Đi lên từ gian khó
Giữa vùng quê Thọ Lộc Tây (xã Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi), trại nấm bào ngư của anh Nguyễn Hoàng Nam những năm gần đây trở thành điểm đến quen thuộc của người dân trong vùng mỗi khi nhắc đến chuyện làm ăn, thoát nghèo. Nhưng ít ai nghĩ, trước khi có được mô hình ổn định như hiện nay, anh đã từng trải qua nhiều năm tháng thiếu trước hụt sau, chạy vạy từng bữa.
Sinh ra trong gia đình thuần nông, tài sản lớn nhất của vợ chồng anh là mấy sào ruộng. Mùa thuận thì đủ gạo ăn, mùa mất thì thiếu trước hụt sau. Để có thêm thu nhập, anh Nam tranh thủ làm đủ thứ nghề phụ hồ, thợ xây, bốc vác… Ai thuê gì làm nấy, miễn có tiền mang về cho vợ con. “Làm quần quật suốt ngày nhưng cuối cùng cũng chỉ đủ chi tiêu, không dư ra bao nhiêu. Cứ thế hoài thì khó mà khá lên được. Tôi luôn nghĩ phải tìm một hướng đi khác, nhưng lúc đó điều kiện gia đình eo hẹp, không biết bắt đầu từ đâu”, anh Nam nhớ lại.
Chính hoàn cảnh ấy thôi thúc anh tìm một hướng đi mới, phù hợp với điều kiện đất đai, nhân lực và khả năng của gia đình. Sau thời gian tìm hiểu, anh nhận thấy mô hình trồng nấm bào ngư không chỉ phù hợp với diện tích vườn rộng mà còn có thể tận dụng nguồn rơm rạ sẵn có tại địa phương, giảm đáng kể chi phí đầu vào. Quyết tâm theo đuổi mô hình, anh Nam chủ động tham quan nhiều cơ sở trồng nấm trong và ngoài tỉnh, học hỏi kỹ thuật xử lý phôi, chăm sóc trại và các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất nấm.
Từ những kiến thức thu nhặt được, năm 2022, anh mạnh dạn thử nghiệm mô hình trồng nấm trên diện tích khoảng 100 m2. Những lứa nấm đầu tiên cho kết quả khả quan, mở ra cơ hội để anh tính đến bước đi dài hơi hơn. Tuy nhiên, để mở rộng quy mô lên mức có thể tạo thu nhập ổn định, bài toán khó nhất là vốn, bởi gia đình không dư dả, bà con cũng chẳng ai đủ khả năng hỗ trợ khoản tiền lớn như vậy.
Đúng lúc loay hoay tìm hướng, thông qua chính quyền địa phương, anh Nam được giới thiệu chương trình cho vay phát triển kinh tế hộ gia đình của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) Chi nhánh Sơn Tịnh. Nghe qua, anh còn lưỡng lự vì chưa từng vay vốn ngân hàng, sợ thủ tục rườm rà, sợ không trả kịp.
Được cán bộ tín dụng tư vấn, anh quyết định vay 500 triệu đồng, lãi suất 6%/năm. Toàn bộ thủ tục được hỗ trợ nhanh gọn, giúp anh kịp thời triển khai kế hoạch. Có vốn, anh xây thêm hai trại mới, nâng quy mô lên 1.000 m², đầu tư hệ thống phun sương, điều khiển nhiệt ẩm, máy đóng phôi và kho trữ nguyên liệu. Từ đây, mô hình trồng nấm của gia đình bước sang giai đoạn ổn định, bài bản hơn.
Theo anh Nam, trồng nấm bào ngư không quá phức tạp và chu kỳ thu hồi vốn nhanh. Chu kỳ nấm bào ngư khá ngắn, từ lúc đưa phôi vào đến khi thu lứa đầu mất khoảng 1,5–2 tháng. Mỗi phôi có thể cho 7–10 lứa, mỗi lứa cách nhau nửa tháng. Nếu kiểm soát tốt nhiệt độ và độ ẩm, năng suất duy trì ổn định, ít biến động theo mùa.
Mỗi tháng, sau khi trừ chi phí, gia đình anh thu về khoảng 60 triệu đồng tiền lãi, đủ giúp cuộc sống bớt chật vật, có dư để tái đầu tư. “Trước đây mỗi tháng đau đầu vì tiền điện, tiền học cho con. Giờ đỡ rồi, mình làm có lãi, thấy tương lai rõ ràng hơn”, anh Nam chia sẻ.
Nhân rộng mô hình, tạo sinh kế bền vững
Không chỉ cải thiện thu nhập gia đình, trại nấm của anh Nam còn tạo việc làm cho 10 lao động, gồm 5 người làm thường xuyên và 5 người thời vụ chủ yếu là người dân trong xã. Với công việc chủ yếu là chăm sóc, vệ sinh trại, đóng phôi hoặc thu hoạch, họ có thêm nguồn thu nhập ổn định, góp phần giảm bớt khó khăn và cùng địa phương tiến gần hơn mục tiêu giảm nghèo bền vững.
Khi mô hình vận hành ổn định, nhiều hộ dân trong xã tìm đến học hỏi. Anh Nam sẵn sàng chia sẻ từ kỹ thuật đến kinh nghiệm xử lý các sự cố thường gặp. “Tôi cũng từ cái nghèo đi lên nên hiểu ai muốn vươn lên đều cần người chỉ cho hướng làm ăn. Mình giúp được là mừng rồi”, anh Nam nói.
Chính quyền xã Sơn Tịnh cũng cho rằng, mô hình trồng nấm bào ngư của anh Nam không chỉ phù hợp điều kiện khí hậu, tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn, đồng thời tạo nhiều việc làm cho người dân địa phương mà còn mở ra hướng sinh kế ổn định, thoát nghèo bền vững cho nhiều hộ dân.
Anh Nam dự định trong hai năm tới sẽ trả xong nợ và tái đầu tư theo hướng chuyên nghiệp hơn mở rộng trại, nâng cấp hệ thống điều khiển môi trường, thử nghiệm thêm giống nấm mới và dần xây dựng thương hiệu nấm sạch cho địa phương. Tôi mong mô hình này không chỉ giúp gia đình mình ổn định mà còn tạo thêm việc làm, động lực giúp nhiều hộ dân khác cùng vươn lên thoát nghèo bền vững”, anh Nam chia sẻ.
Từ một hộ nghèo quanh năm chật vật, đến chủ trại nấm tạo sinh kế cho nhiều người, hành trình của anh Nam là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của việc kết hợp ý chí vươn lên của nông dân với nguồn vốn tín dụng phục vụ tam nông. Từng tai nấm bào ngư trắng ngần mọc lên trong những dãy trại không chỉ là sản phẩm hàng hóa, mà còn là “trái ngọt” của một hướng giảm nghèo bền vững trên vùng quê còn nhiều khó khăn.
Bà Trần Nhất Vy Hạnh - Giám đốc Agribank Chi nhánh Sơn Tịnh (tỉnh Quảng Ngãi) cho biết, trong những năm qua, với vai trò là ngân hàng thương mại hàng đầu trong lĩnh vực tam nông ở địa phương, chi nhánh đã tập trung hơn 90% tổng dư nợ cho vay vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, nông dân. Nhờ nguồn vốn vay này đã góp phần tạo điều kiện để người dân mở rộng quy mô sản xuất, chăn nuôi, tăng thu nhập cho gia đình, góp phần cải thiện đời sống của người dân, từng bước thay đổi bộ mặt nông thôn, đóng góp vào việc thực hiện thắng lợi các chủ trương, chính sách liên quan đến tam nông tại địa phương.
