Thưa ông, Tây Yên Tử là xã mới được thành lập và thuộc diện đặc biệt khó khăn. Ông có thể khái quát bức tranh chung của địa phương trong giai đoạn hiện nay?
Ông Lê Đức Thắng: Xã Tây Yên Tử được thành lập từ ngày 1/7/2025 trên cơ sở sáp nhập thị trấn Tây Yên Tử và xã Thanh Luận. Đây là bước đi lớn trong tiến trình sắp xếp đơn vị hành chính, đồng thời mở ra không gian phát triển mới cho địa phương.
Hiện nay, xã Tây Yên Tử có diện tích tự nhiên hơn 132 km², dân số trên 10.600 người, gồm 11 thôn. Do đặc thù miền núi, địa hình rộng, chia cắt, tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao, xuất phát điểm kinh tế thấp nên Tây Yên Tử vẫn thuộc diện xã đặc biệt khó khăn. Tuy nhiên, điều đáng mừng là chúng tôi có nguồn tài nguyên rừng rất lớn, có giá trị văn hóa – tâm linh đặc sắc gắn với không gian Yên Tử, cùng truyền thống đoàn kết, cần cù của người dân.
Việc sáp nhập vào tỉnh Bắc Ninh đã mở ra cơ hội rất lớn để Tây Yên Tử bứt phá, nhất là trong thu hút đầu tư, phát triển hạ tầng, kinh tế tập thể và du lịch.
Trong bối cảnh đó, xã Tây Yên Tử xác định con đường giảm nghèo bền vững như thế nào, thưa ông?
Ông Lê Đức Thắng: Chúng tôi xác định rất rõ: giảm nghèo bền vững không thể chỉ dựa vào trợ cấp hay hỗ trợ ngắn hạn, mà phải tạo sinh kế ổn định, lâu dài cho người dân. Muốn vậy, phải tổ chức lại sản xuất, phát huy lợi thế bản địa và nâng cao năng lực của cộng đồng.
Tây Yên Tử lựa chọn ba trụ cột chính: kinh tế hợp tác xã – kinh tế rừng – du lịch văn hóa sinh thái, tâm linh và chữa lành. Đây là hướng đi phù hợp với điều kiện tự nhiên, văn hóa và xu thế phát triển xanh, bền vững hiện nay.
Mục tiêu của chúng tôi là đến năm 2027 cơ bản xóa hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều, thoát khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn; đến trước năm 2030 phấn đấu trở thành phường. Để đạt được điều đó, phải tạo ra tăng trưởng thực chất về thu nhập, việc làm và chất lượng sống.
Ông nhiều lần nhấn mạnh vai trò của kinh tế hợp tác. Vì sao HTX được xem là “hạt nhân” trong phát triển của Tây Yên Tử?
Ông Lê Đức Thắng: Thực tiễn ở nhiều địa phương cho thấy, kinh tế hợp tác chính là “chất keo” để tổ chức lại sản xuất, đặc biệt ở vùng miền núi, nơi sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún. Với Tây Yên Tử, nếu từng hộ tự làm thì rất khó tiếp cận thị trường, khó tiêu chuẩn hóa sản phẩm, càng khó thu hút đầu tư.
Chúng tôi kế thừa kinh nghiệm phát triển kinh tế tập thể trước đây của huyện Sơn Động cũ. Giai đoạn 2021–2024, địa phương đã ban hành Nghị quyết chuyên đề về phát triển sản phẩm đặc trưng, OCOP; dành ngân sách khoảng 1 tỷ đồng mỗi năm hỗ trợ chương trình này. Nhờ đó, nhiều sản phẩm đã được xây dựng thương hiệu, bảo hộ nhãn hiệu tập thể như mật ong rừng, măng tre Tây Yên Tử…
Đến nay, từ một “vùng trắng” về OCOP, toàn khu vực đã có 25 sản phẩm OCOP. Đây là nền tảng rất quan trọng để Tây Yên Tử tiếp tục phát triển kinh tế hợp tác theo chiều sâu.
Trong giai đoạn tới, chúng tôi xác định HTX là trung tâm tổ chức sản xuất, gắn kết nông dân – doanh nghiệp – nhà khoa học – thị trường. Các HTX nông lâm nghiệp, dược liệu sẽ đảm nhiệm việc sản xuất theo quy trình, truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu; đồng thời kết nối với doanh nghiệp tiêu thụ và các khu, điểm du lịch.
Tiềm năng rừng được coi là “tài sản lớn” của Tây Yên Tử. Địa phương định hướng khai thác như thế nào để vừa phát triển kinh tế, vừa bảo tồn bền vững?
Ông Lê Đức Thắng: Tây Yên Tử có trên 10.000 ha rừng, phần lớn là rừng đặc dụng thuộc Khu bảo tồn thiên nhiên Tây Yên Tử. Đây không chỉ là “lá phổi xanh” mà còn là kho dược liệu quý, nền tảng cho phát triển kinh tế rừng bền vững.
Chúng tôi xác định rõ quan điểm: không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng. Phát triển kinh tế rừng phải dựa trên bảo tồn, khai thác hợp lý và gia tăng giá trị. Trọng tâm là phát triển các sản phẩm dưới tán rừng như dược liệu, thảo dược, nấm, mật ong, kết hợp trồng rừng gỗ lớn theo tiêu chuẩn bền vững.
Đặc biệt, tri thức bản địa của đồng bào dân tộc Dao về thuốc nam, tắm lá rừng, xông hơi thảo dược là “vốn quý” cần được gìn giữ và thương mại hóa một cách bài bản. Khi được tổ chức thông qua HTX, các sản phẩm này không chỉ nâng cao thu nhập mà còn góp phần bảo tồn tri thức truyền thống.
Du lịch văn hóa tâm linh được xem là hướng đột phá quan trọng. Tây Yên Tử đặt kỳ vọng gì vào lĩnh vực này?
Ông Lê Đức Thắng: Có thể nói, du lịch là một trong những lợi thế nổi trội nhất của Tây Yên Tử. Năm 2025, Quần thể Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới. Đây là cơ hội rất lớn, tạo “cú hích” cho phát triển du lịch văn hóa – tâm linh – sinh thái.
Việc Tây Yên Tử trở thành một phần của tỉnh Bắc Ninh giúp kết nối mạch nguồn văn hóa Lý – Trần, từ Đền Đô đến non thiêng Yên Tử. Không gian phát triển được mở rộng, liên kết vùng thuận lợi hơn, đặc biệt trong bối cảnh tỉnh đang đầu tư mạnh cho hạ tầng giao thông và các trục kết nối lớn.
Chúng tôi định hướng phát triển du lịch theo hướng bền vững, không ồ ạt, lấy cộng đồng làm trung tâm. Các HTX du lịch cộng đồng, HTX dịch vụ chăm sóc sức khỏe sẽ đóng vai trò kết nối tài nguyên rừng, không gian tâm linh với nhu cầu trải nghiệm, nghỉ dưỡng, chữa lành của du khách.
Hiện nay, Khu du lịch tâm linh – sinh thái Tây Yên Tử đón gần 1 triệu lượt khách mỗi năm. Đây là thị trường rất lớn để tiêu thụ sản phẩm OCOP, sản phẩm dược liệu, dịch vụ lưu trú, ẩm thực địa phương. Thời gian tới, xã Tây Yên Tử sẽ thu hút đầu tư các mô hình như viện dưỡng lão, du lịch chăm sóc sức khỏe, du lịch chữa lành gắn với thiên nhiên và văn hóa bản địa.
Để hiện thực hóa mục tiêu trở thành phường trước năm 2030, Tây Yên Tử đặt ra những chỉ tiêu và giải pháp gì?
Ông Lê Đức Thắng: Hiện nay, xã Tây Yên Tử đạt khoảng 70/100 điểm theo tiêu chí phân loại phường. Mục tiêu của chúng tôi là đạt trên 80 điểm vào năm 2028, tạo nền tảng trở thành phường trước năm 2030.
Một số chỉ tiêu quan trọng gồm: tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất bình quân trên 12%/năm; thu nhập bình quân đầu người đạt trên 64 triệu đồng vào năm 2030; 90% dịch vụ công trực tuyến mức độ cao; 80% sản phẩm OCOP được tiêu thụ qua sàn thương mại điện tử và kênh du lịch.
Để đạt được, chúng tôi triển khai 5 nhóm giải pháp đột phá: Thứ nhất, đẩy mạnh chuyển đổi xanh và chuyển đổi số trong HTX, sản xuất và quản lý. Thứ hai, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt đào tạo cán bộ quản lý HTX, lao động du lịch, ưu tiên con em đồng bào dân tộc thiểu số.
Thứ ba, tăng cường kết nối liên vùng, đầu tư hạ tầng giao thông, tạo điều kiện thu hút nhà đầu tư chiến lược. Thứ tư, thúc đẩy liên kết HTX – doanh nghiệp – nhà đầu tư du lịch, hình thành chuỗi giá trị khép kín. Thứ năm, bảo tồn văn hóa gắn với kinh tế rừng, làm giàu hệ sinh thái du lịch và bản sắc địa phương.
Xin ông chia sẻ thông điệp cuối cùng về con đường giảm nghèo bền vững và phát triển của xã Tây Yên Tử trong thời gian tới?
Ông Lê Đức Thắng: Tây Yên Tử đang đứng trước vận hội lớn trong không gian phát triển mới của tỉnh Bắc Ninh. Chúng tôi có rừng xanh, có di sản, có bản sắc văn hóa và trên hết là có khát vọng vươn lên của cả hệ thống chính trị và nhân dân.
Con đường mà chúng tôi lựa chọn là phát triển xanh, bền vững, dựa trên kinh tế hợp tác, kinh tế rừng và du lịch văn hóa – tâm linh. Biến “rừng vàng, di sản quý” thành sinh kế ổn định, lâu dài cho người dân, để không ai bị bỏ lại phía sau.
Với quyết tâm chính trị cao, sự đồng thuận của nhân dân và sự quan tâm của tỉnh Bắc Ninh, tôi tin rằng Tây Yên Tử sẽ từng bước thoát khỏi khó khăn, hoàn thành mục tiêu xóa nghèo, trở thành phường trước năm 2030, đóng góp xứng đáng vào sự phát triển chung của tỉnh Bắc Ninh – một cực tăng trưởng năng động, hiện đại và giàu bản sắc của đất nước.
Xin cảm ơn ông!
