Bán đảo Crimea đã về tay Nga, trong khi một loạt thành phố miền đông và nam đang chìm trong bạo lực, dấy lên phong trào đòi ly khai. Ukraine tơi tả, quyền lực chính trị phân rã, kinh tế kiệt quệ, bắt đầu một chặng đường mới đầy chông gai.
Các chuyên gia tính toán, để kinh tế Ukraine không sụp đổ, cần ít nhất 35 tỷ USD. Trước áp lực quốc khố hầu như trống rỗng và những món nợ đến hạn, tuần trước, Thủ tướng tạm quyền Arseniy Yatseniuk đành quyết định đánh thuế tất cả những người có tài khoản từ 4.000 euro trở lên, gọi đó là biện pháp “chia sẻ khó khăn với đất nước”.
IMF, Mỹ, EU cam kết sẽ hỗ trợ tài chính, nhưng kèm theo nhiều điều kiện khắc nghiệt, như phải giảm trợ cấp khí đốt cho dân chúng - một vấn đề mới nghe đã khiến lãnh đạo Ukraine ù tai.
Mùa đông khắc nghiệt nước Nga mới chỉ bắt đầu với Ukraine. Nước này không chỉ nợ Nga hơn 2 tỷ USD tiền khí đốt, các ngân hàng Nga còn cho Ukraine vay khoảng 20 tỷ USD. Nhiều doanh nghiệp, lĩnh vực công nghiệp quan trọng của Ukraine nằm trong sự kiểm soát của các công ty Nga.
Ngoài cung cấp 60% khí đốt cho Ukraine, Nga cũng là nguồn cung một nửa nguyên liệu thô cho công nghiệp Ukraine, trong khi nhập khẩu nhiều loại lương thực, hàng hóa, dịch vụ từ Ukraine.
Trong bối cảnh hai nước căng thẳng, không loại trừ tình huống Nga gia tăng áp lực kinh tế. Nga đã tuyên bố xóa bỏ thỏa thuận giảm giá khí đốt cho Ukraine từ đầu tháng 4 tới.
Đằng sau vụ lật đổ ông Viktor Yanukovych còn ẩn giấu nhiều sự thật khác khiến chính quyền Kiev và phương Tây lo ngay ngáy. Đảng lớn thứ ba trong chính phủ mới Ukraine hiện nay là Pravy Sektor là một đảng cực hữu với khẩu hiệu “Ukraine tối thượng”, cực kỳ xông xáo trong cuộc chiến đường phố.
Lực lượng Pravy Sektor mặc đồng phục và mang biểu tượng giống hệt lính SS của trùm phát xít Hitler. Do nôn nóng muốn đạt được mục tiêu địa chính trị, hất Nga ra khỏi Ukraine, EU và Mỹ đã bỏ qua tất cả để hậu thuẫn cho các nhóm mang tư tưởng dân tộc chủ nghĩa cực đoan này.
Sự trỗi dậy của chủ nghĩa phát xít không chỉ khiến Nga bất an mà còn là mầm mống gây bất ổn nền chính trị Ukraine sắp tới, khi cuộc chiến phe phái bùng nổ vì không thể dung hòa được lợi ích.
Cuối tuần qua, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev cảnh báo chính quyền Kiev không hợp pháp, không có khả năng cải thiện tình hình đất nước, trong khi quyền lực rơi vào tay các nhóm cấp tiến, dân tộc cực đoan và nạn băng nhóm kết cục sẽ khiến nhà nước Ukraine sụp đổ.
Tòa án Hành chính Tối cao Ukraine vừa thụ lý đơn kiện hai nghị quyết của Quốc hội Ukraine, mở đường cho việc tiếm quyền ông Yanukovych. Hiến pháp Ukraine cho phép phế truất tổng thống trong 4 trường hợp: không đủ sức khỏe, từ chức, chết hoặc bị kết tội.
Theo luật sư bên nguyên Volodymyr Olentsevych, ông Yanukovych đều không thuộc 4 trường hợp hiến định trên và luật cũng không cho phép chủ tịch quốc hội lên làm tổng thống. Vụ kiện đòi xem lại việc phế truất ông Yanukovych, khôi phục lại chức vụ cho ông. Nhiều khả năng, vụ kiện sẽ được trình ra Tòa án Hiến pháp Ukraine. Dù khó có khả năng đảo ngược tình thế, song nó củng cố luận điểm của Nga rằng, chính quyền Kiev được dựng lên bất hợp pháp.
Chưa tổng thống Ukraine nào trụ vững nếu không biết khôn khéo giữ cân bằng đông và tây. Chính quyền Kiev trót thách thức Nga để rồi đành bất lực mất Crimea, miền đông và miền nam rơi vào bất ổn, tạo cơ hội cho nước ngoài can thiệp.
Tổng thống Nga Vladimir Putin vẫn có thể ra tay nếu cảm thấy không thể tránh khỏi chiến tranh lạnh mới và Nga sẽ không mất nhiều khi theo đuổi chính sách cứng rắn của mình đối với Ukraine.
