Sinh viên khám phá ngôn ngữ văn hóa ASEAN với Cuộc thi tìm hiểu văn hóa Đông Nam Á 'Way of Wind 2025'

Cuộc thi ghi nhận 50 đội thi với khoảng 200 thí sinh tham gia từ nhiều trường đại học trên địa bàn Hà Nội như Học viện Ngoại giao, Trường Đại học Luật Hà Nội, Trường Đại học Hà Nội, Trường Đại học Ngoại Thương,... Hoạt động thuộc khuôn khổ Sáng kiến Phát triển sinh viên DynaGen Initiative Khóa 6 do Quỹ Vì Tầm Vóc Việt (VSF) phối hợp với Học viện Ngoại giao triển khai, với sự đồng hành của Tập đoàn TH, Ngân hàng TMCP Bắc Á (BAC A BANK) và Báo Giáo dục & Thời đại. Cuộc thi được Câu lạc bộ Đông Nam Á (Học viện Ngoại giao) trực tiếp tổ chức.

Sinh viên học cách “đọc” ASEAN bằng di sản

Khởi động từ tháng 9/2025, Cuộc thi tìm hiểu văn hóa Đông Nam Á Way of Wind 2025 dẫn sinh viên đi qua chuỗi thử thách xoay quanh nghiên cứu văn hóa Đông Nam Á, từ phân tích tư liệu, thiết kế infographic đến đề xuất giải pháp quảng bá một loại hình nghệ thuật dân gian. Mỗi vòng thi không chỉ kiểm tra khả năng thu thập thông tin, tái hiện các loại hình nghệ thuật dân gian, cuộc thi còn khuyến khích người trẻ lý giải giá trị văn hóa từ góc nhìn hiện đại: di sản có thể được hiểu, được kể lại, và được lan tỏa như thế nào trong thời đại số.

Chính sự thay đổi cách tiếp cận này khiến Way of Wind trở thành nơi người trẻ rèn luyện tư duy liên văn hóa, một kỹ năng ngày càng quan trọng trong bối cảnh các quốc gia ASEAN phải tìm điểm chung để đối thoại, dù khác biệt về ngôn ngữ, thể chế hay tôn giáo.

Nhận xét về tầm quan trọng của văn hóa với kết nối khu vực, bà Đinh Thảo, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Quảng bá Di sản Văn hóa Phi vật thể Việt Nam, cho rằng văn hóa từ lâu đã là “cánh cửa mềm” mở ra những cuộc đối thoại cởi mở và bền chặt hơn giữa các quốc gia. Theo bà, việc sinh viên chủ động tiếp cận di sản không chỉ giúp bổ sung kiến thức mà còn tạo nền tảng cho sự thấu hiểu lẫn nhau - yếu tố quan trọng để ASEAN duy trì sự gắn kết.

Văn hóa khu vực trong con mắt người trẻ

Tại vòng thi cuối, bốn đội xuất sắc nhất trình bày đề án quảng bá loại hình nghệ thuật đã được chọn, kết hợp phần phản biện vòng tròn. Các đội thi không chỉ diễn tả lại các loại hình văn hóa một cách đơn thuần, mà đã chủ động đặt lại vấn đề: Di sản có ý nghĩa thế nào trong đời sống hiện đại? Làm sao để những giá trị truyền thống trở thành nguồn cảm hứng cho giới trẻ.

Bốn loại hình văn hóa xuất hiện trong vòng Chung kết gồm: hát Xoan (Việt Nam), múa Legong (Indonesia), múa Khon (Thái Lan) và múa Wayang Kulit (Indonesia).

Dù chọn những hướng tiếp cận rất khác nhau, điểm gặp gỡ giữa các đội thi nằm ở cách không nhìn nhận di sản như những “mẫu vật” tách rời, mà coi đó là phần sống động của đời sống tinh thần cộng đồng, có khả năng tiếp tục được kể lại, làm mới và lan tỏa.

“Chúng mình nhận ra nghệ thuật múa bóng của Indonesia không chỉ là một màn trình diễn thị giác, mà còn là không gian kể chuyện, kết nối cộng đồng và phản ánh niềm tin tôn giáo của người Indonesia,” Hoàng Khánh Linh, Khoa Chính trị Quốc tế & Ngoại giao, Học viện Ngoại giao, thành viên nhóm Kaito Kid đi săn giải, chia sẻ.

Nhóm lựa chọn Wayang Kulit, một loại hình múa bóng của Indonesia, đơn giản vì lượng tư liệu phong phú. Nhưng càng đào sâu nghiên cứu để chuẩn bị cho vòng Chung kết, các thành viên càng ấn tượng hơn với chiều sâu văn hóa của loại hình này.

Khánh Linh cho biết cuộc thi đã cho đội cơ hội “đọc” lại Đông Nam Á dưới một lăng kính mới, nơi nghệ thuật truyền thống phản ánh đời sống tinh thần và gửi gắm hy vọng của các cộng đồng cư dân. Và khi quay trở lại nhìn những loại hình nghệ thuật truyền thống của Việt Nam, các thành viên cũng nhận ra những điểm tương đồng ấy.

Với đề án đạt giải Quán quân, nhóm Pizza 4S muốn đặt người trẻ vào trung tâm của câu chuyện, để đi tìm đáp án cho câu hỏi cần làm gì để một loại hình nghệ thuật truyền thống trở nên gần gũi hơn với thế hệ Gen Z, những người vốn quen với nhịp sống nhanh và phương thức tiếp cận bằng công nghệ số.

“Chúng em muốn nhấn mạnh rằng người trẻ hôm nay không chỉ học và tiếp nhận văn hóa, mà đang trở thành ‘chủ thể tiếp biến’ của những giá trị văn hóa ấy thông qua những phương thức kể chuyện mới,” Đinh Thu Huyền, sinh viên Ngành Châu Á - Thái Bình Dương, Học viện Ngoại giao, đại diện nhóm Pizza 4S chia sẻ. “Từ đó, nhóm muốn lan tỏa hình ảnh thế hệ trẻ Việt Nam có trách nhiệm, chủ động giữ gìn và tiếp nhận tinh hoa văn hóa khu vực để làm giàu thêm cho bản sắc của mình.”

Từ định hướng đó, nhóm xây dựng các hoạt động hướng tới sinh viên gồm các workshop trải nghiệm và ứng dụng công nghệ trình diễn nhằm đưa nghệ thuật Khon của Thái Lan bước ra khỏi phạm vi lễ nghi tôn giáo và trở nên gần gũi hơn với cộng đồng trẻ.

Đánh giá về cách tiếp cận của các đội thi, TS. Nguyễn Phú Tân Hương, Nguyên Phó Trưởng khoa Chính trị Quốc tế và Ngoại Giao, Học viện Ngoại giao, một trong những Ban Giám khảo của cuộc thi nhận định: “Nghiên cứu văn hóa ASEAN không chỉ là mở rộng tri thức, nó còn là cầu nối giúp người trẻ hiểu sâu hơn về chính văn hóa Việt Nam trong tương quan khu vực.”

TS. Tân Hương cho biết thêm, khi sinh viên thể hiện được khả năng tiếp cận nghiêm túc, họ không chỉ học kiến thức mà đang đặt nền móng cho tư duy hội nhập sau này, đồng thời nhấn mạnh những cuộc thi như Way of Wind là cơ hội để sinh viên rèn năng lực quan sát, so sánh và tôn trọng khác biệt văn hóa. Đây là những năng lực cốt lõi mà thế hệ trẻ cần có nếu muốn đóng góp vào giao lưu nhân dân và ngoại giao văn hóa của Việt Nam.

Nhìn tổng thể, Chung kết Way of Wind 2025 không chỉ là sân chơi thuyết trình và phản biện. Cuộc thi cho thấy một thế hệ sinh viên đang học cách bước ra khỏi biên giới quốc gia, tìm kiếm điểm gặp gỡ của ASEAN bằng sự thấu hiểu văn hóa. Trong một ASEAN đa dạng về ngôn ngữ, tín ngưỡng và bản sắc, chính văn hóa, với sự mềm dẻo và khả năng liên kết, đang trở thành “ngôn ngữ chung” của người trẻ. Và qua Way of Wind 2025, có thể thấy thế hệ thanh niên Việt Nam đang bước đầu nói ngôn ngữ ấy một cách tự tin và bản lĩnh hơn bao giờ hết.