Hướng sinh kế mới từ chuyến đi tình cờ
Ông Tống Văn Chiến (trú tại xóm Bãi Sở) là một trong những người tiên phong nuôi dúi ở xã Tam Quang (Nghệ An). Trước đây, sinh kế chính của gia đình ông cũng giống như bao hộ dân miền núi khác từ trồng lúa nương, trồng keo đến nuôi vài con gia súc nhỏ lẻ. Thu nhập bấp bênh, phụ thuộc nhiều vào thời tiết, thị trường.
Cách đây hơn hai năm, trong một chuyến đi thăm người thân tại tỉnh Thanh Hóa, ông Chiến được giới thiệu tham quan một mô hình nuôi dúi thương phẩm. Ban đầu chỉ là sự tò mò, nhưng càng tìm hiểu, ông càng bị thuyết phục. “Thấy con dúi dễ nuôi, không kén thức ăn, ít bệnh, mà giá bán lại cao. Tôi nghĩ ngay điều kiện ở Tam Quang mình rất phù hợp. Thức ăn có sẵn, khí hậu mát mẻ, yên tĩnh”, ông Chiến kể.
Quyết tâm học hỏi, ông trực tiếp vào tận trại nuôi để xem cách làm chuồng, cách cho ăn, chăm sóc. Để có được 6 con dúi giống đầu tiên mang về quê nuôi thử nghiệm, ông phải thuyết phục chủ trại rất lâu. “Họ sợ mình nuôi không được, làm hỏng giống. Tôi năn nỉ mãi họ mới bán cho”, ông cười nhớ lại.
Khác với nhiều mô hình chăn nuôi đòi hỏi vốn đầu tư lớn, nuôi dúi đơn giản và không tốn chi phí cho việc làm chuồng trại. Ông Chiến tận dụng những viên gạch ốp lát cũ, ghép thành từng ô vuông có kích thước khoảng 60x60cm. Mỗi ô là một chuồng nuôi, vừa đủ không gian cho dúi sinh hoạt. “Chuồng không cần cao, chỉ cần chắc chắn, tối và yên tĩnh. Mình sử dụng gạch để dúi không thể cắn phá chuồng được. Còn nếu sử dụng vật liệu khác, dúi sẽ phá chuồng mà thoát ra ngoài. Dúi không thích ánh sáng, không thích ồn ào. Càng kín đáo, chúng càng khỏe. Chuồng được đặt ở những vị trí khuất sau nhà, tránh gió lùa, tránh ánh nắng trực tiếp. Nhờ vậy, đàn dúi thích nghi rất nhanh với môi trường mới”, ông Chiến giải thích.
Thức ăn cho dúi cũng vô cùng đơn giản. Những thứ sẵn có quanh nhà như thân tre, thân mía, ngô, cỏ voi đều trở thành nguồn thức ăn chính. Theo ông Chiến, người nuôi chỉ cần chú ý cho ăn cây tươi, đủ độ già, không bị khô. Ngoài ra, giai đoạn dúi sinh sản thì bổ sung thêm ngô, mía để chúng khỏe hơn. Nhờ vậy, đàn dúi sẽ sinh trưởng tốt.
Theo ông Chiến, nuôi dúi không tốn nhiều công sức. Mỗi ngày, ông chỉ dành khoảng 2 tiếng để cho ăn và kiểm tra chuồng trại. Trung bình 3-4 ngày mới vệ sinh chuồng một lần. “Nuôi lợn, nuôi gà phải dọn dẹp suốt ngày, lo dịch bệnh. Còn nuôi dúi thì nhàn hơn rất nhiều”, ông chia sẻ.
Từ 6 con giống ban đầu, đến nay gia đình ông Chiến đã phát triển lên 60 chuồng nuôi với khoảng 130 con dúi. Ông đang nuôi 3 loại chính gồm dúi mốc, dúi má đào và dúi bản địa. Mỗi năm, gia đình ông xuất bán hàng chục cặp dúi giống và dúi thương phẩm. Hiện nay, dúi giống được bán với giá từ 750.000 - 800.000 đồng/kg, còn dúi thương phẩm dao động từ 350.000 - 380.000 đồng/kg. Đặc biệt, đầu ra rất thuận lợi. Các nhà hàng trên địa bàn và vùng phụ cận thường xuyên tìm về đặt mua. “Có bao nhiêu họ cũng lấy hết”, ông Chiến cho biết.
Tạo sinh kế cho cộng đồng, mang cơ hội cho thanh niên miền núi
Không chỉ làm giàu cho gia đình, ông Chiến còn sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm, hướng dẫn kỹ thuật cho bà con trong xã và các địa phương lân cận. Nhiều hộ dân, thanh niên trên địa bàn sau khi đến tham quan, học hỏi đã mạnh dạn đầu tư nuôi dúi. Thời gian đầu tìm hiểu, người dân ai cũng lo, sợ mô hình không thành công. Tuy nhiên, khi đến thấy mô hình của ông Chiến phát triển tốt, mang lại thu nhập tốt, nhiều người tin tưởng, quyết tâm đầu tư xây dựng mô hình để phát triển kinh tế, từng bước vươn lên thoát nghèo.
Từ một mô hình nhỏ lẻ, nuôi dúi dần trở thành hướng đi mới tại xã Tam Quang. Hiện nay, trên địa bàn xã đã có hàng chục hộ nuôi dúi với quy mô khác nhau, góp phần đa dạng hóa sinh kế, nâng cao thu nhập cho người dân.
Theo đánh giá của chính quyền địa phương, mô hình nuôi dúi đặc biệt phù hợp với thanh niên, người trẻ ở miền núi. Không cần nhiều đất đai, vốn đầu tư ban đầu thấp, thời gian chăm sóc ít, người trẻ hoàn toàn có thể kết hợp nuôi dúi với các công việc khác. Quan trọng hơn, mô hình này giúp thay đổi tư duy làm kinh tế của thanh niên miền núi - từ sản xuất manh mún, tự cung tự cấp sang chăn nuôi hàng hóa gắn với thị trường.
“Thanh niên bây giờ năng động, chịu khó tìm tòi trên mạng, học kỹ thuật nhanh. Nếu được hỗ trợ thêm về vốn, con giống thì nuôi dúi là hướng đi rất triển vọng cho người trẻ”, một cán bộ xã Tam Quang nhận định.
Trong bối cảnh nhiều lao động trẻ miền núi phải rời quê đi làm ăn xa, những mô hình sinh kế tại chỗ như nuôi dúi đang góp phần giữ chân thanh niên ở lại bản làng, làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.
Qua khảo sát thực tế, UBND xã Tam Quang đánh giá nuôi dúi là mô hình phù hợp với điều kiện địa phương: tận dụng nguồn thức ăn sẵn có, chi phí thấp, lợi nhuận ổn định, ít rủi ro dịch bệnh.
Bà Kha Thị Hiền - Phó Chủ tịch UBND xã Tam Quang cho biết: “Dúi thương phẩm hiện được thị trường rất ưa chuộng, đầu ra ổn định. Địa phương đang khuyến khích người dân nhân rộng mô hình, hướng tới nuôi theo quy mô hàng hóa, góp phần giảm nghèo bền vững”.
Hiện nay, một số chương trình, dự án giảm nghèo của địa phương cũng đang quan tâm, định hướng hỗ trợ mô hình nuôi dúi như một sinh kế hiệu quả cho đồng bào miền núi.
Anh Tống Văn Lợi (SN 1996, trú tại xã Tam Quang) - một thanh niên đang theo mô hình nuôi dúi chia sẻ: “Ban đầu tôi cũng lo vì chưa từng nuôi con này bao giờ, sợ đầu ra không ổn định. Nhưng sau khi đến học hỏi trực tiếp mô hình của bác Chiến, được bác hướng dẫn tận tình từ cách làm chuồng đến cho ăn, tôi mạnh dạn nuôi thử. Chỉ sau hơn một năm, đàn dúi phát triển tốt, sinh sản đều, thương lái vào tận nhà thu mua nên rất yên tâm. So với nhiều vật nuôi khác, nuôi dúi ít rủi ro, không tốn nhiều công, phù hợp với thanh niên ở miền núi như chúng tôi. Thời gian tới, tôi dự định mở rộng quy mô, vừa nuôi dúi thương phẩm, vừa gây giống để tăng thu nhập và tạo sinh kế lâu dài ngay tại quê hương”.
Giữa núi rừng miền Tây xứ Nghệ, những chuồng dúi nhỏ bé, lặng lẽ trong bóng tối đang từng ngày mang lại ánh sáng cho cuộc sống của người dân. Không cần những dự án lớn lao, không cần vốn đầu tư quá cao, mô hình nuôi dúi chứng minh rằng: nếu biết tận dụng lợi thế địa phương, mạnh dạn đổi mới tư duy, người dân miền núi hoàn toàn có thể vươn lên làm kinh tế bền vững.
Với người trẻ, thanh niên miền núi, nuôi dúi không chỉ là một nghề, mà còn là cơ hội khởi nghiệp ngay tại quê hương. Từ những viên gạch cũ ghép nên chuồng nuôi giản dị, một tương lai mới đang dần hình thành bền vững hơn, chủ động hơn và đầy hy vọng.
