Sự thật về tục đốt vàng mã dịp rằm tháng 7

Lễ Vu lan xuất phát từ sự tích Bồ tát Mục Kiền Liên đại hiếu cứu mẹ ra khỏi kiếp ngạ quỷ (quỷ đói). Vu lan trở thành ngày lễ hàng năm để tưởng nhớ công ơn cha mẹ và tổ tiên nói chung, nhắc nhở mỗi người biết trân trọng những gì mình đang có, nhắc nhở bổn phận làm con phải luôn nhớ đến công ơn sinh dưỡng của cha mẹ mà làm những việc hiếu nghĩa để thể hiện tình cảm, lòng biết ơn.

Dịp này trong dân gian còn quan niệm về xá tội vong nhân, vì thế nhiều người sắm sửa lễ vật để cúng chúng sinh, từ tiền vàng, quần áo, đến ô tô, xe máy, nhà lầu... Lễ Vu lan có nguồn gốc Phật giáo nhưng giáo lý nhà Phật không khuyên con người đốt nhiều vàng mã trong dịp này để báo hiếu, thể hiện lòng biết ơn công sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ.

Hộ dân ở phố cổ Hà Thành đỏ lửa đốt vàng mã cúng rằm tháng 7. Ảnh: Duy Phạm.

Tục đốt, rải vàng mã không phải của người Việt Nam, mà có nguồn gốc từ Trung Hoa. Kinh dịch Nho giáo cho biết đời nhà Chu (1.122 trước dương lịch) có một quy định khi họ chết đi, tất cả vật dụng quý giá của họ khi còn sống kể cả thê thiếp, thuộc hạ được sủng ái cũng đều phải chôn theo - tuẫn táng.

Về sau tục lệ này được bãi bỏ. Bắt đầu từ khi có giấy, người Trung Hoa nghĩ đến việc biến chế vàng bạc, áo quần… bằng giấy thay cho đồ thật để đốt đi sau khi cúng kính.

Lúc đầu, việc sử dụng vàng mã chỉ áp dụng trong cung đình, chưa được phổ biến rộng rãi trong đại chúng. Đến triều vua nhà Đường (762) Phật giáo đang trong thời kỳ đạt thịnh.

Nhiều hiểm hoạ khôn lường từ việc lạm dụng đốt vàng mã. Ảnh: Duy Phạm.

Lúc ấy có vị sư tên là Đạo Tăng nhân ngày rằm tháng Bảy (lễ Vu lan) muốn lôi kéo đại chúng về với Phật giáo bèn lợi dụng tục đốt vàng mã, tâu với vua rằng: “Rằm tháng Bảy là ngày xá tội vong nhân, vua Diêm Vương mở cửa xét tội, phúc nên thông sức cho thiên hạ đến ngày ấy đốt cho thật nhiều vàng mã để kính biếu vong nhân”. Vua muốn được lòng dân nên thuận ý nghe theo.

Nhà nghiên cứu phong thủy TS. Nguyễn Văn Vịnh phân tích: “Việc đốt vàng mã sau này mở rộng không chỉ còn đối với người thân đã khuất mà còn đối với cả thần thánh được con người tạo ra. Vì vậy câu chuyện bỏ vàng mã rất nên và cần thiết, nhất là do Phật giáo đề xuất. Bởi Phật giáo không phải tôn giáo có tính mê tín dị đoan hay nhằm mục đích nào đó khác, mà chủ yếu là sự giải thoát con người bằng cách dùng trí tuệ”.

Giáo lý nhà Phật không khuyên con người đốt nhiều vàng mã trong dịp Vu lan để báo hiếu. Ảnh: Duy Phạm.

Những năm gần đây, T.Ư Giáo hội Phật giáo Việt Nam có nhiều hành động quyết liệt nhằm chấn chỉnh các hoạt động lệch chuẩn tâm linh Phật giáo, trong đó có việc ban hành văn bản chỉ đạo việc không đốt vàng mã trong các cơ sở thờ tự, di tích và lễ hội.

Đầu năm 2018, Hội đồng trị sự GHPGVN có Công văn gửi Ban Thường trực Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương lưu ý “nêu cao tinh thần Bồ tát đạo, hướng dẫn đồng bào phật tử và bà con loại bỏ mê tín dị đoan, đốt vàng mã tại các cơ sở thờ tự Phật giáo và các hình thức khác với thuần phong mỹ tục, văn hóa dân tộc và văn hóa Phật giáo...".

Rà soát, hoàn thiện hồ sơ 'Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ' đệ trình UNESCO

23/08/2023

Tranh cãi quanh vụ hầu đồng trong trường Đại học Huế

20/08/2023

Văn khấn và mâm lễ cúng chúng sinh vào tháng 7 âm lịch

20/08/2023