“Trận đấu sinh tử” nhằm mục đích từ thiện
Trận đấu đầu tiên được tổ chức để quyên tiền làm từ thiện. Được gán mác “sinh tử chiến” nhưng thực tế diễn ra không như vậy, dù có đổ máu. Tuy nhiên, màn so tài chóng vánh này đã đánh thức sự hứng thú với võ thuật đã ngủ đông nhiều thập kỷ, truyền cảm hứng cho một thế hệ các võ sĩ trẻ, trong đó có Lý Tiểu Long (Bruce Lee).
Trận đấu được coi là màn so tài MMA đầu tiên trên thế giới là giữa võ sư Wu Gongyi (Thái cực quyền) và Chen Kefu (Bạch hạc quyền) ngày 17/1/1954 ở Macao.
Tính đến thời điểm đó, đây thực sự là đợt khuếch trương thi đấu võ thuật lớn nhất. Nó khiến cả Hong Kong phấn khích. Nó truyền cảm hứng cho một thế hệ tìm tới võ thuật và cuối cùng trực tiếp dẫn tới các chương trình thi đấu võ thuật đối kháng lớn trên thế giới ngày nay.
“Báo chí đưa tin đó là trận chiến sinh tử. Đúng hay sai, chúng tôi không thực sự quan tâm. Trận đấu là điều thú vị nhất mà chúng tôi từng nghe”, cụ ông Wai Kee Shun (lúc đó là thanh niên) kể. Sau trận đấu đó, Wai bắt đầu sự nghiệp trong đơn vị giúp định hình các môn thể thao ở Hong Kong trong nhiều thập kỷ.
Hồi đó, võ sư Thái cực quyền Wu Gongyi (53 tuổi) lên tiếng ông sẽ tiếp bất kỳ đối thủ nào. Võ sư Bạch hạc quyền Chen Kefu (34 tuổi), người từ Trung Quốc đại lục sang Hong Kong sau khi hạ gục một đối thủ có mối liên hệ với chính phủ, đã nhận lời thách đấu. Hai người chênh lệch về tuổi tác, trọng lượng đã lên võ đài dựng tạm với một sứ mệnh.
Gần một tháng trước, vào đúng đêm Giáng sinh, một trận hỏa hoạn đã thiêu rụi ngôi làng Shek Kip Mei ở Hong Kong, khiến khoảng 50.000 người trở thành vô gia cư. Trận đấu được tổ chức để quyên tiền xây nhà cho họ.
Hồi đó, chính quyền thuộc địa bảo thủ cấm hầu hết các môn thể thao chiến đấu, trừ boxing kiểu phương Tây. Hình ảnh võ thuật vẫn bị ám đen bởi những sự kiện bạo lực kiểu thế giới ngầm hoặc mang màu sắc chính trị, tôn giáo… có từ thời phong trào Nghĩa Hòa Đoàn (1899-1901).
“Học võ thời đó là phải rất riêng tư, kín đáo. Võ thuật thời đó không có tiếng tốt”, cụ Wai giải thích. Cụ sinh ra trong một gia đình có 24 anh chị em và tất cả đều được chỉ dạy bởi một đệ tử của huyền thoại võ thuật Hoàng Phi Hồng.
Võ sư, thầy thuốc Trung Quốc Hoàng Phi Hồng (1847-1924). Nguồn: Wikipedia. Vì thế, người ta không chọn địa điểm thi đấu ở Hong Kong mà là Macao. “Nhiều tuần trước màn so tài, mọi người đều hào hứng nói về nó”, ông James Elms (cựu cảnh sát Hong Kong) nhớ lại. Đến đầu những năm 1980, ông Elms và cụ Wai tham gia tổ chức giải đấu quyền anh Full Contact Boxing.
“Trận đấu ‘thật’ đến đâu không quan trọng. Một khi bạn nghe đó là trận đấu đến chết, bạn bị mê hoặc đến mụ mị cả người”, ông Elms nói.
Điều này chắc chắn cũng đúng với Lý Tiểu Long. Hồi đó, Lý mới 14 tuổi nhưng đã giao du với các băng nhóm và liên tục so tài trên đường phố. Ba năm sau, Lý có dịp thi đấu quyền Anh với một người bà con của James Elms là Gary Elms.
Gia đình Elms (Gary ở bìa trái, James ở bìa phải ảnh). Nguồn: South China Morning Post.Cuối cùng, khoảng 9.000 người đã tụ tập ở Macao để xem trận đấu sinh tử. Hầu hết khán giả phải bắt chuyến phà 4 tiếng từ Hong Kong vượt qua khu vực đồng bằng Châu Giang.
Dường như khán giả đã thất vọng khi trận đấu chỉ kéo dài khoảng 4 phút, chưa đầy 2 hiệp. Hai võ sư không thi triển các tuyệt kỹ võ công của mình, dù máu đã đổ. Cuối cùng, trọng tài tuyên bố hai bên hòa nhau.
Nhưng kết quả quyên góp thì đúng như mong đợi. Người ta quyên được 200.000 đô la Hong Kong. Báo chí thời đó đưa tin, 40% số tiền thu được dành cho những người bị ảnh hưởng bởi hỏa hoạn, 40% dành cho Bệnh viện Kiang Wu ở Macao và 20% dành cho quỹ từ thiện Tung Sin Tong ở Macao.
Sau một thời gian dài ẩn mình trong bóng tối, võ thuật đã trở lại trong mắt công chúng. “Đó là trận đấu hòa nhưng mọi người đều chiến thắng. Tôi cho rằng, đó là khởi đầu của một thay đổi về não trạng. Đám con trai muốn học võ và đám đàn ông bắt đầu nhìn thấy tiền từ các trận đấu trong tương lai”, James Elms nói.
"Sinh tử chiến" năm 1954 giữa Wu Gongyi và Chen Kefu được coi là trận đấu MMA đầu tiên
Trận đấu chính thức duy nhất của Lý Tiểu Long
Trận đấu chính thức duy nhất của Lý Tiểu Long là với Gary Elms – vô địch quyền anh ở Trường King George V. Lúc đó, Lý là học sinh trường St Francis Xavier và là người thách đấu. Trận tỉ thí diễn ra ngày 29/3/1958 ở nhà thể chất của Trường St George.
Khi học trường La Salle, Lý nổi tiếng theo hai hướng hoàn toàn trái ngược dưới góc nhìn của phe nhóm trong trường – hoặc là kẻ bắt nạt hoặc là người bảo vệ kẻ yếu thế. Cùng với bạn bè quanh khu vực Cửu Long, Lý thỉnh thoảng đi tìm đám thanh thiếu niên người Anh hoặc học sinh nước ngoài ở trường King George V để dụ tỉ thí tranh tài, hoặc đơn giản là xông vào nện cho họ một trận.
Hồi đó, Lý Tiểu Long 17 tuổi, đã thiết lập được danh tiếng võ công, sẵn sàng thi đấu với bất kỳ ai. Lý là thành viên trong đội võ thuật 3 học sinh của Trường St Francis Xavier còn Gary Elms (17 tuổi) đại diện cho Trường King George V đã thắng giải 3 lần liên tiếp ở hạng cân của mình. Kết quả thắng bại đã được phân định sau 3 hiệp đấu.
Lý Tiểu Long chật vật với việc áp dụng kỹ năng kungfu của mình sao cho phù hợp với luật thi đấu quyền Anh và Gary Elms cố tìm cách tránh kiểu tấn công chưa từng gặp trước đó.
Lý Tiểu Long so găng với Gary Elms trong trận đấu chính thức duy nhất của huyền thoại võ thuật Hong Kong. Nguồn: South China Morning Post. Trong cuốn sách về tiểu sử Lý Tiểu Long “Bruce Lee: A Life”, tác giả người Mỹ Matthew Polly đã miêu tả kỹ về trận đấu này. Bạn cùng lớp của hai tay đấm kể rằng, Gary Elms là một đối thủ “rất khó chơi” nhưng rõ ràng không thể đọ được Lý Tiểu Long, lúc đó đã có căn cơ về Vịnh Xuân quyền.
Lý Tiểu Long sau này cho rằng, Gary Elms không bị knock-out là vì kích cơ găng tay không phù hợp làm giảm nhẹ sức mạnh đòn đánh của Lý.
Sau 3 hiệp, Lý được trọng tài tuyên bố thắng cuộc và đây là trận đấu chính thức duy nhất của ngôi sao võ thuật. Sau đó, Lý được sư phụ Diệp Vấn và sư huynh Wong Shun Leung kèm cặp, tiếp tục tham gia nhiều trận tỉ thí đường phố nhưng đều trong vòng bí mật, không có trọng tài.
Lý Tiểu Long và Gary Elms so tài. Nguồn: South China Morning Post. Rời nhà thể chất Trường St George, Lý thề mài sắc kỹ năng của mình, bắt đầu hành trình khám phá thế giới võ thuật, phát triển môn phái riêng Tiệt quyền đạo, trong khi tìm hiểu tất cả các môn thể thao chiến đấu và khuyến khích học trò làm như vậy. Triết lý như vậy sau này truyền cảm hứng cho việc xuất hiện của dòng võ tổng hợp – môn thể thao coi Lý Tiểu Long là “ông nội”.
Đam mê thể thao chiến đấu của Gary Elms bùng cháy trong gia đình, dòng họ ông. Người bà con James Elms sau đó trở thành một trong những người sáng lập giải Full Contact Boxing của Hong Kong. Đây cũng có thể coi là dấu hiệu báo trước sự đi lên của MMA.
Hành trình của Gary Elms đưa ông đi khắp thế giới, từ Úc tới châu Phi, cho đến khi ông từ giã cõi đời ở Anh ngày 1/1/2018, thọ 78 tuổi.
Lý Tiểu Long nhận huy chương sau khi đánh bại Gary Elms. Nguồn: South China Morning Post. Trận tỉ thí tạo ra ngôi sao điện ảnh, Hội Tam hoàng “ăn theo”
Đó là màn so tài giữa Kong Fu-tak và Billy Chow (Chu Tỉ Lợi) ngày 27/6/1983 tại sân vận động Queen Elizabeth II (QEII) ở Hong Kong.
Kong Fu-tak tin rằng, ông sinh ra là để chiến đấu và từ trẻ đã nỗ lực biến niềm tin đó thành sự thật. Đầu những năm 80 của thế kỷ trước, thể thao chiến đấu phát triển ở Hong Kong, chủ yếu trong khuôn khổ giải đấu quyền anh Full Contact Boxing mà Kong Fu-tak là một trong những ngôi sao sáng nhất.
Kong Fu-tak (hàng trước, thứ hai từ bên phải). Nguồn: South China Morning Post. Hằng tháng người ta tổ chức 2 hoặc 3 trận đấu cho các võ sĩ Hong Kong và nước ngoài ở các địa điểm như sân vận động QEII, sân vận động Southorn với những luật lệ riêng do Hiệp hội Trọng tài Full Contact Boxing quy định. Theo đó, các võ sĩ được phép pha trộn các võ phái giống như các giải đấu MMA trên thế giới hiện nay.
Luật thi đấu như vậy giúp các chiến binh như Kong Fu-tak có cơ hội đấm đá theo cách họ thích. Và đêm thi đấu định mệnh 27/6/1993 đã tới. Ông chạm mặt đối thủ Billy Chow, vô địch kick-boxing (Muay Thái) thế giới hạng bán trung (63,5-67 kg), người sau đó trở thành ngôi sao điện ảnh.
“Đó được coi là trận đấu thế kỷ. James Elms và Wai Kee-shun thấy tôi là thanh niên trẻ có tinh thần chiến đấu. Họ ủng hộ, khuyến khích tôi. Tôi đã tỉ thí nhiều lần. Billy Chow là võ sĩ nổi tiếng nhất ở Canada và tôi được gọi là “Kungfu” Tak ở Hong Kong”, ông Kong Fu-tak kể lại.
Billy Chow (trái) và Kong Fu-tak trong trận so găng nổi tiếng. Nguồn: South China Morning Post. Kong hồi trẻ lượm lặt đồ đồng nát mưu sinh trên đường phố Cửu Long, học karate và kungfu rồi tới thủ đô London của Anh để tìm việc. Ông học thêm nhiều loại võ và trở lại Hong Kong với tư cách vô địch Muay Thái.
Sau đó ông so tài với vô địch kick-boxing và karate Mỹ Benny Urquidez biệt hiệu “The Jet” (Phản lực). Ở hiệp 4, ông bị hạ knockout kỹ thuật nhưng vẫn thiết lập được danh tiếng võ sinh hàng đầu thuộc thế hệ của mình.
Trong khi đó, Billy Chow to cao lừng lững là vô địch kick-boxing thế giới, giỏi các kỹ thuật đấm bốc kiểu phương Tây và Thái Lan. Ngay sau đó, ngành điện ảnh Hong Kong biến ông thành tài tử võ thuật với phong cách thực chiến quyết liệt. Trước đó, các cao thủ như Jackie Chan (Thành Long), Sammo Hung (Hồng Kim Bảo) cũng thành danh với điện ảnh.
Trước trận so găng, các chương trình talk show trên truyền hình tập trung nhận định ai sẽ thắng và thắng bằng cách nào. Trong khi đó, báo chí lá cải tập trung đưa tin đồn về các vụ cá độ lên tới cả chục triệu đô la. Các xe tải diễu phố cùng ảnh 2 võ sĩ dán 2 bên thành xe và phát loa kêu gọi mọi người đến xem họ so tài. Hội Tam hoàng cũng góp mặt.
Xe tải diễu phố với ảnh Kong Fu-tak (trái) và Billow Chow (phải). Nguồn: South China Morning Post. “Một số đồng nghiệp bảo tôi rằng, có 3 hoặc 4 đầu rồng (lãnh đạo Hội Tam hoàng) ở đó. Tôi nghe tin, cá độ bên ngoài (phi pháp) lên tới hàng chục triệu đô la”, ông James Elms kể. Elms là cảnh sát và nghề tay trái của ông là tham gia tổ chức thi đấu võ thuật.
“Đó là một trận đấu dữ dội, Billy Chow là một bậc thầy chiến đấu. Chúng tôi giã nhau nhiều lần… Nếu bạn xem video, bạn sẽ thấy chúng tôi cuối cùng kiệt sức. Đó vẫn là khoảnh khắc tự hào nhất trong đời tôi”, ông Kong kể. Cuối cùng, tất cả trọng tài nhất trí phần thắng thuộc về Kong Fu-tak.
Trận so găng máu lửa giữa Kong Fu-tak và Billy Chow năm 1983.
Billy Chow tiếp tục thi đấu đến năm 2007. Sau khi thành công với phim ảnh Hong Kong giai đoạn 1984-2006 (đóng khoảng 70 phim), ông trở lại Canada và dành thời gian cho các phòng gym của mình ở đó và ở Hong Kong.
Kong Fu-tak tiếp tục tranh tài quyền cước đến cuối thập niên 80 của thế kỷ trước và khi giải Full Contact Boxing đóng cửa (dưới sức ép của chính quyền – họ không chấp nhận luật thi đấu của giải), ông trở thành huấn luyện viên. Ông mở một chuỗi trường thể thao mang tên Fu Tak Thaiboxing & Fitness ở khắp Trung Quốc. Ước tính, ông đã dạy cho khoảng 100.000 võ sĩ.
“Tôi muốn trồng người – các thế hệ võ sĩ. Tôi muốn họ chiến đấu vì danh dự và lý tưởng”, Kong Fu-tak nói.
