Hoa hậu rừng đước
Ngày 16/10/1962, tàu Phương Đông 1 do thuyền trưởng Lê Văn Một và chính trị viên Bông Văn Dĩa chỉ huy đã cập bến Vàm Lũng an toàn. Đây là chuyến tàu đầu tiên của Đoàn tàu không số mang vũ khí từ Bắc vào Nam thành công, chính thức khai thông tuyến đường vận tải chiến lược trên biển - đường Hồ Chí Minh trên biển.
Tính từ chuyến tàu đầu tiên cập bến (1962) đến ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, bến Vàm Lũng đã tiếp nhận an toàn 68 chuyến tàu, mang theo trên 4.400 tấn vũ khí, quân trang, quân dụng từ hậu phương miền Bắc chi viện cho chiến trường Nam Bộ.
 |
| Tượng đài di tích quốc gia đặc biệt đường Hồ Chí Minh trên biển tại bến Vàm Lũng - huyện Ngọc Hiển, Cà Mau. |
Tới dự lễ đón nhận Di tích quốc gia đặc biệt đường Hồ Chí Minh trên biển tại bến Vàm Lũng - huyện Ngọc Hiển có cô Phan Thị Lợi (Út Lợi, ngụ xã Tân Ân, huyện Ngọc Hiển, Cà Mau). Cô Út Lợi còn nhớ cả những lá thư được bộ đội gửi lại khi cô còn trẻ tham gia cách mạng. Thời đó, nhà cô là điểm nuôi các bộ đội Đoàn 962.
Cô Lợi là con gái út trong gia đình 7 anh chị em, trong đó 4 người tham gia kháng chiến, còn má cô ở nhà nuôi bộ đội, nên còn được gọi là "bà má chiến sĩ Nguyễn Thị Hoài". Nhà cô Út Lợi nghèo, hằng ngày những người anh của cô đi biển đánh lưới, giăng câu, xay lúa, giã gạo nuôi bộ đội.
Khi cô Út Lợi mới 13 tuổi, nửa đêm má gọi dậy nấu cơm nuôi bộ đội, lâu dần cũng quen, rồi hiểu chuyện, nghĩ mình cực khổ cỡ nào cũng không bằng mấy anh bộ đội. Vì thế, cô làm được gì cho mấy anh cũng đều rất vui lòng.
Cô Út Lợi được các anh bộ đội của Đoàn 962 gọi đặt cho biệt danh “Hoa hậu rừng đước”, vì thời trẻ cô đẹp người, đẹp nết. Giờ, cô đã gần 80 tuổi, nhưng khuôn mặt vẫn ẩn hiện những đường nét mặn mà của một thời trẻ xuân sắc.
Cho tới giờ, cô Út vẫn giữ gìn, nâng niu nhiều kỷ vật của các anh bộ đội gửi tặng, những lá thư chan chứa bao tình cảm. Trong đó có cả chiếc máy may cô từng dùng may hàng trăm chiếc mũ tai bèo, sửa, vá không biết bao nhiêu quần áo cho cán bộ, chiến sĩ Đoàn 962 - nay vẫn còn chạy rất tốt.
 |
| Mô hình bến tiếp nhận vũ khí Vàm Lũng đường Hồ Chí Minh trên biển. |
Bến cảng lòng dân
Đại tá Khưu Ngọc Bảy - nguyên Trung đoàn trưởng Trung đoàn 962 - cho biết trong kháng chiến, nhiệm vụ của Trung đoàn mở và giữ được bến Vàm Lũng có một phần rất lớn từ nhân dân đùm bọc, che chở, giữ bí mật. Chính tấm lòng sắt son, sự đoàn kết quý báu đó đã tạo nên một bến cảng khác - bến cảng lòng dân.
Đại tá Bảy chia sẻ mỗi lần về lại Vàm Lũng đều nhớ tới 2 người con ưu tú của quê hương Rạch Gốc - Tân Ân, là anh hùng Bông Văn Dĩa, đã đưa được 4 chuyến tàu ra Bắc, vào Nam an toàn và anh hùng Nguyễn Văn Cứng - một trong nhiều thuyền trưởng giỏi của Lữ Đoàn 125 - có 11 chuyến tàu chở vũ khí cập bến an toàn.
Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Nguyễn Minh Luân - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau - cho biết Di tích đường Hồ Chí Minh trên biển (bến Vàm Lũng) được công nhận lần này là di tích quốc gia đặc biệt đầu tiên của tỉnh. Di tích có ý nghĩa, giá trị tinh thần rất lớn trong giáo dục truyền thống của dân tộc cho các thế hệ mai sau. Qua đây cũng tiếp thêm sức mạnh để Đảng bộ tỉnh tiếp tục phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ đặt ra trong năm 2025 và thời gian tới.
"Giá trị về lịch sử của đường Hồ Chí Minh trên biển nói chung và điểm bến Vàm Lũng nói riêng rất lớn. Nếu như người dân nơi đây không hiến đất, không tạo lá chắn cho bến Vàm Lũng này sẽ không có được chiến công vẻ vang như hôm nay. Cùng với đó là sự mưu trí, dũng cảm của các thế hệ đoàn tàu không số trên biển để chuyển vũ khí chi viện cho miền Nam, những con tàu được cho nổ, chấp nhận hy sinh khi bị địch phát hiện. Những hành động cao cả như vậy để lại nhiều bài học quý cho tinh thần quyết chiến, quyết thắng, vì độc lập dân tộc”, ông Luân chia sẻ.
 |
| Cô Út Lợi nâng niu kỷ vật một thời gắn bó với Đoàn 962. |
Ngày 26/11/2024, Thủ tướng quyết định xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt đường Hồ Chí Minh trên biển, với các bến chính gồm Bến K15 – TP. Hải Phòng, bến Vũng Rô – tỉnh Phú Yên, bến Lộc An – tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và bến Vàm Lũng – tỉnh Cà Mau.
