Gần đây, một trường hợp đột quỵ tái phát đã khiến các bác sĩ phải lên tiếng cảnh báo về tâm lý lơ là sau khi hồi phục. Bệnh nhân là nam giới ngoài 60 tuổi, từng điều trị thành công sau một cơn đột quỵ nhẹ. Sau khi ra viện, ông được kê thuốc kiểm soát huyết áp, đường huyết và hẹn tái khám định kỳ.
Tuy nhiên, chỉ 3 tháng sau, ông nhập viện trở lại trong tình trạng nghiêm trọng hơn: liệt nửa người, mất khả năng nói, suy giảm ý thức. Hình ảnh chẩn đoán cho thấy tổn thương não lan rộng, buộc phải điều trị kéo dài và phục hồi chức năng với nguy cơ tàn phế cao.
Theo các chuyên gia, đây không phải là trường hợp hiếm. Nhiều bệnh nhân sau đột quỵ thấy cơ thể dần ổn định thì tự ý ngưng thuốc, bỏ tái khám. Trong khi đó, các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu hay bệnh tim mạch vẫn âm thầm tiến triển và làm tăng nguy cơ tái phát.
Theo Tổ chức Đột quỵ Thế giới (World Stroke Organization), khoảng 1/4 số người từng bị đột quỵ sẽ gặp cơn đột quỵ thứ hai trong đời. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Stroke của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ ghi nhận, nếu không kiểm soát bệnh nền tốt, nguy cơ tái phát đột quỵ là 11% sau 1 năm, gần 20% sau 5 năm và gần 27% sau 10 năm. Đáng lưu ý, lần tái phát thường nặng hơn, để lại di chứng nặng nề và tăng nguy cơ tử vong.
Tại Việt Nam, nghiên cứu đăng trên tạp chí The Lancet Neurology (Anh) năm 2021 cho thấy tỷ lệ mắc đột quỵ là 222 ca trên 100.000 dân mỗi năm - phản ánh gánh nặng bệnh lý lớn trong bối cảnh dân số già hóa và bệnh nền gia tăng nhanh.
Bệnh nền - mối nguy âm thầm làm tăng nguy cơ tái phát
Các chuyên gia nhận định, nguyên nhân chính khiến đột quỵ tái phát thường bắt nguồn từ việc bỏ qua hoặc không kiểm soát tốt bệnh nền. Các bệnh mạn tính không lây như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu và tim mạch thường không có triệu chứng rõ ràng nhưng lại âm thầm gây tổn thương mạch máu não.
Tăng huyết áp là nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ do vỡ mạch máu não, trong khi đái tháo đường làm tổn thương mạch máu nhỏ, cản trở tuần hoàn và tạo điều kiện hình thành mảng xơ vữa. Rối loạn mỡ máu gây tích tụ mảng xơ vữa, thu hẹp lòng mạch, còn tình trạng rối loạn nhịp tim như rung nhĩ làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông gây tắc mạch não.
Nhiều nghiên cứu cho thấy, kiểm soát huyết áp hiệu quả có thể giảm 30-40% nguy cơ tái phát đột quỵ. Với bệnh nhân rung nhĩ, việc dùng thuốc kháng đông đúng chỉ định có thể giảm 50-70% nguy cơ đột quỵ. Những con số này chỉ ra một thực tế rõ ràng: bệnh nền là yếu tố âm thầm nhưng nguy hiểm hàng đầu làm tăng nguy cơ đột quỵ tái phát.
Đừng để đột quỵ có cơ hội quay lại
Một trong những sai lầm phổ biến nhất sau đột quỵ là tự ý ngưng điều trị, không tầm soát định kỳ. Người bệnh thường thấy cơ thể phục hồi tương đối rồi bỏ qua việc theo dõi huyết áp, đường huyết, mỡ máu, trong khi các yếu tố này lại chính là nguyên nhân âm thầm gây tái phát.
Theo khuyến cáo, người từng bị đột quỵ cần được đánh giá sức khỏe định kỳ ít nhất mỗi 6 tháng để được kiểm soát các yếu tố nguy cơ, phát hiện sớm biến chứng và điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời.
Tại Bệnh viện Thuận Mỹ TDM (P. Thủ Dầu Một, TP. HCM), thành viên Tập đoàn y khoa Hoàn Mỹ, chương trình tầm soát đột quỵ chuyên sâu được thiết kế cho cả người có nguy cơ cao và người từng mắc đột quỵ cần kiểm soát tái phát. Người bệnh sẽ được đánh giá toàn diện qua các chỉ số huyết áp, đường huyết, mỡ máu, siêu âm Doppler động mạch cảnh, điện tim… giúp phát hiện sớm tổn thương mạch máu não và các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn.
Toàn bộ quy trình được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ chuyên khoa thần kinh - tim mạch với hệ thống thiết bị hiện đại, hỗ trợ cá nhân hóa phác đồ điều trị và phòng ngừa hiệu quả.
Bên cạnh điều trị y tế, người từng bị đột quỵ cần duy trì lối sống lành mạnh: ăn uống điều độ, giảm muối, bỏ thuốc lá, vận động phù hợp và giữ tinh thần ổn định. Quan trọng nhất là tuân thủ dùng thuốc theo chỉ định và tái khám đúng lịch.
Đột quỵ tái phát thường nặng hơn và dễ để lại di chứng suốt đời. Kiểm soát chặt chẽ bệnh nền, tầm soát định kỳ và điều trị chủ động là cách thiết thực nhất để ngăn chặn nguy cơ này. Đừng để đột quỵ quay lại khi bạn hoàn toàn có thể ngăn chặn nó - bằng kiến thức, ý thức và hành động đúng lúc.
