Bài ca về bản năng sinh tồn
Đạo diễn Inception, ba tập phim Người dơi trở lại, Hiệp sỹ bóng đêm và Hiệp sỹ bóng đêm trỗi dậy hoàn thành ấp ủ từ thời sinh viên-làm phim về cuộc di tản lịch sử trong Thế chiến thứ 2. Khoảng 400 nghìn quân lính của quân đồng minh (Pháp, Anh, Bỉ) bị quân Đức dồn tới bờ biển Dunkirk chờ xóa sổ. Tuy nhiên trước quyết định gây tranh cãi bậc nhất lịch sử của Hitler-không tấn công đến cùng- nên Thủ tướng Anh Churchill kêu gọi chiến dịch giải cứu và đưa khoảng gần 300 nghìn quân lính thoát khỏi Dunkirk qua eo biển Manche về nước Anh.
Dunkirk (Cuộc di tản Dunkirk) là bài ca về bản năng sinh tồn, lòng khoan dung trong cuộc chiến mà đạo diễn người Anh Christopher Nolan dành tặng quê hương. Thực chất của cuộc di tản Dunkirk có thể xem như cuộc trốn chạy của quân lính Anh, nhưng qua những thước phim của Nolan người xem sẽ nghiêng về sự cảm thông nhiều hơn, còn Nolan là người chiến thắng khi làm bộ phim này bởi cơn mưa lời khen tặng dành cho ông. Người Pháp xem phim rất tức giận, bởi đạo diễn dành phần lớn đất cho người Anh, gần như không đả động gì đến hàng chục nghìn lính Pháp ở lại Dunkirk chống trả quân Đức quốc xã. Dunkirk thực là phim chiến tranh không dễ xem, đòi hỏi người xem quan tâm và có những hiểu biết nhất định, nếu không khán giả cũng dễ nhìn quân Anh theo lăng kính hơi tô hồng của đạo diễn.
Cuộc di tản Dunkirk từng được ông Churchill dùng tài hùng biện tâng lên mây rằng “tinh thần Dunkirk” hay sự thất bại vinh quang. Đạo diễn nhìn nhận sự tháo chạy lịch sử này theo hướng bản năng sinh tồn, vì lẽ đó con người không ngần ngại tàn ác, giẫm đạp lên nhau.
Ngoài màu sắc u ám của cuộc chiến, Nolan cố cân bằng nhờ khoảnh khắc đậm tình người, lòng khoan dung đối với những người lính bại trận. Chẳng thế mà ông neo vào tuyên ngôn “Khi họ không thể trở về nhà, nhà sẽ tìm đến với họ” để cắt nghĩa cuộc di tản. Nhiều người lính không dám ngẩng mặt lên vì sợ ánh nhìn kỳ thị-họ là kẻ trốn chạy-không ngờ vẫn được chào đón và yêu thương.
Ở đoạn cuối phim, đạo diễn khéo léo lồng vào những câu nói kinh điển của ông Churchill: “Chúng ta sẽ chiến đấu trên bờ biển, trên những mảnh đất chúng ta đổ bộ, chúng ta sẽ chiến đấu trên các cánh đồng, chúng ta sẽ chiến đấu trên những ngọn đồi. Chúng ta sẽ không bao giờ đầu hàng”.
Kể chuyện thú vị
Không mấy ai nghi ngờ về óc sáng tạo của Nolan, ở Dunkirk không còn những thứ phức tạp như trước, thay vào đó là sự tối giản nhưng không hề đơn giản. Đạo diễn quyết quay phim bằng máy quay Imax 70mm để tạo ra hình ảnh chất lượng trung thực cực cao. Nolan sử dụng các bức vẽ làm nền cho hình ảnh trong một số cảnh quay cần đông người thay vì kỹ xảo.
Christopher Nolan thổ lộ rằng muốn làm bộ phim không đẫm máu. Ông tìm được cách kể thú vị qua ba góc nhìn-trên bờ biển, trên không và từ mặt nước ở ba thời điểm khác nhau. Cuộc chiến nhìn từ ba con người bình thường này tạo nên tổng thể bức tranh Dunkirk trong thời khắc lịch sử: Phi công Farrier (Tom Hardy) trước nhiệm vụ ngăn cản máy bay tiêm kích của Đức thả bom xuống bãi biển Dunkirk và các con tàu khu trục đưa lính Anh thoát thân. Từ bờ biển Dunkirk qua con mắt một anh lính trẻ liều lĩnh tìm đủ lối thoát để về nhà, nếm trải đủ nỗi sợ hãi bom đạm, cái chết và sự tàn nhẫn của đồng loại. Góc nhìn còn lại đầy bao dung của hai cha con thuyền trưởng dân sự nghe theo lời kêu gọi quyết ra khơi.
Hiệu ứng về khói lửa, bom rơi đạn lạc trong Dunkirk không quá nhiều, bù lại đạo diễn đẩy người xem vào không khí ngột ngạt của người trong cuộc. Gần như thời lượng 107 phút đều có âm thanh nền đến tức ngực, rít lên trong tai để tăng sự hồi hộp, bí bách. Cuộc hợp tác lần thứ 6 của đạo diễn với nhà soạn nhạc Hans Zimmer lại chứng minh lựa chọn không thể ăn ý hơn, mang lại hy vọng đề cử Oscar tiếp theo cho Zimmer. Đạo diễn cũng buộc người xem không ngơi phút nào căng mắt nhìn vào màn hình để thu nhận những hình ảnh về một cuộc chiến từ trên không, khi lại đột ngột bổ nhào xuống mặt biển, lúc lại nghẹt thở trước cảnh hỗn loạn trong những phân đoạn chìm tàu và đặc biệt phim kiệm lời thoại.
Dunkirk có mức kinh phí của hàng phim bom tấn-150 triệu USD, được xem là canh bạc lớn của Christopher Nolan. Ngoài Tom Hardy được ghi nhận qua một số vai diễn, ông để cho các diễn viên trẻ, không chuyên như Harry Styles, Fionn Whitehead thử sức. Phim vẫn có gương mặt kỳ cựu Mark Rylance, Kenneth Branagh, nhận được sự đánh giá rất tích cực, với mức điểm phê bình cao-trên 9 điểm tại các trang đánh giá phim có uy tín.
