Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương từng cứu sống một bệnh nhân 22 tuổi trong tình trạng hết sức nguy kịch do nhiễm vi khuẩn não mô cầu - căn bệnh có thể cướp đi mạng sống chỉ trong vài giờ nếu không được phát hiện sớm.
Trước khi nhập viện, bệnh nhân chỉ bị sốt và đau đầu thoáng qua nên không nghĩ tới bệnh nặng, vẫn sinh hoạt như bình thường. Đến sáng hôm xảy ra sự việc, bạn cùng phòng phát hiện bệnh nhân rơi vào trạng thái lơ mơ, gọi không đáp, liền đưa đi cấp cứu trong tình trạng nguy kịch.
Tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bệnh nhân được chuyển thẳng vào khu cách li và bắt đầu điều trị khẩn bằng kháng sinh mạnh theo phác đồ dành cho nhiễm não mô cầu nặng. Nhờ can thiệp kịp thời, sau 5 ngày hồi sức tích cực, người bệnh mới dần cai được máy thở và qua cơn hiểm nghèo.
Tại hội thảo khoa học với chủ đề “Hành trình vì một Việt Nam không còn bệnh do não mô cầu nhóm B” do Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng phối hợp cùng GSK Việt Nam vừa tổ chức các chuyên gia cho biết, vi khuẩn não mô cầu được chia thành 12 nhóm huyết thanh, trong đó A, B, C, X, Y và W là phổ biến và nguy hiểm nhất.
Các nhóm này phân bố đa dạng theo vùng địa lí và có thể thay đổi theo thời gian. Vi khuẩn chủ yếu tồn tại ở người lành mang trùng không triệu chứng và lây truyền từ người sang người, khiến người nhiễm có thể tiến triển thành viêm màng não.
Tại Việt Nam, số ca mắc đang gia tăng đáng lo ngại; tính từ đầu năm đến 15/9/2025, cả nước đã ghi nhận 38 ca nhiễm não mô cầu, trong đó miền Bắc tăng 45% và miền Nam tăng tới 83% so với cả năm 2024, nhiều trường hợp là thanh thiếu niên gặp biến chứng nặng.
Mới đây, Bệnh viện Đa khoa Hà Đông tiếp nhận cấp cứu nam thanh niên 24 tuổi mắc não mô cầu với biểu hiện sốt, đau đầu, cứng gáy điển hình, chưa từng tiêm vắc xin phòng bệnh - đây là ca thứ ba trên địa bàn. Tại Gia Lai, Bệnh viện Đa khoa Trung tâm tỉnh cũng ghi nhận bé trai 14 tuổi từ Đắk Lắk nhập viện trong tình trạng sốc nhiễm trùng huyết tối cấp, phát ban xuất huyết hoại tử toàn thân, hoại tử chi, rối loạn nhịp tim và suy đa cơ quan.
Theo PGS.TS Nguyễn Kim Thư, Trưởng khoa Nhiễm khuẩn tổng hợp, não mô cầu là một trong những tác nhân truyền nhiễm nguy hiểm nhất hiện nay. Vi khuẩn lây qua đường hô hấp, đặc biệt trong môi trường tiếp xúc gần như giọt bắn, sinh hoạt tập thể hoặc không gian kín. Khi xâm nhập vào máu và hệ thần kinh trung ương, vi khuẩn có thể gây viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết và khiến người bệnh tử vong rất nhanh.
Triệu chứng thường khởi phát đột ngột với sốt cao, đau đầu, buồn nôn, nôn; một số ca nặng xuất hiện ban xuất huyết dạng hình sao hoặc các mảng hoại tử trên da. Những nhóm dễ mắc bệnh nhất là trẻ nhỏ từ 6 tháng đến 3 tuổi, thanh thiếu niên, người suy giảm miễn dịch hoặc người sống trong kýítúc xá, doanh trại, nhà máy, khu công nghiệp.
Cần thiết tiêm vắc xin
Bác sĩ Thư cho biết thêm, có tới 5-25% người hoàn toàn khỏe mạnh vẫn mang vi khuẩn ở mũi họng mà không hay biết, trở thành nguồn lây âm thầm trong cộng đồng. Để phòng bệnh, các chuyên gia khuyến cáo người dân nên tiêm vắc xin đầy đủ, giữ gìn vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng, đeo khẩu trang khi nghi ngờ tiếp xúc nguồn bệnh và giữ không gian sống thông thoáng, sạch sẽ.
Trong trường hợp có ca bệnh xuất hiện trong gia đình hoặc nơi làm việc, người tiếp xúc gần cần dùng thuốc kháng sinh dự phòng theo hướng dẫn của bác sĩ. Vì bệnh có thể tiến triển cực nhanh, người dân cần thận trọng với các dấu hiệu như sốt cao đột ngột, đau đầu dữ dội, rối loạn ý thức hay nôn nhiều. Việc đưa người bệnh đến cơ sở y tế càng sớm thì cơ hội sống càng cao.
Tại hội thảo nói trên, GS.TS. Nguyễn Văn Kính Phó Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam, nguyên Giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương, nhấn mạnh: “Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiêm chủng là biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa nhiều loại viêm màng não do vi khuẩn, trong đó có bệnh do não mô cầu. WHO đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ đánh bại viêm màng não thông qua loại trừ các vụ dịch, giảm số ca mắc và tử vong, đồng thời giảm tỉ lệ khuyết tật và cải thiện chất lượng sống của người bệnh”.
"Hành trình vì một Việt Nam không còn bệnh do não mô cầu nhóm B”.
Bác sĩ, ThS. Nguyễn Ngọc Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm xét nghiệm y sinh học lâm sàng và dịch vụ khoa học kỹ thuật (Viện Pasteur TP.HCM), cho biết sự tiến bộ của công nghệ vắc xin đang mở ra cơ hội mới trong phòng ngừa bệnh não mô cầu, đặc biệt nhắm vào các kháng nguyên ít biến đổi và xuất hiện trên nhiều chủng vi khuẩn nhóm B, qua đó tăng cường hiệu quả bảo vệ. Bên cạnh hiệu quả, tính an toàn của vắc xin luôn được đặt lên hàng đầu.
Các phản ứng thường gặp như đau, ban đỏ ở vị trí tiêm hoặc sốt thường nhẹ và nhanh chóng thuyên giảm, nhưng người dân cần được tư vấn kĩ để nhận biết dấu hiệu bất thường, qua đó đảm bảo an toàn tiêm chủng và củng cố niềm tin vào chương trình phòng bệnh não mô cầu.