng, lấy được nhiều khí tự nhiên, cần gì máy nóng máy lạnh. Nhưng nay thì chịu không nổi nhiệt. Không biết đó là cục nóng thứ mấy tỷ trên trái đất này? Cũng như phòng làm việc tôi không khi nào mở máy lạnh. Như xe hơi, kiên quyết không học lái, không mua xe vì không muốn có thêm cục nóng di động, ống khói di động, lấn chiếm đường sá…
Tất nhiên đó là lựa chọn cá nhân, không nhất thiết phải bình luận.
Thông cáo của Google cho biết, tác phẩm nghệ thuật trên trang chủ ngày 22/4 năm nay của công cụ tìm kiếm toàn cầu này được thiết kế từ những chiếc lá thật. Và “Vào ngày này, mọi người trên khắp thế giới tôn vinh những thành tựu trong phong trào môi trường và xem xét các lĩnh vực cần thêm công lý về khí hậu”. Thật dễ thương và dễ chịu khi ngắm những chú chim, chú ong, chú thỏ, chú ếch chăm chỉ trồng cây tưới nước, bắt sâu, phân loại rác, lắp tấm pin năng lượng mặt trời,... Nhưng còn con người?
Con người miệt mài lên mạng tìm kiếm thông tin phục vụ công việc và giải trí trong những căn phòng máy lạnh mát rượi, mấy ai thò đầu bước chân ra ngoài để xem “công lý về khí hậu” ở đâu, giữa lò lửa thiêu đốt 41-42 độ C? Họ sẽ rời phòng máy lạnh ở cơ quan, bước lên xe máy lạnh, rồi chui tiếp vào phòng máy lạnh ở nhà. Để đọc tiếp cái tin cảnh báo của các nhà khoa học, rằng El Nino đang quay trở lại, nhiệt độ toàn cầu năm 2023 này sẽ lại phá kỷ lục. Tất nhiên phần rất đông những người còn lại sẽ không thể có tiền để mua cái cảm giác mát lạnh ấy…
Tình cờ tôi vừa đọc lại cuốn Chùm nho nổi giận của John Steinbeck, ám ảnh bởi cơn hạn hán bụi tung mù mịt ngay đầu sách. Là những năm đầu thế kỷ 20 khi cường quốc lớn nhất thế giới bước qua thời kỳ “bão bụi” (Dust Bowl) tiến hành công nghiệp hóa, để rồi “đất sinh con đẻ cái với sắt thép và chết dần chết mòn dưới sắt thép…”. Để từ đó sắt thép và công nghiệp đã giúp con người được hưởng phút giây thoải mái mát lạnh trong những tòa nhà bê tông, những chiếc xe, và tất nhiên đẩy hơi nóng ra toàn bộ phần trái đất và nhân loại còn lại.
Bạn sẽ hỏi, rằng vào tình thế này con người biết phải làm gì bây giờ, ngoài việc tìm cách trốn vào những nơi dễ thở và an toàn nhất? Con thuyền Noah sẽ không bao giờ có, nếu có cũng không thể đủ chỗ. Nhưng cũng cần nhớ, như các triết gia đã nói, rằng con người là loài động vật chóng quên nhất. Cho dù từ lâu con người bằng quyền năng độc đoán của mình luôn cho rằng động vật là những loài không trí nhớ. Hoặc có thì chỉ là nhớ theo bản năng, thói quen. Mà quên rằng bản năng gốc nguyên thủy của chúng ta, đó không phải là tìm mọi cách chiếm dụng tiện nghi cho mình, và sẵn sàng xả mọi thứ độc hại sang người khác.
Paul Éluard dù là ông tổ thi ca siêu thực, vẫn nhận ra “Hy vọng không phủ bụi/Không có gì là vô ích”. Nhưng với việc hành tinh đang bụi mù và nóng lên từng ngày, liệu đúng chăng?
