Hơn 70% trẻ em ở khu công nghiệp không được học các môn năng khiếu
Thảo luận tại hội trường Quốc hội về Chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026–2035, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn TP.HCM) cho rằng lâu nay khi nói đến khó khăn giáo dục, chúng ta thường nghĩ đến vùng sâu, vùng xa, hải đảo. Tuy nhiên, vẫn còn một nhóm đối tượng ít được nhắc đến nhưng chịu thiệt thòi không kém: con em công nhân tại các khu công nghiệp, khu chế xuất.
Theo bà Trân, nhìn bề ngoài, các cháu sống ở đô thị, gần trung tâm tưởng như có điều kiện thuận lợi hơn nhưng thực tế đời sống công nhân còn khó khăn, nhà trọ chật hẹp, môi trường sống không đảm bảo, cha mẹ làm việc tăng ca liên tục, mức thu nhập bấp bênh, không đủ thời gian chăm sóc, hỗ trợ con học hành.
Một điều nữa cũng được nữ đại biểu đoàn TP.HCM nêu ra, là đa phần các gia đình công nhân chỉ ở trong phòng trọ 10 - 12m2, các cháu không có không gian học tập, thiếu kết nối xã hội, không có điều kiện tiếp cận hoạt động ngoại khóa. “So với trẻ em miền núi khó khăn của 2 đối tượng này tuy khác về hình thức nhưng điểm chung là đều chịu thiệt thòi, thiếu môi trường học tập chất lượng, thiếu sự hỗ trợ từ gia đình và thiếu cơ hội phát triển toàn diện, có nơi hơn 70% trẻ em ở khu công nghiệp không được học các môn năng khiếu, ngoại ngữ hay các hoạt động ngoài giờ vì điều kiện kinh tế gia đình không cho phép”, bà Nguyễn Hoàng Bảo Trân nêu.
Từ đó, đại biểu đề nghị chương trình mục tiêu quốc gia phải xác định rõ con em công nhân lao động là một nhóm đối tượng cần ưu tiên hỗ trợ chứ không nằm trong nhóm đối tượng chung chung.
Ngoài chính sách học bổng, đại biểu đề nghị quan tâm, hỗ trợ xây dựng trường công lập gần khu công nghiệp. Bởi hiện nay, nhiều khu công nghiệp tập trung hàng chục nghìn lao động nhưng trường học lại thiếu trầm trọng, trẻ phải đi học xa, sĩ số lớp quá tải.
Đại biểu cũng đề xuất phát triển mô hình trường bán trú linh hoạt, bảo đảm bữa trưa, chỗ học buổi chiều và hoạt động kỹ năng an toàn để cha mẹ yên tâm đi làm, trẻ không bị gián đoạn phát triển. Bên cạnh đó, cần bố trí không gian học tập cộng đồng ngay trong khu nhà trọ, tạo môi trường học ổn định, an toàn.
Cuối cùng, đại biểu đề nghị chương trình phải có chính sách hỗ trợ tâm lý và kỹ năng cho trẻ em di cư – nhóm dễ tự ti, thiếu kết nối và dễ bị bạo lực học đường. Không thể để con em lực lượng lao động nòng cốt của nền kinh tế chịu thiệt thòi về cơ hội và công bằng giáo dục, ngay trong chính các đô thị công nghiệp.
Phát triển giáo dục nghề nghiệp
Đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung (đoàn Hưng Yên) cho rằng, chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026- 2035 của Chính phủ là bước đi quan trọng trong việc hiện đại hóa hệ thống giáo dục và đào tạo với quy mô tài chính lớn và mục tiêu đa chiều.
Đại biểu đánh giá, dự án được thiết kế theo hướng đầu tư trọng tâm, tập trung nâng cấp hạ tầng và trang thiết bị cho các trường cao đẳng, tạo nền tảng để chuẩn hóa hệ thống giáo dục nghề nghiệp, mở rộng quy mô tuyển sinh và đột phá về chất lượng đào tạo.
Giai đoạn 2026–2030 sẽ đầu tư hoàn thiện 18 cơ sở giáo dục nghề nghiệp đóng vai trò trung tâm quốc gia, 12 trung tâm vùng đạt chuẩn ASEAN và quốc tế, đồng thời hỗ trợ khoảng 30 cơ sở đào tạo các ngành nghề mũi nhọn. Giai đoạn 2031–2035 tiếp tục đầu tư 6 trung tâm quốc gia, 12 trung tâm vùng và 90 trường chất lượng cao.
Tuy nhiên, theo đại biểu tổng kinh phí hơn 59 tỷ đồng cho cả hai giai đoạn mới đạt khoảng 7,8% tổng chương trình, chưa tương xứng với nhu cầu đầu tư lớn về xưởng thực hành, thiết bị hiện đại để đạt chuẩn khu vực và quốc tế. Tôi đề nghị Chính phủ nghiên cứu bổ sung nguồn lực và lựa chọn các cơ sở có nền tảng tốt, cam kết dẫn dắt và lan tỏa. Việc phân bổ vốn cần tránh dàn trải, đồng thời tăng cường giám sát tiến độ, có cơ chế hỗ trợ riêng cho địa phương và cơ sở có thu ngân sách thấp.
Song song đó, đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung lưu ý việc hoàn thiện Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) cần giữ nguyên quy định không mở rộng đào tạo trung cấp, cao đẳng cho các trường đại học, trừ những lĩnh vực đặc thù. Các trường đại học đã tiếp nhận trường cao đẳng chỉ nên đào tạo hết khóa hiện tại, không tuyển mới; các đại học nâng cấp nhưng kém hiệu quả cần được xem xét sáp nhập hoặc giải thể.