Ứng viên
Đảng Dân chủ: Bất chấp những lo ngại về tuổi tác của đương kim Tổng thống Joe Biden (ở tuổi 81, ông là tổng thống lớn tuổi nhất trong lịch sử Mỹ), ông được kỳ vọng sẽ dễ dàng đánh bại đối thủ lâu năm trong vòng sơ bộ - dân biểu Dean Phillips của bang Minnesota.
Đảng Cộng hòa: Số ứng viên đã giảm từ hơn một chục, bao gồm cựu Phó Tổng thống Mike Pence, xuống chỉ còn hai. Ông Donald Trump, 77 tuổi, vẫn có cơ hội lớn dù phải đối mặt các cáo buộc hình sự, bao gồm nỗ lực lật ngược thất bại trong cuộc bầu cử năm 2020. Ông đã phủ nhận cáo buộc mình có hành vi sai trái. Cựu Thống đốc bang Nam Carolina Nikki Haley, 52 tuổi, là ứng viên cuối cùng cạnh tranh với ông Trump.
Các ứng viên độc lập như Robert F. Kennedy Jr., một luật sư từng thúc đẩy các thuyết âm mưu chống vắc xin, nhận được rất ít sự ủng hộ trong các cuộc thăm dò.
Cựu Tổng thống Donald Trump phải đối mặt thách thức ở nhiều bang tìm cách loại ông khỏi cuộc bỏ phiếu sơ bộ vì những hành động của ông xung quanh cuộc nổi loạn ngày 6/1/2021 tại trụ sở Quốc hội. Tòa án ở bang Colorado cấm ông Trump tham gia cuộc bỏ phiếu sơ bộ. Tòa án Tối cao sẽ quyết định xem Colorado có vi phạm Hiến pháp Mỹ hay không khi loại ông khỏi lá phiếu.
Theo khảo sát năm 2023, khoảng một phần tư người Mỹ chưa quyết định sẽ bầu cho ứng viên nào. Ông Biden đang gặp khó khăn trong việc kết nối với giới trẻ và một số cử tri da màu, trong khi ông Trump khiến một số cử tri dao động mệt mỏi với những tuyên bố của ông hồi năm 2020.
 |
Hai ông Joe Biden và Donald Trump có thể tiếp tục cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2024. Ảnh: The Telegraph. |
Các nhóm nhân khẩu học quan trọng giúp quyết định cuộc bầu cử bao gồm phụ nữ ngoại ô thân gần hơn với đảng Dân chủ, cử tri da màu có thể giúp đảng Dân chủ giành chiến thắng và cử tri gốc Latinh mà đảng Cộng hòa đã xâm nhập.
Những ngày và các bang quan trọng
Ngày 5/3: Siêu thứ Ba được coi là ngày quan trọng nhất của quá trình đề cử tổng thống, với số phiếu bầu ở hơn chục bang, bao gồm California, Texas, Bắc Carolina và Virginia.
Ngày 15-18/7: Đại hội toàn quốc của đảng Cộng hòa ở thành phố Milwaukee.
Ngày 19-22/ 8: Đại hội toàn quốc của đảng Dân chủ ở thành phố Chicago
Ngày 5/11: Ngày bầu cử.
Ngày 20/1/2025: Ngày nhậm chức.
Ứng viên dự kiến tập trung vào các bang chiến trường Arizona, Georgia, Michigan, Pennsylvania và Wisconsin - những bang đã chuyển sang ủng hộ ông Biden vào năm 2020 sau khi ủng hộ ông Trump vào năm 2016. Bắc Carolina và Nevada sát nút trong các cuộc bầu cử gần đây và cũng sẽ cạnh tranh gay gắt.
 |
Tổng thống Mỹ Joe Biden. Ảnh: Reuters. |
5 vấn đề lớn
Phá thai đã trở thành một vấn đề thắng lợi đối với các đảng viên đảng Dân chủ kể từ khi Tòa án Tối cao năm ngoái lật ngược phán quyết Roe kiện Wade, chuyển tính hợp pháp của việc phá thai trở lại các tiểu bang. Ông Trump chưa bày tỏ quan điểm rõ ràng về việc phá thai.
Tổng thống Biden coi cuộc bầu cử là thời điểm bước ngoặt cho nền dân chủ Mỹ, đồng thời cho rằng cựu Tổng thống Trump, người đã tung ra những tuyên bố sai sự thật về gian lận bầu cử và coi nhẹ vụ tấn công vào Điện Capitol ngày 6/1/2021, có thể đe dọa tương lai của đất nước nếu ông quay trở lại Nhà Trắng. Ông Trump nói rằng Tổng thống Biden đang “gây sợ hãi”.
Kinh tế
Trong khi cách nhìn về nền kinh tế đang trở nên lạc quan hơn, phần lớn cử tri không tin tưởng vào vai trò quản lý của ông Biden và vẫn lo lắng về giá cả cao.
Tổng thống Biden đã dựa vào các chính sách thời Trump để cố gắng ngăn chặn người nhập cư nhưng cũng cố gắng tạo ra những con đường hợp pháp cho họ nhập cảnh. Ông Trump từng hứa trục xuất những người nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ với số lượng lớn nhất từ trước đến nay, tuyên bố sẽ từ chối trao quyền công dân cho hàng chục nghìn người sinh ra ở Mỹ và sử dụng những lời lẽ mang tính kích động, như nói rằng những người ở Mỹ bất hợp pháp đang “đầu độc máu của người dân đất nước chúng ta”.
Đối ngoại
Cuộc chiến của Israel chống lại Hamas và cuộc chiến ở Ukraine đang thu hút sự chú ý của tổng thống Mỹ trong khi tổng thống cũng phải để ý các vấn đề trong nước mà cử tri Mỹ quan tâm nhất. Chính quyền Tổng thống Biden và các ứng cử viên đảng Cộng hòa ủng hộ Israel. Về xung đột Ukraine-Nga, ông Trump đã từ chối cam kết tiếp tục nỗ lực của ông Biden để giúp Kiev chống lại Mátxcơva.
 |
Một đoàn xe quân sự của Israel trên đường biên giới với Dải Gaza ngày 15/10/2023. Ảnh: Getty Images. |
Vai trò đại cử tri
Cử tri đoàn trao quyền lực lớn hơn cho cử tri ở các bang nhỏ hơn. Hệ thống chỉ định một số lượng đại biểu nhất định cho mỗi bang dựa trên dân số, nhưng vì mỗi bang có ít nhất ba đại cử tri nên các bang nhỏ hơn sẽ có nhiều ảnh hưởng hơn.
Wyoming, với dân số khoảng 580.000 người, có ba phiếu đại cử tri, nghĩa là mỗi đại cử tri có khả năng đại diện cho khoảng 193.300 người. Tại California, nơi có khoảng 39 triệu người và 54 phiếu đại cử tri, mỗi đại cử tri đại diện cho khoảng 723.000 người.
Ông Biden vào năm 2020 đã giành được bảy triệu phiếu phổ thông và 306 phiếu đại cử tri (so với 232 phiếu đại cử tri của ông Trump).
 |
Ông Donald Trump phát biểu ngày 29/10/2020 tại thành phố Tampa. Ảnh: Getty Images. |
Những kịch bản khó xảy ra
Ian Bremmer, chủ tịch và người sáng lập Eurasia Group và GZERO Media, nhận định: “Những người ủng hộ ông Biden lo lắng về sự kết thúc của nền dân chủ. Những người ủng hộ ông Trump lo ngại đảng Dân chủ muốn tống cựu tổng thống vào tù. Và có rất nhiều đối thủ (Nga, Iran và Triều Tiên) không muốn gì hơn ngoài việc chứng kiến thêm sự hỗn loạn từ người Mỹ.
Điều đó có nghĩa là những nỗ lực nhằm phá hoại cuộc bầu cử có thể thành công và có thể đến từ nhiều tác nhân khác nhau - từ tấn công mạng, tin giả và thông tin sai lệch sâu sắc đến tấn công vật lý vào quá trình và hoạt động giám sát bầu cử, và/hoặc tình trạng bất ổn hàng loạt, can thiệp bạo lực, thậm chí cả khủng bố nhằm gây rối bỏ phiếu vào ngày 5/11. Không có mục tiêu nào quan trọng về mặt địa chính trị hơn cuộc bầu cử sắp tới của Mỹ, vốn dễ bị tổn thương do kinh nghiệm và nguồn lực tập trung vào an ninh bầu cử còn hạn chế”.
Mathew Burrows, người đứng đầu chương trình của Trung tâm Tầm nhìn Chiến lược thuộc Trung tâm Stimson, cựu giám đốc dự báo của Sáng kiến Chiến lược Scowcroft thuộc Hội đồng Đại Tây Dương, nói: “Giả định rằng Trung Quốc kiểm dịch, cắt đứt thương mại với đảo Đài Loan (Trung Quốc), làm tăng thêm quyết tâm độc lập của Đài Loan và ngay khi chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ nóng lên vào tháng 10, Trung Quốc bắt đầu một chiến dịch quân sự. Chính quyền Biden cảm thấy không có lựa chọn nào khác ngoài việc tăng cường phòng thủ quân sự cho hòn đảo. Khả năng lãnh đạo mạnh mẽ của Tổng thống Biden làm thay đổi động lực của các cử tri độc lập khỏi ứng viên Trump…
Một kịch bản khác là dưới sức nặng của khoản nợ khổng lồ, tốc độ tăng trưởng chậm và thị trường bất động sản suy thoái, Trung Quốc phải hứng chịu một cuộc khủng hoảng tài chính tương tự cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2008 ở Mỹ. Khi đó, những tai ương của Trung Quốc không chỉ giới hạn ở Trung Quốc hay châu Á mà còn lan rộng, gây ra suy thoái kinh tế toàn cầu. Ở Mỹ, lạm phát biến mất, nhưng với sự thiếu tự tin ngày càng tăng, tỷ lệ thất nghiệp bắt đầu tăng cao ngay khi chiến dịch bầu cử đang diễn ra. Ông Biden không phải chịu trách nhiệm, nhưng giống như các tổng thống Mỹ khác sắp tái tranh cử, nền kinh tế nghèo nàn càng làm giảm uy tín của ông”.
 |
Một binh sĩ Ukraine. Nguồn: Forbes. |
Charlie Sykes, Tổng biên tập của Bulwark và là người dẫn chương trình Bulwark Podcast, nhận định: “Hãy gác lại những sự kiện Thiên nga đen hiển nhiên có thể xảy ra vào năm 2024: ám sát, đau tim, đột quỵ… Chúng ta cũng hãy giả định rằng cả năm sẽ có một loại Thiên nga đen với việc một ứng viên phải đối mặt với các phiên tòa về 91 tội danh…
Còn gì tệ hơn được nữa đây? Quá nhiều, bởi vì chúng ta đang sống trong một thời đại hỗn loạn và mong manh.
Chúng ta có thể thấy những cuộc bạo loạn giống như năm 1968 tại các đại hội đảng lớn và có lẽ là một thảm họa nhân đạo ở biên giới.
Trên bình diện quốc tế, chúng ta có thể chứng kiến sự sụp đổ của một Ukraine bị bỏ rơi và cuộc tấn công đảo Đài Loan (Trung Quốc) sau đó. Chúng ta có thể thấy mình đang trên bờ vực của một cuộc đối đầu hạt nhân trong bối cảnh cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu sẽ làm lu mờ mọi vấn đề khác.
Vào năm 2020, không ai hình dung được một đại dịch toàn cầu, nhưng vào năm 2024, chúng ta có thể bị tấn công bởi một loại virus kỹ thuật số toàn cầu. Điều gì sẽ xảy ra nếu máy tính và vệ tinh ngừng hoạt động? Thậm chí trong vài ngày? Điều gì sẽ xảy ra nếu virus tấn công hệ thống ngân hàng thế giới, làm bốc hơi hàng nghìn tỷ đô la của cải?
Và vì chúng ta đang dự tính về Ngày tận thế kỹ thuật số, có lẽ chúng ta nên chuẩn bị tinh thần cho những hành vi giả mạo do AI (trí tuệ nhân tạo) tạo ra có thể xảy ra vài ngày trước cuộc bầu cử”.
