Những ngày này, trên các triền đồi uốn lượn ở xã Thọ Bình (tỉnh Thanh Hóa), người dân tất bật thu hái những búp chè xanh mướt để kịp đưa vào chế biến. Ít ai nghĩ nơi đây trước kia là vùng đất ít mưa, đồi núi khô cằn, đất đai bạc màu, điều kiện khắc nghiệt khiến nhiều loại cây trồng không thể tồn tại lâu dài.
Ba mươi năm trước, người dân Bình Sơn (nay là xã Thọ Bình) bắt đầu trồng chè theo dự án 327 – chương trình phủ xanh đất trống đồi trọc. Khi đó, giống chè cũ cho năng suất thấp, đầu ra không ổn định, nhiều hộ đã phải chặt bỏ. Tuy nhiên, vẫn có những người kiên trì giữ lại, chăm sóc từng gốc chè với niềm tin “vùng đất này sẽ có thương hiệu chè riêng”.
Theo thời gian, niềm tin ấy trở thành hiện thực. Những đồi chè nối dài xanh mướt, búp non mơn mởn phủ kín đất đồi, mở ra một hướng sinh kế mới. Cây chè không chỉ mang sắc xanh trở lại cho vùng đất cằn, mà còn gieo hy vọng giúp người dân thoát nghèo bền vững, làm giàu ngay trên quê hương.
Ông Lê Đình Tú, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ Nông lâm nghiệp Bình Sơn, cho biết HTX hiện có gần 80 ha chè, trong đó 12 ha đạt chuẩn VietGAP với 20 xã viên và hơn 100 hộ liên kết. Các sản phẩm chủ lực gồm chè xanh khô, trà túi lọc và mật ong hoa rừng. Năm 2019, sản phẩm Chè khô Bình Sơn được công nhận OCOP 3 sao, tạo bước đệm quan trọng để thương hiệu lan tỏa trên thị trường.
“HTX đầu tư nhà xưởng, hệ thống kho bảo quản, khu tập kết nguyên liệu và dây chuyền chế biến tự động, nhằm đảm bảo chất lượng đồng đều và tăng năng suất. Đồng thời vận động người dân mở rộng diện tích, đăng ký bảo hộ nhãn hiệu để nâng tầm thương hiệu chè Bình Sơn”, ông Tú nói.
Không chỉ phát triển cây chè, các xã viên còn tận dụng diện tích dưới tán rừng để nuôi ong lấy mật, tạo thêm nguồn thu. Nhờ đa dạng hóa sản phẩm, đến nay HTX Bình Sơn đã có 4 sản phẩm OCOP cấp tỉnh, trong đó chè và mật ong đều đạt 3 sao, minh chứng cho tư duy làm kinh tế năng động của nông dân thời hội nhập.
Một nét đặc biệt của vùng chè Thọ Bình là mô hình “mỗi hộ là một nhà máy chế biến”. Không trông chờ doanh nghiệp lớn, nhiều gia đình đã tự đầu tư máy sao, sấy, đóng gói và hút chân không để chủ động sản xuất, nâng cao chất lượng.
Là một trong số ít hộ ở Bình Sơn duy trì được vườn chè suốt nhiều năm qua, ông Lê Văn Thanh (thôn Đồng Tranh) cho hay, chè Bình Sơn ngon, chất lượng tốt. Với hơn 1,5ha chè, mỗi năm gia đình ông thu hoạch hơn 10 tấn chè tươi, tương đương trên 2 tấn chè khô. Ông đầu tư máy sao, máy hút chân không, đóng gói... giúp nâng cao giá trị sản phẩm, mang lại thu nhập khoảng 400 triệu đồng/năm.
“Cây chè đã giúp người dân nơi đây thoát nghèo. Không chỉ còn là trồng chè mà chúng tôi phải làm ra sản phẩm riêng, thương hiệu riêng. Vì thế làm chè sạch vất vả hơn, nhưng bù lại giá trị cao hơn, bán được dễ hơn. Giờ đây, nhiều hộ trong xã cũng học làm theo, nên vùng chè ngày càng phát triển mạnh”, ông Thanh chia sẻ.
Theo lãnh đạo UBND xã Thọ Bình, toàn xã có khoảng 400 hộ trồng chè. Trong đó 100 hộ sản xuất chè búp, số còn lại làm chè lá. Dù sản xuất quy mô nhỏ, các hộ liên kết chặt chẽ, cùng chia sẻ kinh nghiệm và tìm đầu ra cho sản phẩm. Nhiều hộ tự thiết kế logo, bao bì, nhãn mác, tạo nên sự phong phú cho thương hiệu chè Bình Sơn.
“Xã đang định hướng phát triển du lịch trải nghiệm gắn với vùng chè, như tham quan đồi chè, hái chè, sao chè và thưởng thức trà tại chỗ. Đây là hướng đi mới giúp nâng cao giá trị sản phẩm, tạo việc làm và thu hút du khách đến với vùng chè Thanh Hóa”, lãnh đạo xã cho biết.
Sau nhiều thăng trầm, thương hiệu chè Bình Sơn đã có vị trí vững trên thị trường. Cây chè trở thành “cây vàng” của vùng đất Thọ Bình, giúp hàng trăm hộ dân nâng cao thu nhập, hướng tới làm giàu bền vững.
