Trong bối cảnh văn hóa dân gian dần mờ nhạt giữa dòng chảy hiện đại, việc một sinh viên trẻ lựa chọn một tập truyền kỳ ít phổ biến như Nam Hải dị nhân liệt truyện để thực hiện đồ án tốt nghiệp là điều hiếm gặp.
“Mình muốn thử đặt câu hỏi: Nếu những câu chuyện xưa được kể lại bằng hình ảnh gần gũi hơn với thị giác hiện đại, thì liệu có thể chạm đến người trẻ không?”, Nguyễn Thị Quỳnh Anh (ngành Thiết kế Đồ họa, Khoa Mỹ thuật Ứng dụng, trường ĐH Nguyễn Trãi) chia sẻ về động cơ bắt đầu dự án.
Kết hợp giữa kỹ thuật số và tinh thần sơn mài
Ban đầu, Quỳnh Anh dự định theo đuổi phong cách minh họa kỹ thuật số mô phỏng chất liệu sơn dầu. Tuy nhiên, sau quá trình thử nghiệm, cô nhận ra hiệu ứng sơn dầu không truyền tải được hết chất “kỳ ảo – linh dị” của các giai thoại. Cô quyết định chuyển hướng sang một lựa chọn táo bạo: kết hợp kỹ thuật số với cảm hứng chất liệu sơn mài truyền thống, loại hình nghệ thuật có độ tương phản mạnh, sắc độ sâu và ánh kim đặc trưng.
“Sơn mài mang lại cảm giác huyền bí, trang trọng, điều mình cảm thấy rất đồng điệu với tinh thần của bộ truyện truyền kỳ này”, Quỳnh Anh nói.
Mỗi nhân vật trong bộ truyện được minh họa như một cá thể có bản sắc riêng, thể hiện qua hình khối, màu sắc, bố cục và thần thái. Gam màu chủ đạo của từng nhân vật mang dụng ý riêng, giúp người xem dễ dàng cảm nhận khí chất và câu chuyện mà họ mang theo.
Trong đồ án, Quỳnh Anh sử dụng bố cục của một poster điện ảnh hiện đại (Trường Phong Độ) làm nguồn cảm hứng cho một thiết kế chính. Dù giữ lại cấu trúc, cô đã điều chỉnh toàn bộ nội dung, màu sắc và chất liệu thể hiện để đồng bộ với tinh thần đồ án, bảo đảm tính cá nhân hoá.
Nhân vật truyền kỳ trong cách thể hiện đương đại
Quỳnh Anh cho biết nhân vật khiến cô ấn tượng sâu sắc nhất là Lý Thái Tổ – vị vua mở đầu triều Lý. Những yếu tố thần thoại xoay quanh ông như điềm rồng vàng hay chi tiết sinh ra với dấu hiệu lạ kỳ, theo cô, vừa linh thiêng, vừa giàu tính hình ảnh để khai thác trong minh hoạ.
Không chỉ dừng lại ở tranh tĩnh, cô còn thực hiện thêm các đoạn video animation ngắn nhằm mở rộng không gian kể chuyện và tạo tính tương tác trên nền tảng số. Phần âm thanh được sử dụng trong video là bản nhạc The History của Jannik – lựa chọn có chủ đích để tạo bầu không khí cổ – kim giao hòa.
Bên cạnh phần tranh tĩnh, mình còn thực hiện một số đoạn video animation ngắn như một cách mở rộng không gian thị giác và gợi mở chiều sâu của câu chuyện. Trong video, mình đưa trực tiếp các hình ảnh minh họa từ đồ án, gồm: Chân dung nhân vật, bối cảnh và chi tiết biểu tượng vào chuyển động. Thay vì kể lại đầy đủ cốt truyện, mình chọn cách gợi mở: Mỗi chuyển động, khung hình, ánh sáng đều như hé lộ một phần không gian truyền kỳ, để khán giả tự tưởng tượng phần còn lại.
Việc sử dụng chuyển động trong tranh giúp hình ảnh bớt tĩnh tại, có nhịp điệu, đồng thời tạo cảm giác như những nhân vật trong truyện đang bước ra khỏi mặt giấy sống động hơn, gần gũi hơn. Mình lựa chọn phong cách dựng chậm, có điểm dừng và tiết tấu, kết hợp với nhạc nền The History của Jannik để tạo không khí cổ – kim giao thoa: Vừa mang màu sắc linh thiêng, vừa có chiều sâu cảm xúc.
Mình xem video như một phần bổ sung quan trọng trong đồ án, không chỉ để trình bày hình ảnh sinh động hơn, mà còn là một phương thức kể chuyện bằng thị giác - âm thanh, giúp lan tỏa tinh thần truyền thống đến với người trẻ trên nền tảng hiện đại.
“Văn hoá dân gian không nhất thiết phải ‘cũ kỹ’ nếu được kể lại đúng cách. Mình hy vọng đồ án có thể gợi ra sự tò mò và cảm giác gần gũi hơn với văn hoá truyền thống, đặc biệt là với những bạn vốn không quen thuộc với thể loại dã sử, truyền kỳ”, Quỳnh Anh nói.
Từ một đồ án đến định hướng nghề nghiệp
Chia sẻ về quá trình thực hiện, Quỳnh Anh cho biết cô từng gặp nhiều khó khăn trong việc cân bằng giữa tính truyền thống và ngôn ngữ thị giác đương đại. May mắn, cô được giảng viên hướng dẫn – ThS Nguyễn Minh Trang - Phó Trưởng Khoa Mỹ thuật ứng dụng đồng hành sát sao từ khâu thử nghiệm chất liệu đến định hình phong cách kể chuyện bằng hình ảnh. “Cô không chỉ giúp mình về chuyên môn mà còn giúp mình tin tưởng hơn vào lựa chọn thể hiện của chính mình”, Quỳnh Anh nói.
Sau đồ án này, nữ sinh viên cho biết sẽ tiếp tục theo đuổi hướng sáng tạo gắn với văn hóa truyền thống. Cô muốn khám phá thêm những truyền thuyết, huyền thoại của các dân tộc khắp Việt Nam, bởi theo cô, “mọi vùng đất đều có những câu chuyện chờ được kể lại bằng một cách mới”.
“Đồ án này không chỉ là bài tốt nghiệp, mà là một bước chuyển từ người học thành người kể chuyện bằng hình ảnh. Từ những môn học nền tảng như minh họa sách, nghệ thuật chữ, xử lý hình ảnh... mình đã tìm được cách để kể những câu chuyện Việt một cách có chủ đích, có cảm xúc và có bản sắc riêng”.
Trong quá trình thực hiện đồ án, mình cũng dành nhiều thời gian để tìm kiếm tư liệu và học hỏi từ các dự án có liên quan nhằm hoàn thiện hướng tiếp cận của bản thân.
Bên cạnh việc đọc văn bản tập truyện Nam Hải dị nhân liệt truyện, mình chủ động nghiên cứu thêm các tài liệu lịch sử – mỹ thuật để hiểu rõ hơn về bối cảnh văn hóa, phục trang, hình tượng và biểu tượng truyền thống. Đồng thời, mình cũng học hỏi từ các đồ án của các anh chị khóa trước và các tác phẩm sáng tạo liên quan để học hỏi thêm cũng như rút kinh nghiệm trong cách kể chuyện, xử lý hình ảnh và tạo dựng phong cách cá nhân.
Một số tư liệu và nguồn cảm hứng tiêu biểu có thể kể đến như:
– Đại Việt Phong Hoa.
– Hoa văn Đại Việt.
– Đại Việt Cổ Phong.
– Sách Mô típ mây trong truyền thống Việt Nam của Trần Thị Biển
– Đồ án minh họa Truyền kỳ mạn lục của tác giả Lii Zang.
– Âm thanh: Bản nhạc The History của Jannik (YouTube).
– Poster phim Trường Phong Độ.
Với mình, đồ án không chỉ là một bài tốt nghiệp, mà còn là cả quá trình học hỏi và hoàn thiện bản thân – từ cách nghiên cứu tư liệu, thử nghiệm chất liệu đến tìm ra tiếng nói hình ảnh riêng. Quá trình đó giúp mình hiểu rõ hơn những gì bản thân còn thiếu, đồng thời khơi gợi nhiều hướng đi mới mẻ mà trước đây mình chưa từng nghĩ tới. Mỗi bước thử sai, mỗi lần điều chỉnh đều để lại cho mình bài học – không chỉ về mặt kỹ thuật mà còn về tư duy sáng tạo và cách tiếp cận văn hóa truyền thống một cách tôn trọng mà vẫn có cá tính.
Mình xem đồ án này như một cột mốc đầu tiên trong hành trình dài hơn với minh họa và kể chuyện bằng hình ảnh. Trong tương lai, mình sẽ tiếp tục cố gắng phát huy những gì đã tích lũy được, tiếp tục khám phá các chất liệu, câu chuyện và cách thể hiện mới, để ngày càng tiến bộ hơn – cả về tay nghề lẫn bản sắc sáng tạo.
