Chia sẻ tại Diễn đàn Chủ nhật (25/5/2025) do VOV tổ chức với chủ đề: "Vì sao Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cần sớm được thông qua?" ông Cù Huy Quang, Trưởng phòng Hiệu quả năng lượng, Chuyển đổi xanh, Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đối xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) cho biết, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, chiều ngày 5/5/2025, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã báo cáo trước Quốc hội về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả - với nhiều điểm nhấn.
Theo ông Quang, sau 15 năm triển khai thi hành thì chúng tôi nhận thấy trong bối cảnh hiện nay đã có nhiều thay đổi, dẫn đến các quy định của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã bộc lộ nhiều bất cập cần được sửa đổi như: Thiếu những cơ chế ưu đãi, hỗ trợ cho các doanh nghiệp đầu tư nâng cấp, cải tạo dây chuyền sản xuất, mở rộng quy mô sản xuất bằng công nghệ tiết kiệm năng lượng; thiếu những cơ chế hỗ trợ cho những dự án nhằm tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng hoặc giảm phát thải khí nhà kính….
Xin ông cho biết những chính sách lớn được tập trung sửa đổi tại Luật mới lần này?
Trong tờ trình Chính phủ và cũng được Chính phủ thông qua cũng như là Ủy ban thường vụ Quốc hội thông qua, trong dự thảo Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả lần này tập trung vào bốn chính sách lớn.
Chính sách thứ nhất là nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả. Chính sách thứ hai, đó là chính sách về quản lý, phát triển đối với các dịch vụ tư vấn năng lượng, kiểm toán năng lượng, đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Chính sách thứ ba, đó là những quy định về chính sách ưu đãi các công cụ tài chính cho lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Trong chính sách này, một trong những điểm nổi bật đó là chúng tôi đề xuất thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Chính sách thứ tư, đó là chính sách về chuyển đổi thị trường và quản lý hiệu suất, năng lượng các phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng. Đây là 4 chính sách lớn mà chúng tôi dự kiến sẽ sửa đổi, bổ sung trong dự thảo luật lần này.
Ông có thể cho biết những góp ý tại phiên họp thẩm tra dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội ngày 29/4/2025 đã được cơ quan soạn thảo tiếp thu, bổ sung, hoàn thiện như thế nào?
Chúng tôi đã bám sát Nghị quyết số 158 năm 2024 của Quốc hội và rà soát, đối chiếu, đánh giá đến từng nội dung trong 4 nhóm chính sách đối với các quy định của dự thảo Luật để đảm bảo tính đồng bộ, các nội dung sửa đổi phải đáp ứng được yêu cầu thực tiễn quản lý nhà nước và hội nhập kinh tế quốc tế.
Với các nội dung trong Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, chúng tôi cũng đã nghiên cứu kỹ và tiếp thu để sửa đổi, bổ sung các điều trong dự thảo luật nhằm tăng cường đầu tư, sử dụng đa dạng các hình thức, huy động các nguồn lực để đẩy mạnh nghiên cứu khoa học phát triển và ứng dụng công nghệ tiên tiến, đổi mới sáng tạo chuyển đổi xanh về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, phát triển nguồn năng lượng tái tạo để phù hợp với bối cảnh quốc tế và tiềm năng cũng như điều kiện của Việt Nam nhằm góp phần đảm bảo an ninh năng lượng và bảo vệ môi trường.
Chúng tôi cũng nghiên cứu và bám sát những nội dung tại Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và nghiên cứu và xây dựng đề án thành lập Quỹ thúc đẩy việc sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả.
Trong đề án này, chúng tôi cũng đã đề xuất mô hình Quỹ ủy thác cho các ngân hàng thương mại hoặc là một tổ chức tài chính chuyên nghiệp để có thể quản lý, đảm bảo không phát sinh bộ máy và phù hợp việc nhân rộng cho vay quy mô lớn. Điều này giảm các thủ tục hành chính, chuyển dịch mạnh mẽ sang mô hình xã hội hóa, dịch vụ tài chính, giảm thiểu những cơ chế xin cho có thể chúng ta sẽ bắt gặp đâu đó. Chúng tôi đã đề xuất nghiên cứu kỹ những quy định tại Nghị quyết, chúng tôi cụ thể hóa đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước vào trong dự thảo luật lần này.
Tại dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả lần này có nội dung về lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, ông có thể chia sẻ thêm về việc này?
Cơ quan chủ trì soạn thảo đã nghiên cứu rất kỹ việc thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả là cần thiết. Chúng tôi đã ghi nhận được rất nhiều ý kiến của các đại biểu Quốc hội về vấn đề này. Phần lớn các đại biểu Quốc hội cho rằng việc thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là cần thiết. Trong khi đó, còn một số đại biểu Quốc hội có ý kiến khác.
Với quan điểm của cơ quan chủ trì soạn thảo và thông qua nghiên cứu về Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả, chúng tôi cho rằng, việc thành lập Quỹ là rất cần thiết. Chúng tôi cũng đề xuất thành lập một quỹ riêng là không tích hợp các quỹ này vào các quỹ khác bởi vì một số lý do. Thứ nhất là việc thành lập Quỹ sẽ thể chế hóa được chủ trương, đường lối của Bộ Chính trị tại Nghị quyết 55, trong Nghị quyết thì cũng đã nêu rất rõ về việc xây dựng cơ sở pháp lý để hình thành hiệu quả Quỹ về phát triển năng lượng bền vững, thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả, giúp chuyển đổi xanh.
Việc thành lập Quỹ này cũng đã từ chủ trương của Bộ Chính trị, các cơ quan Trung ương cũng đã có ý kiến về việc thành lập quỹ. Thứ hai, việc thành lập quỹ thì sẽ đáp ứng được yêu cầu về nguồn vốn vì đặc thù của các dự án trong các dự án hoạt động trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả, thường xuyên có những yêu cầu về nguồn vốn rất lớn. Thứ ba, là trong quá trình nghiên cứu Quỹ, chúng tôi cũng đề ra nguyên tắc là ủy thác cho doanh nghiệp mà ủy thác nghiệp vụ tín dụng cho một ngân hàng thương mại. Ngoài việc tiết kiệm được chi phí thì còn đảm bảo xã hội hóa từ các nguồn vốn khác, từ các nhà tài trợ và cơ chế giám sát nguồn vốn này thì sẽ được minh bạch và cho phép Quỹ có thể thu hút được các nhà đầu tư lớn. Các doanh nghiệp tiếp cận với Quỹ này sẽ dễ dàng hơn, tiếp cận qua ngân hàng thương mại.
Chúng tôi cho rằng, việc hình thành Quỹ cũng thiết lập được một cơ chế đó là cơ quan đại diện sẽ trực tiếp có thể đàm phán trực tiếp với các nhà đầu tư, các nhà tài trợ để có thể phản hồi nhanh chóng với các cơ quan quản lý cũng như tài trợ, đáp ứng linh hoạt về lãi suất vay theo từng thời kỳ, tức là nếu như chúng ta đàm phán được lãi suất ưu đãi thấp thì các doanh nghiệp cũng sẽ được ưu đãi hưởng lãi vay được cũng sẽ rất thấp. Đây là điều mới mà sẽ xã hội hóa và thu hút được nguồn và tạo điều kiện được cho các doanh nghiệp tiếp cận một cách dễ dàng hơn vay với mức ưu đãi linh hoạt hơn.
Cảm ơn ông