Tôi làm việc muộn và gặp vị khách không mời đó là một con chim én được phóng sinh vào chiều tối đã bay lạc vào phòng. Con chim én đậu trên chồng sách báo, đậu lên máy điều hòa. Tôi mở cửa để chim bay ra nhưng nó đã kiệt sức, không thể cất cánh được nữa.
Cả ngày bị giam hãm trong lồng, đến lúc được phóng sinh, con chim không thể nào trở về với bầu trời của nó. Tôi chẳng còn cách nào khác là nhặt con chim, cho “cô ấy” uống mấy ngụm nước và để ở lan can. Sáng hôm sau, tôi đi làm và nhìn thấy con én vẫn ở hành lang.
 |
| Dù được phóng sinh chim vẫn hoang mang, không đủ sức bay ra khỏi lồng. Ảnh: Nguyên Anh |
Đôi khi tôi nhận ra những con chim được phóng sinh đã bị cắt cụt cánh. Chúng không thể bay xa mà nhảy từng quãng, qua con đường đông đúc, cuối cùng sẽ bị bắt lại để bán cho người khác.
Có lẽ phần lớn chim phóng sinh không thể tìm lại cuộc sống của chính mình. Những người bán chim phóng sinh nói với tôi: “Các loại chim trời bị giăng lưới bắt khi chúng đã trưởng thành nên suốt thời gian bị giam trong lồng chúng không ăn uống gì cả. Chúng tuyệt thực cho đến chết”.
Công việc phóng sinh, tức đem lại sự sống cho những con vật không may mắn bị giam cầm, hóa ra đôi khi lại khiến chúng chết nhanh hơn vì bị đẩy vào môi trường quá khắc nghiệt, xa lạ.
Vào những ngày lễ Tết người ta cũng thường phóng sinh các loài cá. Có người phóng sinh hàng tạ cá ra dòng kênh, nhưng đó là loài cá vốn được nuôi bằng cám ở trong ao. Không rõ chúng có sống nổi trong dòng kênh đen ngòm không có thức ăn?
Chỉ vài ngày sau lễ, một khúc kênh nổi lên xác cá chết trắng ngay dưới chân cầu gần chùa. Lượng cá chết ước đến hàng tạ. Nhiều người nói “Trời quá nóng và nhiệt độ các dòng kênh được bê tông hóa cao hơn nhiều nhiệt độ các ao nuôi ở đồng bằng. Những con cá phóng sinh bị sốc nhiệt và không thể sống đợi đến mùa mưa”.
Việc phóng sinh đã được ghi lại trong giáo lý kinh điển, nhưng hoàn toàn khác ngày nay. Đó là việc các nhà sư mua những con cá ngư ông vừa đánh bắt và trả chúng về lại trên chính dòng sông quê hương. Việc phóng sinh đúng nghĩa là đưa các loài vật về nơi sinh sống tốt nhất, phù hợp nhất, với tình trạng sức khỏe tốt nhất.
Việc phóng sinh trong giáo lý kinh điển trái ngược và “không liên quan” gì với cảnh “chim lồng cá chậu” bị giam cầm đến chết để chờ bán cho người mua phóng sinh.
Những ý nghĩ thiện không thể thay thế việc làm thiện mà người ta thường gọi là hành thiện. Làm thiện bắt đầu từ những việc rất nhỏ tạo dần thành thói quen. Việc nuôi dưỡng lòng yêu thương muôn loài có trong hoạt động phóng sinh, nhưng phải là phóng sinh đúng cách, đúng nghĩa cứu vớt, đem lại sự sống cho muôn loài. Còn nhân danh “phóng sinh” mà làm tổn thương chim cá đó chỉ là biểu hiện của sự vô tâm, ích kỷ, bất thiện.
Xem ra, những đứa trẻ nhạy cảm hơn cả. Chúng thường nói với bố mẹ mua các lồng chim để phóng sinh không phải để cầu sự may mắn phước lộc mà chúng thấy thương những chú chim nhỏ xinh đang thảng thốt trong lồng không rõ số phận sẽ ra sao. Những cánh chim bay lên trong đôi mắt xanh biếc của trẻ thơ.
Trong đêm Nguyên Tiêu, tôi đi bộ quanh một ngôi chùa và nghe trên những lùm cây vô số tiếng chim kêu rất buồn. Tôi giật mình nhận ra, dù được phóng sinh từ chiều, đàn chim vẫn cứ đậu trên những tán cây ngay trên đầu tôi mà không biết bay về đâu, không biết kiếm gì ăn giữa thành phố xa lạ.
Trong đêm xuân, tiếng đàn chim phóng sinh yếu ớt bơ vơ kêu suốt đêm trên hàng cây ám ảnh tôi mãi.
