Nhiều vướng mắc
Mới đây, ngày 2/6, BHXH Việt Nam đã làm việc với Bộ Y tế, Bộ Tài chính về công tác tuyên truyền và phát triển đối tượng tham gia BHYT. Lãnh đạo Ban Thu (BHXH Việt Nam) cho biết, tính đến hết quý 1/2015, nhóm tham gia BHYT theo hộ gia đình hiện chiếm khoảng 31,45% tổng số người tham gia BHYT, tương ứng 7,76 triệu người, tăng 147.000 so với năm 2014. Mặc dù số tham gia đã tăng so với năm 2014, tuy nhiên việc triển khai BHYT theo hộ gia đình hiện gặp nhiều thách thức do người dân chưa hiểu rõ các quy định mới, kinh tế nhiều hộ gia đình còn khó khăn, việc triển khai thống kê lập danh sách tham gia theo hộ chưa thể thực hiện.
Ngoài ra, người dân muốn tham gia BHYT phải chứng minh tình trạng tham gia BHYT của tất cả các thành viên trong gia đình nên ảnh hưởng đến việc tham gia BHYT. Cùng với đó, công tác thực hiện quy định của pháp luật về cư trú, tạm trú chưa nghiêm túc, còn nhiều hộ gia đình có thành viên đi làm ăn xa hoặc đi nước ngoài không thực hiện khai báo tạm vắng tại nơi cư trú. Do vậy, khi người dân tham gia BHYT theo hộ gia đình khó chứng minh tình trạng tham gia BHYT của tất cả các thành viên trong gia đình nên ảnh hưởng đến việc tham gia BHYT, nhất là với những trường hợp không có nhu cầu mua thẻ BHYT tại nơi cư trú nhưng không có cơ sở loại trừ khỏi diện tham gia BHYT theo hộ gia đình do cơ quan công an không xác nhận tạm vắng.
Việc lập danh sách theo hộ gia đình cũng gặp nhiều khó khăn, do UBND xã, phường chưa xác định được đây là nhiệm vụ bắt buộc UBND xã, phường phải lập, đồng thời hướng dẫn chưa cụ thể cho việc bố trí được cán bộ thực hiện… Mặc dù, BHXH Việt Nam đã có hướng dẫn tạm thời nhưng quá trình triển khai thực hiện vẫn gặp những vướng mắc.
Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền vẫn còn hạn chế, chưa thấm đến tận người dân nên nhiều người chưa hiểu rõ về chính sách BHYT, còn có ý kiến phản hồi, thắc mắc.
Phải tạo thuận lợi cho người dân
Theo lãnh đạo BHXH Việt Nam, để giải quyết các vướng mắc trong giai đoạn đầu thực hiện Luật BHYT 2014, BHXH Việt Nam đã có Công văn số 777/BHXH-BT (ngày 12/3/2015) hướng dẫn một số nội dung về thu BHYT. Tuy nhiên, ngay cả khi đã triển khai thực hiện công văn này, việc triển khai thực hiện vẫn gặp một số vấn đề bất cập. Cụ thể như, việc xác nhận thành viên trong hộ gia đình vẫn còn yêu cầu xuất trình sổ hộ khẩu, sổ tạm trú để chứng minh các thành viên đã tham gia, chưa tham gia…
Hiện, các giải pháp tháo gỡ những vướng mắc trong triển khai BHYT theo hộ gia đình được Bộ Y tế và BHXH Việt Nam thống nhất theo hướng: Các địa phương tập trung triển khai thực hiện Luật BHYT, các Nghị quyết, Đề án về thực hiện chính sách BHXH, BHYT đã được ban hành. Tập trung tuyên truyền, vận động tăng tỷ lệ tham gia BHYT theo hộ gia đình; tăng tỷ lệ bao phủ theo các nhóm đối tượng (cận nghèo, nông dân có mức sống trung bình, người lao động trong các doanh nghiệp, học sinh sinh viên). Hai ngành cũng thống nhất nghiên cứu sửa đổi Công văn số 777 ngày 22/3/2015 của BHXH Việt Nam hướng dẫn một số nội dung thu BHYT theo hướng đơn giản, dễ thực hiện, bỏ quy định hộ gia đình phải xuất trình bản phô-tô giấy tạm vắng, giấy ly hôn…; sớm hoàn thiện mẫu lập danh sách và tập huấn cho đại lý, cho người làm công tác lập danh sách BHYT theo hộ gia đình.
Để thực hiện, BHXH Việt Nam đang dự thảo công văn hướng dẫn tham gia BHYT theo Luật BHYT sửa đổi, bổ sung, trong đó quy định cụ thể về hồ sơ, quy trình kê khai hộ gia đình tham gia BHYT; hồ sơ, quy trình tham gia và cấp thẻ BHYT; hướng dẫn cụ thể từng khâu lập danh sách cho UBND cấp xã, cơ quan BHXH, đại lý thu. Trước mắt, việc tham gia BHYT theo hộ gia đình năm 2015 sẽ được thực hiện theo nguyên tắc hộ gia đình tự kê khai danh sách tham gia theo mẫu do BHXH Việt Nam ban hành và chịu trách nhiệm về những nội dung kê khai để gửi đại lý thu.
Đầu năm 2016, cơ quan BHXH sẽ rà soát, đối chiếu danh sách gia đình tham gia BHYT, danh sách người chưa tham gia BHYT. Trường hợp nào còn người trong hộ gia đình chưa tham gia thì yêu cầu tiếp tục tham gia BHYT theo quy định Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT.
Năm 2014, có 7,5 triệu người tham gia BHYT tự nguyện. Theo báo cáo nhanh của BHXH các tỉnh đến 31/3/2015, số đối tượng tham gia BHYT theo hộ gia đình là: 7,7 triệu người, tăng 2,9% so với cuối năm 2014. Trong 46 tỉnh có số đối tượng tham gia BHYT giảm, chỉ có 17 tỉnh giảm số đối tượng tham gia theo hộ gia đình, 6 tỉnh giảm trên 10% trong tổng số giảm (An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long…).
