Chỉ năm trước, gia đình chị Lê Xuân Hiền (47 tuổi, ngụ phường Ngã Bảy, TP.Cần Thơ) từng nằm trong danh sách hộ nghèo của địa phương suốt nhiều năm. Dù 2 vợ chồng chị lam lũ, chịu khó làm đủ nghề, ai thuê gì làm đó, từ thu hoạch lúa tới chặt mía, làm thợ xây… nhưng vẫn không đủ tiền trang trải cho gia đình 4 miệng ăn (2 con gái hiện 9 tuổi và 13 tuổi), nghèo vẫn hoàn nghèo.
Chị Hiền vẫn nhớ về ngày lấy chồng cách nay 14 năm, sau khi ra ở riêng, bên nhà chồng cho anh chị 2 công đất (2.000m2) để làm ăn. Đất ít, chủ yếu làm lúa, thu hoạch không bao nhiêu mỗi vụ, nên hết làm vườn nhà anh chị cùng đi làm thuê. Khi con cái đi học, chồng trở thành lao động chính, chị phải ưu tiên thời gian đưa đón con đi học, sau đó mới đi làm, nên công việc cũng khó đảm bảo thời gian. Để có thêm tiền, ngày làm thuê, tối chị Hiền lại đi bắt ốc đem bán vào sáng sớm.
Sau nhiều năm làm thuê, làm mướn kinh tế vẫn không khá hơn, vợ chồng chị Hiền bàn nhau tìm cách thoát nghèo. Khoảng 6-7 năm trước, qua hội phụ nữ địa phương, chị Hiền được tiếp cận với vốn tín dụng ưu đãi cho hộ nghèo của Ngân hàng Chính sách Xã hội. Với quyết tâm đổi phương kế làm ăn, vợ chồng chị vay 50 triệu đồng mua xe máy để chạy nghề xe ôm, chờ đồ thuê, khi có khách nam chồng chị chở, khi khách nữ chị lại cầm lái. Một ít số vốn còn lại anh chị chi sửa sang lại nhà cửa. Có xe máy tạo thu nhập từ đưa đón khách, rồi từ chỗ đưa đón con đi học, một số người nhờ, chị lại nhận thêm việc đưa đón học sinh hằng ngày. Hiện, mỗi ngày ngoài đưa 2 con mình đi học, chị nhận đưa đón thêm 4 học sinh trong xóm, mỗi tháng có thêm thu nhập 2 triệu đồng. Chỉ sau ít năm cần mẫn chạy xe ôm, làm thêm, vợ chồng chị đã trả được vốn vay mua xe.
Khi có thu nhập ổn định, trả được nợ, vợ chồng chị càng tự tin hơn vào con đường thoát nghèo của mình qua dòng vốn ưu đãi. Thấy 2 công đất trồng lúa không mấy hiệu quả, trong khi phần đất bên cạnh của nhà hàng xóm lại để hoang. Sau nhiều đêm tính toán, trằn trọc tới trời sáng, vợ chồng chị Hiền quyết tâm mượn thêm 3 công đất của hàng xóm để trồng dừa.
Năm 2023, vợ chồng chị Hiền vay 100 triệu đồng vốn ưu đãi cho hộ nghèo của Ngân hàng Chính sách Xã hội Hậu Giang (nay là Cần Thơ) để lên liếp, mua 300 cây dừa giống về trồng. Phần rạch nước dưới tán dừa được anh chị tận dụng thả nuôi thêm cá.
Hiện, vườn dừa của vợ chồng chị Hiền đã bắt đầu cho những trái ngọt đầu tiên, đã mang về thu nhập, cùng với những khoản thu nhập khác và được địa phương hỗ trợ vốn sửa lại căn nhà, từ đầu năm 2025, anh chị đã chính thức thoát khỏi danh sách hộ nghèo của địa phương. Nên kinh tế của gia đình hiện nay đã ổn định, chị vẫn tranh thủ bắt thêm ốc đem bán, nhận đưa đón học sinh để học để thêm thu nhập. Dự kiến, thu nhập những năm tới của vợ chồng chị Hiền sẽ tăng thêm, khi những cây dừa từ vốn giảm nghèo tiếp tục cho ngày càng nhiều trái ngọt.
Số liệu từ Ngân hàng Chính sách xã hội TP. Cần Thơ cho thấy, trong 30 năm qua, tín dụng chính sách xã hội triển khai tại Cần Thơ đã góp phần giúp trên 355.000 hộ thoát nghèo, cận nghèo; thu hút, tạo việc làm cho hơn 445.000 lao động; giúp cho gần 166.000 học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn được vay vốn học tập, không để học sinh, sinh viên nào phải bỏ học vì khó khăn về tài chính.
Vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội còn hỗ trợ xây mới và cải tạo hơn 874.000 công trình nước sạch vệ sinh môi trường ở nông thôn; hỗ trợ mua nhà ở xã hội, xây dựng, sửa chữa gần 49.000 ngôi nhà cho hộ nghèo, nhà trả chậm vùng thường xuyên ngập lũ; hơn 34.000 lượt hộ dân tộc thiểu số vay vốn phát triển sản xuất, chuyển đổi ngành nghề và mua đất sản xuất. Vốn ưu đãi còn giúp 68 doanh nghiệp vay vốn trả lương ngừng việc, trả lương phục hồi sản xuất cho hơn 47.000 lao động bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19...
Bà Trịnh Bích Tuyền, Phó Giám đốc Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội TP. Cần Thơ cho biết, giảm nghèo bền vững là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước và là sự nghiệp của toàn dân, mang tính nhân văn sâu sắc. Nhà nước ta đã có nhiều cơ chế, chính sách và bố trí nguồn lực đầu tư cải thiện đời sống của người nghèo, nhất là tại các vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa. Trong đó, chính sách hỗ trợ vốn tín dụng cho người nghèo và các đối tượng chính sách là đặc biệt quan trọng và được tích cực triển khai góp phần quan trọng thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách, các mục tiêu, nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước đã đề ra về giảm nghèo, tạo việc làm, phát triển nguồn nhân lực, đảm bảo an sinh xã hội.
Vốn tín dụng chính sách, theo bà Tuyền, đã giúp giải quyết những vấn đề căn bản, thiết yếu của cuộc sống cho người nghèo và các đối tượng chính sách khác. Dòng vốn này trực tiếp đẩy lùi và ngăn chặn sự tác động tiêu cực của tín dụng đen đến đời sống của hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo và các đối tượng chính sách khác, nhất là ở vùng nông thôn, dân tộc thiểu số. Thông qua các chương trình tín dụng chính sách, người dân được thụ hưởng có vốn kịp thời để đầu tư phát triển sản xuất, tạo sinh kế, tạo việc làm và trang trải các chi phí đáp ứng nhu cầu thiết yếu của cuộc sống.
Được tiếp cận nguồn vốn ưu đãi của Chính phủ, người nghèo và các đối tượng chính sách khác tập trung đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, tạo sinh kế, tạo việc làm. Từ “vốn mồi” này, nhiều hộ gia đình đã mạnh dạn vay vốn và sử dụng vốn có hiệu quả, vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng. Từ đó, đời sống vật chất, tinh thần của người nghèo và đối tượng chính sách khác không ngừng được cải thiện, giúp họ thêm tự tin, tăng dần vị thế trong xã hội.
Từ năm 2023 đến nay, Ngân hàng Chính sách xã hội chi nhánh Cần Thơ đã thực hiện giải ngân cho trên 20.700 hộ nghèo, cận nghèo vay vốn phát triển kinh tế, tạo việc làm, với số tiền giải ngân trên 952 tỷ đồng. Dư nợ đến hết 30/11/2025 trên 1.572 tỷ đồng, với gần 44.000 hộ còn dư nợ. Dòng vốn này hầu hết giải ngân cho sản xuất, chăn nuôi, dịch vụ, thực hiện các nghề thủ công truyền thống… Từ hỗ trợ vốn sản xuất, kinh doanh đến mục tiêu mang tính chất tiêu dùng như sửa chữa, xây dựng nhà ở, công trình vệ sinh, học tập…
Trong cho vay hộ nghèo, thường về tài sản đảm bảo và rủi ro tín dụng không hề nhỏ, nên người nghèo khó tiếp cận các dòng vốn vay thương mại thông thường. Do đó, vốn tín dụng ưu đãi cho hộ nghèo vay triển khai qua Ngân hàng Chính sách xã hội trở thành kênh tiếp cận vốn chính thức rất quan trọng cho hộ nghèo. Thực tế cũng cho thấy, hộ nghèo vay vốn tín dụng để làm kinh tế, tạo sinh kế vươn lên thoát nghèo lại có tỷ lệ trả nợ gốc và lãi đúng hạn đạt cao.
Ngay từ khi thành lập Ngân hàng Chính sách xã hội, Chính phủ đã ban hành Nghị định 78/NĐ-CP ngày 4/10/2002, quy định việc cho vay của ngân hàng được ủy thác qua các tổ chức chính trị xã hội. Quy định này nhằm đưa vốn tín dụng chính sách đến với người nghèo và các đối tượng chính sách khác một cách nhanh chóng, đúng người. Dòng vốn này giúp người dân sản xuất, kinh doanh, đến mục tiêu mang tính chất tiêu dùng.
Từ thực tế triển khai cho vay vốn tín dụng giảm nghèo ở Cần Thơ, bà Trịnh Bích Tuyền nhìn nhận, hộ nghèo và các đối tượng yếu thế trong xã hội có tính chất rủi ro trong cho vay luôn tiềm ẩn. Để giảm thiểu rủi ro có thể xảy ra trong quá trình sử dụng vốn, Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội TP. Cần Thơ thường xuyên tổ chức tập huấn cho cán bộ của các hội - đoàn thể, cán bộ Ban giảm nghèo, Trưởng ấp/khu vực và Ban quản lý Tổ Tiết kiệm và vay vốn. Qua các lớp tập huấn, các bên tham gia nắm được những chính sách mới, quy định về sử dụng vốn vay, trách nhiệm và nghĩa vụ của cá nhân, hộ gia đình vay vốn. Cùng đó, ngân hàng cũng thường xuyên đôn đốc Hội đoàn thể nhận ủy thác tăng cường công tác kiểm tra, giám sát quá trình sử dụng vốn vay của cá nhân, hộ gia đình. Các bên tham gia cũng thường xuyên báo cáo, tham mưu chính quyền địa phương những khó khăn, vướng mắc trong quá trình ủy thác, ủy nhiệm để có giải pháp chỉ đạo khắc phục và xử lý kịp thời.
Qua đó, công tác cho vay, thu lãi, thu nợ tiền vay khi đáo hạn của các hộ vay được thực hiện tốt. Hộ vay vốn chính sách trả lãi hàng tháng, trả gốc đúng cam kết, tỷ lệ thu hồi nợ gốc tại Cần Thơ đạt trên 90%. Chất lượng tín dụng tương đối ổn định.
Lãnh đạo Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội TP. Cần Thơ nêu thực tế, quá trình cho vay vốn ưu đãi với hộ nghèo, các đối tượng chính sách khác thời gian qua cũng có nhiều thuận lợi, khó khăn.
Bà Trịnh Bích Tuyền cho rằng, về thuận lợi, cấp uỷ, chính quyền các cấp đã xác định hoạt động tín dụng chính sách xã hội, đặc biệt với hộ nghèo là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên trong triển khai kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Từ đó, các địa phương ban hành các kế hoạch triển khai, thực hiện chương trình hành động hằng năm và cả giai đoạn; Thường xuyên chỉ đạo cấp uỷ, chính quyền các địa phương đưa hoạt động tín dụng chính sách vào chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm của địa phương mình.
Bên cạnh đó, thủ tục cho vay đối với hộ nghèo khá thuận lợi, đơn giản. Mạng lưới Tổ tiết kiệm và vay vốn hình thành tại các khóm/ấp. Cùng với việc tổ chức giao dịch tại xã của Ngân hàng Chính sách xã hội đã tạo được hệ thống gần dân, thân thiện và có trách nhiệm, tiết kiệm chi phí giao dịch, đi lại cho người dân. Tất cả với phương châm phục vụ tại nhà và giải ngân tại xã là một bước tiến trong cải cách thủ tục hành chính, hỗ trợ tốt nhất cho người dân, đặc biệt là người yếu thế. Từ đó, đã giúp cho người nghèo và các đối tượng chính sách tiếp cận chính sách tín dụng ưu đãi của Nhà nước thuận lợi hơn.
Dù vậy, bà Tuyền cũng chỉ ra một số khó khăn trong cho vay hộ nghèo, đặc biệt với khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, khi nơi đây đang chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh tác động đến hiệu quả sử dụng nguồn vốn của hộ vay. Một số hộ vay bỏ đi khỏi nơi cư trú hoặc đi làm ăn xa, không có thông tin cụ thể nên gây khó khăn cho việc theo dõi, đôn đốc thu hồi nợ vay khi đến hạn. Một số trường hợp bị rủi ro do nguyên nhân khách quan đã lập hồ sơ, trình cơ quan chức năng đang xem xét xử lý theo quy định.
Với khó khăn trên, Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội TP. Cần Thơ đã báo cáo Chủ tịch UBND cấp xã thành lập Tổ hỗ trợ, rà soát xử lý nợ. Ngân hàng cũng phối hợp với các đơn vị nhận ủy thác rà soát danh sách hộ bỏ địa phương; tham mưu Chủ tịch UBND xã họp Tổ hỗ trợ, rà soát xử lý nợ để xác minh địa chỉ nơi cư trú của hộ vay làm cơ sở đề nghị chính quyền địa phương và Ngân hàng Chính sách xã hội nơi cư trú mới của người vay để đôn đốc trả nợ. Mặt khác, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát sử dụng vốn của cá nhân, hộ gia đình và tăng cường công tác tuyên truyền dưới nhiều hình thức để nâng cao ý thức, trách nhiệm vay vốn của cá nhân, hộ gia đình.