Thu nhập ổn định từ "lộc rừng"
Tờ mờ sáng, gia đình chị Vừ Y Dua (trú bản Mường Lống 1, xã Mường Lống, Nghệ An) lại tất bật chuẩn bị dao quắm, gùi tre, ít cơm nắm rồi lên đường hướng về phía dãy núi cao phía trước bản, nơi những cây bo bo mọc rải rác. “Từ nhỏ tôi đã được bố mẹ dẫn đi rừng nên con đường này rất quen thuộc. Hàng năm đến mùa thu hoạch bo bo, người dân trong bản đi nhiều lắm. Mình phải tranh thủ đi sớm, nếu đi muộn người khác sẽ hái hết mất”, chị Dua nói.
Bo bo là loại quả nhỏ chỉ bằng đầu ngón tay, khi chín quả có màu vàng nhạt. Từ lâu, quả bo bo đã trở thành sản vật đặc trưng của người Mông ở xã Mường Lống (Nghệ An). Hàng năm, bo bo chỉ chín và cho thu hoạch một mùa, nhưng giá trị kinh tế lại rất đáng kể.
Một ngày chăm chỉ, mỗi người có thể hái được 50–60kg bo bo tươi, dù giá bán chỉ khoảng 10.000 đồng/kg nhưng cũng đủ giúp các gia đình có thêm khoản tiền để trang trải cuộc sống, cho con ăn học.
Hành trình lên rừng thu hái bo bo của người dân nơi đây cũng không hề dễ dàng. Từ bản lên rừng chỉ 3-4km nhưng dốc cao, đất trơn trượt, có đoạn người dân phải bám vào nhánh cây ven đường để leo. Gặp hôm trời đổ mưa, đường trơn, người đi rừng phải nép sát vào lèn đá mới tránh ngã. Nhưng chính những khó khăn ấy lại khiến “lộc rừng” trở nên quý giá hơn bao giờ hết.
Ở bản trung tâm Mường Lống, anh Lầu Bá Lồng xem việc đi rừng như công việc thường nhật. “Ngày khỏe thì đi các vùng núi xa hơn, xuống các khe sâu. Mệt thì mệt, nhưng bù lại thu nhập tốt. Nhờ thu hái bo bo theo mùa mà cuộc sống vợ chồng tôi khá lên nhiều”, anh Lồng nói và cho biết, khi thu hoạch bo bo về, nếu không có thời gian thì người dân sẽ bán quả tươi. Nếu có thời gian, người dân sẽ phơi hoặc sấy thành bo bo khô, khi đó bán sẽ được giá cao hơn nhiều lần. Năm nay quả bo bo khô được thương lái thu mua với giá giao động từ 80.000 đồng đến 90.000 đồng/kg.
Mở hướng sinh kế giảm nghèo bền vững
Ông Hờ Bá Rê - Chủ tịch Hội Nông dân xã Mường Lống cho biết, ngày trước, cây bo bo chủ yếu mọc trong môi trường tự nhiên nên sản lượng không ổn định. Những năm gần đây, người dân trồng bo bo thành những vùng trong rừng nên năng suất cao và ổn định hơn. “Năm nay sản lượng bo bo của người dân thu hoạch nhiều hơn những năm trước. Bên cạnh đó, giá thành thu mua bo bo cũng cao hơn 20%. Có gia đình thu nhập hơn 100 triệu đồng nhờ quả bo bo. Đây là nguồn thu nhập rất lớn đối với dân bản”, ông Hờ Bá Rê nói.
Thu nhập từ quả bo bo tốt nên năm nay, nhiều hộ dân trên địa bàn đã đăng ký mở rộng diện tích trồng bo bo. Địa phương cũng đang hướng dẫn người dân phương pháp, hỗ trợ thêm kỹ thuật để người dân trồng và chăm sóc cây bo bo mang lại năng suất cao. Bên cạnh đó, địa phương sẽ định hướng phát triển cây bo bo thành vùng nguyên liệu, tìm đầu ra ổn định, tạo sinh kế bền vững cho bà con nhân dân.
Ông Nguyễn Văn Hòa - Chủ tịch UBND xã Mường Lống cho biết, mô hình khai thác bo bo theo mùa đã mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt cho người dân. “Với giá bo bo khô 85.000 đồng/kg, đây là nguồn thu tốt cho bà con vùng cao. Nhờ chính sách giao rừng phòng hộ những năm trước, người dân có ý thức bảo vệ và khoanh nuôi rừng, tạo điều kiện phát triển kinh tế từ sản vật tự nhiên”, ông Hòa nói.
Không chỉ tạo sinh kế bền vững, việc gắn kết kinh tế với rừng còn giúp hạn chế tình trạng chặt phá rừng làm nương rẫy, đồng thời khuyến khích bà con trồng và bảo vệ thêm diện tích rừng mới. Nhờ đó, những năm gần đây, Mường Lống và một số xã miền núi trở thành điểm sáng về mô hình giảm nghèo từ nguồn lợi rừng.
Mùa bo bo tuy ngắn nhưng đem lại niềm vui lớn cho nhiều gia đình. Với người dân nơi đây, mỗi chuyến vào rừng không chỉ là kế mưu sinh mà còn là sự gắn bó với thiên nhiên, với “lá phổi xanh” đã nuôi dưỡng biết bao thế hệ.
Giữa đại ngàn rộng lớn, những gùi bo bo đầy ắp không chỉ mang theo mùi thơm núi rừng mà còn chứa đựng ước vọng về một cuộc sống no đủ hơn, bền vững hơn – hành trình người dân miền núi đang từng ngày đi tới bằng chính sức lao động của mình.
